Η βίαια συντηρητική και διεφθαρμένη εικόνα της επαρχιακής Τουρκίας

Μέρες ξηρασίας
(Kurak Günler, Τουρκία, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Ελλάδα, Κροατία, 2022, 129’)
★★★½☆

● σκηνοθεσία: Εμίν Αλπέρ
● ηθοποιοί: Σελαχατίν Πασαλί, Εκίν Κοτς, Ερόλ Μπαμπάογλου

Μετά από τρία εξαιρετικά κοινωνικά δράματα («Πίσω από τους λόφους», «Frenzy» και «Τρεις αδερφές»), ο Τούρκος δημιουργός Εμίν Αλπέρ, με πρεμιέρα στο Ενα Κάποιο Βλέμμα του Φεστιβάλ Κανών, συνεργάζεται ξανά στην παραγωγή με τη Horsefly του Γιώργου Τσούργιαννη, επωφελείται από τη διεύθυνση φωτογραφίας του Χρήστου Καραμάνη και επιλέγει την ταινία είδους (το σασπένς του θρίλερ, τη μοναχικότητα του γουέστερν, την αισθητική ενός νεο-νουάρ αλλά στην επαρχία), για να σχολιάσει τον ακραίο συντηρητισμό, την πατριαρχία και τη διαφθορά στην Τουρκία, τόσο γνώριμη και στη δική μας χώρα.

Η πρώτη σεκάνς της ταινίας είναι μια σκηνή ανθολογίας: ένας αγριόχοιρος τρέχει απεγνωσμένα στα καλντερίμια μιας μικρής πόλης, παιδιά τρέχουν μανιασμένα μπροστά από φορτηγά γεμάτα άντρες με όπλα που πυροβολούν στον αέρα. Ο ένας θα βρει στόχο και, λίγο αργότερα, μια γραμμή από αίμα, από το ζώο που σύρεται νεκρό πίσω από το αυτοκίνητο, θα σημαδέψει τον τόπο ως τρόπαιο επιβεβαίωσης του κυνηγού. Δεν θα περάσει πολύς χρόνος και ο ήρωας της ταινίας θα βρεθεί να διανύει την ίδια διαδρομή ως άλλο πιθανό θύμα.

Αυτός είναι ο Εμρέ, ένας νεαρός, καλοβαλμένος, ψύχραιμος και μοντέρνος εισαγγελέας, που τοποθετείται στη μικρή πόλη, παραμονές τοπικών εκλογών. Ο Εμρέ θέλει να επιβάλει το γράμμα του νόμου, παρότι στην περιοχή κουμάντο κάνουν οι μεγαλοπαράγοντες που ελέγχουν από τις Αρχές ώς το πόσιμο νερό. Ο Εμρέ όχι απλώς είναι ξένος, όχι απλώς αμφισβητεί εκ θέσεως τη γερά θεμελιωμένη εξουσία, αλλά και οι συχνές συναντήσεις του με έναν νεαρό δημοσιογράφο θα προκαλέσουν τη φρίκη των ντόπιων και η θέση του θα χειροτερέψει ακόμα περισσότερο όταν, άθελά του, γίνει αυτόπτης μάρτυρας σ’ έναν βιασμό.

Ο Εμίν Αλπέρ τα καταφέρνει θαυμάσια και στις δύο πλευρές της ταινίας του, την αισθητική και τη σεναριακή. Η ατμόσφαιρα ενός τόπου με εθιστική γοητεία και έκδηλη σήψη, ενώ ο ρυθμός του μυστηρίου ανεβάζει σταθερά την αγωνία φέρνουν στον νου, παρά τις βασικές γεωγραφικές και χρονικές διαφορές, ακόμα και την «Εξαψη» του Λόρενς Κάσνταν. Η ιστορία αποκαλύπτει όχι μόνο καλογραμμένους ήρωες και πολύσημους διαλόγους, αλλά και μια στεντόρεια αντικαθεστωτική κριτική σε μια χώρα ακόμα πρωτόγονη, ειδικά μακριά από τα αστικά της κέντρα, βίαια συντηρητική και βαθιά διεφθαρμένη. Και τόσο όμοια, στον πυρήνα της, με τη δική μας.

Χτύπος στην καλύβα (Knock at the cabin, ΗΠΑ, Κίνα, 2023, 100’)
★★☆☆☆

● σκηνοθεσία: Μ. Νάιτ Σιάμαλαν
● ηθοποιοί: Ντέιβ Μπαουτίστα, Μπεν Ολντριτζ, Τζόναθαν Γκροφ, Νίκι Αμούκα-Μπερντ, Αμπι Κουιν, Ρούπερτ Γκριντ

Η μικρή Γουέν πηγαίνει με τους δύο μπαμπάδες της διακοπές σε μια απομακρυσμένη καλύβα στο δάσος. Στο σπίτι θα εισβάλουν τέσσερις άγνωστοι μ’ ένα απίστευτο αίτημα: η οικογένεια πρέπει να αποφασίσει να θυσιάσει ένα μέλος της προκειμένου να αποφευχθεί η συντέλεια του κόσμου.

Ο (συχνά-πυκνά) μετρ του μεταφυσικού θρίλερ, εδώ με executive producer τον Χρήστο Β. Κωνσταντακόπουλο, βασίζεται στο μυθιστόρημα του Πολ Τρεμπλέι για ακόμα ένα suspense story για τα αυθαίρετα όρια μεταξύ του Καλού και του Κακού. Τόσο όμως βαραίνει την ιστορία του με κοσμογονικά, θρησκευτικά, κοινωνικά, υπαρξιακά ζητήματα, με μελόδραμα, άστοχες υπερβολές και μια μπερδεμένη πολιτική ορθότητα, που καταλήγει στο… ούτε καλό, ούτε κακό, σίγουρα όχι αγωνιώδες, τελικά ούτε και πολύ ενδιαφέρον.

Αστερίξ & Οβελίξ: στον δρόμο για την Κίνα
(Astérix & Obélix: L’ Empire du Milieu, Γαλλία, 2023, 112’)
★★★☆☆

● σκηνοθεσία: Γκιγιόμ Κανέ
● ηθοποιοί: Γκιγιόμ Κανέ, Ζιλ Λελούς, Βενσάν Κασέλ, Μαριόν Κοτιγιάρ, Ζιλί Τσεν

Σε μια χώρα πολύ πολύ μακριά, σχεδόν εκεί όπου ανατέλλει ο ήλιος, την Κίνα, η Αυτοκράτειρα πέφτει θύμα ενός κακόβουλου πρίγκιπα και χάνει τον θρόνο της. Η κόρη της, η πριγκίπισσα Φου Γι, μαζί με την πιστή υπασπιστή της, την αήττητη Τατ Αν, κι έναν Αραβα έμπορο καμουφλαρισμένο σε Γαλάτη (γιατί στη μακρινή Κίνα η Γαλατία, οι άνθρωποι και τα trends της είναι τρομερά δημοφιλή) θα ταξιδέψουν ώς το μικρό ανυπότακτο γαλατικό χωριό και θα ζητήσουν βοήθεια από τον Αστερίξ και τον Οβελίξ για να σώσουν την Αυτοκράτειρα. Με λίγη βοήθεια από το μαγικό φίλτρο του Πανοραμίξ, οι δυο ήρωες είναι έτοιμοι για τη νέα τους περιπέτεια.

Μία δεκαετία μετά την τελευταία live action εμφάνιση των αγαπημένων ηρώων στη μεγάλη οθόνη, ο Γκιγιόμ Κανέ αναλαμβάνει τα ηνία και παρουσιάζει μια ταινία σατιρική των «νέων ηθών» και χορταστικά διασκεδαστική, μα τον Τουτάτη! Η παραγωγή είναι τεράστια, από τις ακριβότερες στην ευρωπαϊκή ιστορία, και το καστ είναι υπέρλαμπρο (guests από τον Βενσάν Κασέλ ως Καίσαρα και τη Μαριόν Κοτιγιάρ ως Κλεοπάτρα, μέχρι τον Ζλάταν Ιμπραχίμοβιτς και τους σιδερένιους μυς του), αλλά αυτά δεν είναι στ’ αλήθεια τα πλεονεκτήματα της ταινίας.

Ο νέος «Αστερίξ», βασισμένος βέβαια στους ήρωες των Ουντερζό και Γκοσινί, αλλά σ’ ένα ταξίδι που δεν συμπεριλαμβάνεται στα δικά τους κόμικς, έχει την ανάλαφρη εξυπνάδα που αναζητά κανείς σε μια ψυχαγωγική ταινία για παιδιά και ενήλικες. Μπορεί ο Αστερίξ του Κανέ να είναι μάλλον ψηλός και ο Οβελίξ του Λελούς μάλλον λεπτός, αλλά αγκαλιάζουν τους ρόλους τους με κέφι. Τα φεμινιστικά μηνύματα διέπουν… όλο τον γνωστό, ώς τότε, κόσμο (γυναίκα είναι άλλωστε και η Κινέζα Αυτοκράτειρα), η συζήτηση περί διατροφής αγγίζει (και απορρίπτει τελικά) τη χορτοφαγία, ο Αστερίξ παλεύει με τον «εθισμό» του στο μαγικό φίλτρο κι εύχεται να ήταν δυνατός πολεμιστής χωρίς ουσίες, τα ονόματα των περιφερειακών ηρώων είναι απολαυστικά (από τον δολοπλόκο Κινέζο σύμβουλο Νταν Σιν Κουίν ώς τον νέο εραστή της Κλεοπάτρας, τον Ελληνα παίδαρο Ταμπάσκο), βλέπουμε και πώς έπεσε ο Οβελίξ μέσα στη μαρμίτα με το μαγικό φίλτρο όταν ήταν μικρός και, κυρίως, παρακολουθούμε όχι ένα, αλλά δύο συγκινητικά ρομάντζα, το ένα εκ των οποίων μας χαρίζει και μια ανατρεπτική εκδοχή της χορογραφίας του «Time of my Life» από το «Dirty Dancing». Σίγουρα με μεγάλες δόσεις καλοπροαίρετης σαχλαμάρας, αλλά πιο χορταστικά κι από γιορταστικό τσιμπούσι.

Καθαρτήριο (Ελλάδα, 2022, 95’)
★½☆☆☆

● σκηνοθεσία: Βασίλης Μαζωμένος
● ηθοποιοί: Μαρία Ζορμπά, Θοδωρής Κατσαφάδος, Γιάννης Κοκιασμένος, Κώστας Μπάρας, Νεφέλη Κουρή

Η Ελλάδα τού σήμερα, μέσα από επτά ιστορίες ανθρώπων, η καθεμιά με έναν δικό της τίτλο, επεξηγηματικό και ταυτόχρονα υπονομευτικό. Ο Covid-19 ως σατανάς. Η ανήλικη πόρνη που διαμαρτύρεται στον νταβατζή της: τον πατέρα της. Τα αποκαΐδια μιας επίθεσης με μολότοφ. Το οδοιπορικό ενός ηλικιωμένου με άνοια και μιας φιλότιμης, ίσως, αστυνομικού. Ενα ζευγάρι που αναζητά τον έρωτά του, ένας τσακωμός με το στερεότυπο δημόσιου υπαλλήλου, μια απρόσμενη απαγωγή.

Χωρίς αμφιβολία, ο Βασίλης Μαζωμένος έχει, εδώ και χρόνια, εδώ και δεκάδες ταινίες, χτίσει το δικό του σκηνοθετικό και πνευματικό ύφος: φυσικοί χώροι με επιπρόσθετα δραματικά στοιχεία, αστικό τοπίο, αντανακλάσεις σε τζάμια, εγκλωβισμένοι άνθρωποι, μια αντίδραση στο κατεστημένο, πολιτικό αλλά και ηθικό, ένα σινεμά χειροποίητο που, τηρώντας τους κινηματογραφικούς κανόνες, ζητά να ανατρέψει ή να απορρίψει τους κοινωνικούς.

Σ’ αυτό το πλαίσιο γράφει και σκηνοθετεί τη νέα του ταινία, ένα «Καθαρτήριο» της σύγχρονης Ελλάδας, μπερδεμένης ανάμεσα στον παλιακό συντηρητισμό και την ανάγκη για σύγχρονη σκέψη, με ήρωες ανθρώπους που αναζητούν τρόπους να εξαγνιστούν για να μπορέσουν να αγαπήσουν.

Κι όλα αυτά θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέροντα κι επίκαιρα, αν η επιλογή των «ενδεικτικών περιστατικών» αλλά κυρίως οι διάλογοι της ταινίας δεν ήταν τόσο προσχηματικοί, βαρύγδουποι και ξύλινοι, ώστε να προσεγγίζουν τη γραφικότητα. Ανάμεσά τους, η μία ιστορία, αυτή της αστυνομικού Μαρίας Ζορμπά, ξεχωρίζει με ευαισθησία και οξυδέρκεια και θα αποτελούσε, μόνη της, μια θαυμάσια μικρού μήκους.

Η αυτοκρατορία του φωτός
(Empire of Light, Ην. Βασίλειο, ΗΠΑ, 2022, 115’)
★★☆☆☆

● σκηνοθεσία: Σαμ Μέντες
● ηθοποιοί: Ολίβια Κόλμαν, Μάικλ Γουόρντ, Τόμπι Τζόουνς, Κόλιν Φερθ

Στην Αγγλία του ’80, την εποχή της Θάτσερ, της πανκ αλλά και των σκινάδων, σ’ ένα παραθαλάσσιο θέρετρο στέκεται επιβλητικό όσο και παρηκμασμένο το Empire, ένα παλιό πολυσινεμά ή amusement center, στο οποίο πλέον λειτουργούν μόνο μία αίθουσα και το μπαρ της εισόδου. Εκεί δουλεύει η Χίλαρι που κι εκείνη χρειάζεται μια ανανέωση. Ηπιων τόνων και συγκρατημένη, επισκέπτεται τακτικά τον ψυχίατρό της που την κουράρει με λίθιο, είναι επιμελής στην επιστασία του σινεμά, αλλά δεν έχει αφεθεί ποτέ αρκετά ώστε να δει μια ταινία. Εκεί θα πιάσει δουλειά και ο Στίβεν, ένας νεαρός μαύρος με αγάπη στην two-tone μουσική που, δημοκρατικά κι ανθρωπιστικά, ενώνει τη ρέγκε με την πανκ. Ανάμεσά τους θα γεννηθεί ένας απρόσμενος αλλά αληθινός έρωτας, μόνο που η ζωή έχει πάρει γι’ αυτούς άλλες αποφάσεις.

Ο Σαμ Μέντες, έχοντας απομακρυνθεί από τις υπερπαραγωγές των Τζέιμς Μποντ και του «1917», επιστρέφει με κάτι πιο οικείο και προσωπικό. Οι ερμηνείες των ηθοποιών του είναι αριστοτεχνικές –η Ολίβια Κόλμαν χειρίζεται με εκπληκτική ισορροπία έναν εκρηκτικό, οριακά camp ρόλο– και η φωτογραφία του Ρότζερ Ντίκινς, υποψήφια για Οσκαρ, χτίζει όλη την ατμόσφαιρα της νοσταλγίας, της όμορφης μελαγχολίας και των χαμένων ηλιαχτίδων που χρωματίζουν τις ζωές των ηρώων. Μόνο που το σενάριο, γραμμένο κι αυτό από τον Μέντες, μοιάζει αναποφάσιστο στο ύφος της ιστορίας του, ντύνοντας με μια μελιστάλακτη μπαναλιτέ ανθρώπινες ιστορίες και κοινωνικά γεγονότα μεγάλης βιαιότητας και απλοποιώντας «ρομαντικά» μια πλοκή που ο ίδιος έχει μπολιάσει με στοιχεία σαν την ψυχοπάθεια και τον ρατσισμό.

Δυο φίλοι κι ένας ασβούλης
(Knutsen & Ludvigsen 2 - Det store dyret, Νορβηγία, 2020, 78’)
★★☆☆☆

● σκηνοθεσία: Ρούνε Σπάανς, Γκάνχιλντ Ενγκερ
● με τις φωνές των: Αγγελου Λιάγκου, Αποστόλη Ψυχράμη, Λητώς Αμπατζή

Ο Τούτσον κι ο Λούντιγουντ, δύο τυχοδιώκτες που αγαπούν το τραγούδι και ζουν, παρέα με τον ασβό τους, στις υπόγειες σήραγγες του τρένου, ξεκινούν να βρουν τον παππού του πρώτου, θρυλικό πειρατή, υπό το άγρυπνο βλέμμα μιας σιδηροδρομικής υπαλλήλου που τους έχει βάλει στο μάτι. Κωμική περιπέτεια για παιδιά (προβάλλεται μόνο μεταγλωττισμένη), εμπνευσμένη από το, διάσημο στη Νορβηγία, μουσικό ντουέτο των Τούτσον και Λούντιγουντ, κατά στιγμές διασκεδαστικά σουρεαλιστική αλλά στο σύνολο υπερβολικά φλύαρη κι ασύνδετη ή με… νορβηγικές αναφορές που χάνουμε.