Το σίκουελ του Άβαταρ και το τρυφερό πορτρέτο μιας πραγματικής γυναίκας

Νυχτερινοί επισκέπτες (Les passagers de la nuit, Γαλλία, 2022, 111’)

★★★½☆

● σκηνοθεσία: Μικαέλ Ερς

● ηθοποιοί: Σαρλότ Γκενσμπούρ, Νοέ Αμπιτά, Εμανουέλ Μπεάρ

Με επίσημη πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βερολίνου και τέσσερα χρόνια μετά το ευαίσθητο, αξιολάτρευτο «Αμάντα», ο Γάλλος σκηνοθέτης γυρίζει πίσω στο ’80 και χτίζει από αγάπη το πορτρέτο μιας γυναίκας και μιας χώρας αντιμέτωπων με τη μεγάλη αλλαγή.

Η χρονιά είναι το 1981, η Γαλλία πανηγυρίζει την εκλογή του Φρανσουά Μιτεράν (όπως και η Ελλάδα του ΠΑΣΟΚ), την προοπτική μιας δημοκρατικής, ανθρωπιστικής χώρας, η Ελιζαμπέτ, όμως, δεν είναι χαρούμενη. Ο άντρας της την έχει μόλις εγκαταλείψει, έχει δυο παιδιά στην εφηβεία και δεν έχει δουλειά. Η μοναδική σταθερά της μοιάζει να είναι η φωνή της Βάντα στο ραδιόφωνο, στη νυχτερινή εκπομπή της. Εκεί θα βρει η Ελιζαμπέτ δουλειά, εκεί θα γνωρίσει και την «επισκέπτη» Ταλούλα, ένα κορίτσι με πνεύμα ελεύθερο, χωρίς ρίζες και με άγνοια φόβου. Η Ελιζαμπέτ θα πάρει και την Ταλούλα στην οικογένειά της κι οι τέσσερίς τους, τρεις νέοι και μια 40χρονη μόνη γυναίκα, θα προσπαθήσουν, όχι πάντα μ’ επιτυχία, να κάνουν το βήμα προς το μέλλον.

Ο Μικαέλ Ερς γεμίζει την ταινία του ζεστασιά και απλότητα: η ανασύσταση της δεκαετίας του ’80, για όσους την έζησαν, δείχνει οικεία και ρεαλιστική, η φωτογραφία επιμένει στη ζεστή αίσθηση του φιλμ, σ’ έναν κομψό, ελαφρώς φθαρμένο κόκκο, η Σαρλότ Γκενσμπούρ (μόλις πριν από έναν μήνα στην Ελλάδα για την ταινία, καλεσμένη του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) δίνει μια αριστοτεχνικά κομψή, συγκρατημένη και τόσο γοητευτική ερμηνεία. Ταυτόχρονα, ο Ερς χρησιμοποιεί μικρές αναφορές - θησαυρούς, τις εκλογές, τις «Νύχτες με Πανσέληνο» του Ερίκ Ρομέρ που οι ήρωες βλέπουν και ξαναβλέπουν στο σινεμά, το ίδιο το σινεμά ως τέχνη, αλλά και ως χώρο μαγείας και ίασης, την ηθοποιό Πασκάλ Οζιέ που σάρωσε τις γαλλικές οθόνες για λίγα χρόνια πριν φύγει, τόσο νέα και τόσο στενάχωρα. Εξερευνώντας από πού αντλεί κανείς τη δύναμη να προχωρήσει στο άγνωστο –γιατί όχι σε μια φωνή στο ραδιόφωνο–, ο Ερς κάνει μια ταινία βαθιά και ουσιαστική, χωρίς να την υπερδραματοποιεί, διατηρώντας τον τόνο της ελαφρότητας της καθημερινότητας, εξαίροντας τις γυναίκες ηρωίδες του χωρίς να το φωνάζει, σ’ ένα φιλμ άμεσο και τρυφερό, στωικό και μελαγχολικό, όμως γενναιόδωρο και τόσο αισιόδοξο, όσο μοιάζει το κάθε ξημέρωμα έπειτα από έναν νυχτερινό επισκέπτη.

Χειροπαλαιστής (Ελλάδα, 2022, 77’)

★★★½☆

● σκηνοθεσία: Γιώργος Γούσης

Ο Παναγιώτης αφήνει το χωριό του και το καφενείο του και μετακομίζει στην Αθήνα. Για να πάρει μέρος στο πρωτάθλημα bras-de-fer, για να ξεφύγει από το αδιέξοδο του μικρού τόπου, για να αξιολογήσει τη διαδρομή του στη ζωή, όμοια μ’ αυτή ενός παλιού λεωφορείου που αναζητά νέα χρήση.

Την ίδια χρονιά με τα «Μαγνητικά Πεδία» και εξελίσσοντας ένα παλιότερο και πολυβραβευμένο μικρού μήκους, ο Γιώργος Γούσης παρουσιάζει ένα ντοκιμαντέρ, βραβευμένο στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και στα Ίρις της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, μαζί απλό και σύνθετο, από τα ωραιότερα των τελευταίων χρόνων. Μια αντιπαράθεση και σύζευξη της δύναμης, του ευάλωτου, του φόβου και της υπερνίκησής του, οδηγεί ένας ήρωας που δε χορταίνεις να βλέπεις (η εκπληκτική άνεσή του στην κάμερα σίγουρα έχει να κάνει και με το γεγονός ότι είναι ο αδελφός του σκηνοθέτη), μαζί με μικρές, κομψές αλλά απολύτως ευδιάκριτες διαδρομές στο εθνικό αδιέξοδο, στα προσωπικά όνειρα που, εναλλάξ, προδίδονται κι επανέρχονται, σ’ έναν κόσμο που είναι ο δικός μας, αλλά τόσο γλυκόπικρα κι αληθινά αποτυπωμένος.

Avatar: The Way of Water (ΗΠΑ, 2022, 192’)

★★½☆☆

● σκηνοθεσία: Τζέιμς Κάμερον

● ηθοποιοί: Σαμ Γουέρδινγκτον, Ζόι Σαλντάνα, Σιγκούρνεϊ Γουίβερ, Κέιτ Γουίνσλετ, Στίβεν Λανγκ

Σίγουρα το event movie που χρειάζεται η αγορά (η εγχώρια αλλά και η παγκόσμια), για να θυμηθεί πώς μοιάζουν οι κινηματογραφικές επιτυχίες στο box office.

13 χρόνια μετά την πρώτη εξερεύνηση του πλανήτη Πανδώρα με τα ψιλόλιγνα μπλε πλάσματα, επιστρέφουμε για το πρώτο σίκουελ. Ο Τζέικ Σάλι και η Νιτίρι έχουν πια, μια υπέροχη και… πολυσυλλεκτική οικογένεια, την οποία μεγαλώνουν και προστατεύουν. Οταν η απειλή των «ουράνιων ανθρώπων» επανέλθει, η οικογένεια του Τζέικ, όχι μόνο θ’ αναγκαστεί ν’ αφήσει το δάσος και ν’ αναζητήσει καταφύγιο στην υδρόβια φυλή Μετκαΐνα, αλλά και να πολεμήσει για την επιβίωση των μελών της και ολόκληρου του πλανήτη.

Εάν κάποιος μπορεί (και παλιότερα και σήμερα) να μεταφέρει το σινεμά, από την τεχνική του πλευρά, στο μέλλον, αυτός είναι σίγουρα ο Τζέιμς Κάμερον. Ένα σύμπαν μεγαλειώδους φαντασίας στη φύση και στα πλάσματά του, εκπληκτικά διακοσμητικό, μια 3D εικόνα που πραγματικά περικυκλώνει τις αισθήσεις του θεατή, άφθονα υποβρύχια γυρίσματα, σκηνές δράσης πολυπληθείς και σύνθετες, μαγικά στοιχεία, σ’ ένα φιλμ - επίτευγμα που, αναμφίβολα και δίκαια, θα σαρώσει τα βραβεία στις τεχνικές κατηγορίες και στο art direction. Πέρ’ απ’ αυτό, ωστόσο (που καθόλου λίγο δεν είναι), η πλοκή και το σενάριο της ταινίας αρκείται στα ελάχιστα: ένας πληθυσμός υπό διωγμό για το οικονομικό συμφέρον, καμπανάκια οικολογικής καταστροφής, ο πατέρας πάντα προστάτης, η μητέρα πάντα θεραπεύτρια, το γενικό κλίμα πάντα πολεμόχαρο, σ’ ένα φιλμ, τελικά, που στις τρεισήμισι, σχεδόν, ώρες του και στο εικαστικό του μεγαλείο, καταφέρνει να σε κάνει να βαρεθείς, όσο τα μάτια σου κοιτάζουν έκθαμβα.

Ραμπιγιέ Κουρνάζ εναντίον Τζορτζ Μπους (Rabiye, Γερμανία, Γαλλία, 2022, 119’)

★★★☆☆

●σκηνοθεσία: Αντρέας Ντρέζεν

● ηθοποιοί: Μελτέμ Καπτάν, Αλεξάντερ Σέερ

Η Ραμπιγιέ έχει την τακτοποιημένη ζωή της στη Γερμανία (τον άντρα της, τα τρία παιδιά της, την καθημερινότητά της, σπίτι, πλυντήρια, καθάρισμα, δουλειά, γυμναστήριο), κρατώντας στενούς τους δεσμούς της με την Τουρκία, τον τόπο όπου γεννήθηκε (οι κεφτέδες της κι η αδιάκοπη μαγειρική της το μαρτυρούν). Όταν ο πρωτότοκος γιος της, ο Μουράτ, που πρόσφατα είχε δείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη μουσουλμανική θρησκεία, εξαφανίζεται, η Ραμπιγιέ κινεί λυτούς και δεμένους για να διαπιστώσει τι έχει συμβεί. Ο Μουράτ κρατείται, χωρίς δίκη, στο Γκουαντάναμο ως πιθανός τρομοκράτης. Κι η Ραμπιγιέ είναι αποφασισμένη, μαζί με τον Μπέρνχαρντ, τον δικηγόρο της, να φτάσει ως τον πρόεδρο της Αμερικής, για να του εξηγήσει πως κάποιο λάθος έχει σίγουρα γίνει.

Βασισμένος σε μια πραγματική όσο και απίστευτη ιστορία (και πολλές πολλές ακόμα), ο Αντρέας Ντρέζεν, πάντα ευαίσθητος στην αποτύπωση του γερμανικού παρόντος, παρακολουθεί την ιστορία της Ραμπιγιέ με μια διάθεση ανάμεσα στο νομικό δράμα και τη σαπουνόπερα: κυρίως γιατί η προσωπικότητα της ηρωίδας του το απαιτεί. Η Μελτέμ Καπτάν δίνει μια σαρωτική ερμηνεία ως πληθωρική, αλαφροΐσκιωτη, αλλά πολυεπίπεδη Ραμπιγιέ, μονίμως σε αντιδιαστολή με τον συγκρατημένο δικηγόρο, το φιλμ συμπάσχει με τον αγώνα της, ενώ, ταυτόχρονα, σχολιάζει τόσο εύστοχα το πώς η ζωή κυλά παρά τους αξεπέραστους σταθμούς της, έστω κι αν κατά στιγμές το βλέμμα του Ντρέζεν προς τη Ραμπιγιέ μοιάζει να την κοροϊδεύει για την αφέλεια ή το θορυβώδες της προσωπικότητάς της. Με βραβεία Σεναρίου και Γυναικείας Ερμηνείας στο φετινό Φεστιβάλ Βερολίνου, η «Ραμπιγιέ» διεκδίκησε, μόλις πριν από λίγες μέρες, και τη διάκριση γυναικείου ρόλου για τη Μελτέμ Καπτάν στα Βραβεία της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου.

Délicieux: Το πρώτο εστιατόριο (Délicieux, Γαλλία, Βέλγιο, 2021, 112’)

★★½☆☆

● σκηνοθεσία: Ερίκ Μπενάρ

● ηθοποιοί: Γκρεγκορί Γκαντεμπουά, Ιζαμπέλ Καρέ

Στα πρόθυρα της Γαλλικής Επανάστασης, όσο ο λαός δεν έχει να φάει και η οργή σιγοβράζει, ο Πιερ Μανσερόν, σεφ ενός αλαζόνα αριστοκράτη, απολύεται. Θα επιστρέψει, μαζί με τον γιο του, στην καλύβα του στο χωριό κι εκεί, με τη βοήθεια μιας αινιγματικής πρακτικάριου, θ’ αρχίσει να μαγειρεύει για τους περαστικούς επί πληρωμή: αυτή η καινοτόμος ιδέα θα οδηγήσει στη δημιουργία του πρώτου εστιατορίου στην ιστορία.

Επενδύοντας δημιουργικά σε αληθινά στοιχεία, ο Μπενάρ, με τη βοήθεια του τρυφερού βλέμματος του «αγαθού γίγαντα» Γκρεγκορί Γκαντεμπουά και της εύθραυστης κομψότητας της Ιζαμπέλ Καρέ, ξεκινά μια ταινία κοινωνικών εντάσεων και γρήγορα τη μετατρέπει σε μπανάλ ρομαντική κομεντί εποχής. Ακόμα κι έτσι, η τόσο συνυφασμένη με τη γαλλική παράδοση γαστριμαργική δημιουργία δε θ’ αφήσουν κανέναν θεατή χωρίς επίμονη λιγούρα.

Μήδεια (Ελλάδα, 2022, 82’)

★★☆☆☆

● σκηνοθεσία: Δημήτρης Αθανίτης

● ηθοποιοί: Αλεξάνδρα Καζάζου, Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης, Κώστας Καζανάς

Η Μήδεια, μια γυναίκα «ξένη», μόνη, την οποία ο άντρας της προδίδει κι εγκαταλείπει, με κίνδυνο να χάσει και τα παιδιά της, εξόριστη, αποφασίζει να διεκδικήσει μια θέση στον κόσμο όπου έχει βρεθεί και να απαιτήσει τη δικαιοσύνη που κανείς δεν της προσφέρει.

Ο Δημήτρης Αθανίτης, εδώ στη δέκατη ταινία του (ανάμεσά τους τα «Αντίο Βερολίνο», «Καμιά συμπάθεια για τον διάβολο», «Τρεις μέρες ευτυχίας», «Invisible»), αντλεί από τον μύθο της Μήδειας, όπως τον αφηγήθηκε ο Ευριπίδης, μια ιστορία τόσο πλούσια σε συγκρούσεις, προεκτάσεις, διαχρονικές αναφορές και τον προσαρμόζει στο σημερινό τοπίο, θίγοντας από το προσφυγικό ως την οικολογία, την ένδεια, το ανθρώπινο αδιέξοδο, την υποτίμηση της γυναίκας. Ωστόσο, με μια στομφώδη, περισσότερο θεατρική εκφορά του λόγου από τους ηθοποιούς και με μια αφαιρετική περιπλάνηση σ’ έναν έρημο τόπο, ο Αθανίτης μοιάζει να εστιάζει στο «λιτό», ενώ στερεί από την ταινία του ένταση, ισχύ και, τελικά, την ουσία που σίγουρα είχε στη σκέψη του.

Ιστορία(ίες) του σινεμά (Histoire(s) du cinéma, Γαλλία, 1988, 266’)

★★★★☆

● σκηνοθεσία: Ζαν-Λικ Γκοντάρ

«Η μεγαλύτερη ιστορία είναι η ιστορία του σινεμά». Μ’ αυτή την πεποίθηση, ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ ανέλαβε, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ν’ αφηγηθεί αυτή την ιστορία, φυσικά όχι με τρόπο συμβατικό (αντίθετα, με την κατακερματισμένη αφήγηση και τις συνδυαστικές τέχνες που χαρακτήρισαν και το τελευταίο μέρος της καριέρας του), συνθέτοντας, μέσα σε μια δεκαετία, οκτώ ταινίες μικρού μήκους (που προβλήθηκαν στην τηλεόραση), που συνδέουν τη γέννηση και εξέλιξη του κινηματογράφου με την πορεία του 20ού αιώνα. Η προβολή τους ως ενιαίου έργου στη μεγάλη οθόνη είναι σαν χριστουγεννιάτικο δώρο για τους σινεφίλ, τη χρονιά, μάλιστα, που ο Γκοντάρ είπε το τελικό adieu στον κόσμο.

Zombi Child (Γαλλία, 2019, 103’)

● σκηνοθεσία: Μπερτράν Μπονελό

● ηθοποιοί: Λουίζ Λαμπέκ, Γουισλάντα Λουιμά, Αντιλέ Νταβίντ

Αϊτή, 1962. Ένας άνδρας νικά τον θάνατο κι επιστρέφει στη ζωή, μόνο και μόνο για να δουλέψει ως σκλάβος σε φυτεία ζαχαροκάλαμου. 50 χρόνια αργότερα, σ’ ένα ιδιωτικό σχολείο για την υψηλή τάξη, μια έφηβη, με καταγωγή από την Αϊτή, θα εκμυστηρευτεί στις φιλενάδες της το μεγάλο οικογενειακό μυστικό της, χωρίς να υποψιάζεται ότι αυτό θα τις οδηγήσει σε πράξεις απονενοημένες. Ο πολυσχιδής δημιουργός (μεταξύ άλλων του «Saint Laurent» και του «Nocturama»), σ’ ένα teen – zombie – movie, με τη σφραγίδα της γαλλικής διανόησης.

Το πολικό εξπρές (The Polar Express, ΗΠΑ, 2004, 100’)

★★★½☆

● σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Ζεμέκις

● ηθοποιοί: Τομ Χανκς, Κρις Κόπολα στα ελληνικά με τις φωνές των: Κώστα Αποστολίδη, Πέτρου Δαμουλή, Λουκά Φραγκούλη

Ένα αγοράκι που δεν πιστεύει στην ύπαρξη του Αγιου Βασίλη, ξυπνά μέσα στη νύχτα, παραμονή Χριστουγέννων, για να δει μπροστά του ένα τρένο που θα τον ταξιδέψει ως τον Βόρειο Πόλο και τον κόσμο της φιλίας, της αγάπης, της εμπιστοσύνης.

Η ταινία που το 2004 έφερε τομή στο κινηματογραφικό CGI, θα προβληθεί σε επανέκδοση, με ψηφιακά επεξεργασμένες κόπιες και μεταγλωττισμένη στα ελληνικά.

Η όψη των ηρώων (ανάμεσα στην αληθοφάνεια και το γκροτέσκ) παραμένει αμήχανη, όμως η γλυκύτατη ιστορία (βασισμένη στο βιβλίο του Κρις Βαν Όλσμπεργκ), είναι ένα ζεστό καλωσόρισμα στις γιορτές, για τους μικρούς θεατές που δεν έχουν δει την ταινία.

[email protected]