Ηταν ιδιαίτερα φορτισμένη μέρα. Η αίθουσα «Τζον Κασσαβέτης» ήταν κατάμεστη κι ας ήταν μόλις η τρίτη μέρα του πρόσφατου 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, κι ας ήταν ένα όμορφο κυριακάτικο απόγευμα, που μόνο σε εσωτερικό χώρο δεν θα ήθελες να το περάσεις. Κι όμως!
Το ντοκιμαντέρ της Ελληνοϊταλίδας Αλεσάντρα Μαϊολέτι «Οι μαθητές του Ουμπέρτο Πρίμο» όχι μόνο κέρδισε το ενδιαφέρον του κοινού, αλλά προκάλεσε έντονη συγκίνηση και προβληματισμό.
Το εντελώς αντίθετο δηλαδή από την, παρόμοιας θεματολογίας, πολυδιαφημιζόμενη ταινία (κάτι μεταξύ ντοκιμαντέρ και βιντεο-αρτ) «Η πόλη και η πόλη». Η ταινία των Σύλλα Τζουμέρκα και Χρήστου Πασσαλή προκάλεσε μάλλον αρνητικά και διφορούμενα σχόλια (φέρει και ιστορικά λάθη), αλλά καθώς την είχε επιμεληθεί ο διευθυντής του φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης έλαβε και καλύτερη προβολή.
«Οι μαθητές του Ουμπέρτο Πρίμο ήταν παρόντες δίπλα μου, όσο τρελό κι αν ακούγεται αυτό» μας λέει η σκηνοθέτις, εξηγώντας ότι αυτό είναι το πρώτο της ντοκιμαντέρ. Μας το λέει και δεν το πιστεύουμε, καθώς είναι άρτιο σε όλα τα επίπεδα.
Το ντοκιμαντέρ βασίζεται στη 18χρονη έρευνα που έκανε ο Αντόνιο Κρεσέντσι, καθηγητής στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης (έκλεισε πριν από λίγα χρόνια). Ο ίδιος βρήκε στα υπόγεια του κτιρίου δεκάδες εκθέσεις, φωτογραφίες και αρχειακό υλικό από τα ιταλικής καταγωγής εβραιόπουλα του σχολείου, όταν αυτό πριν και κατά τη διάρκεια της Κατοχής ονομαζόταν «Σχολείο του Ουμπέρτο Πρίμο». Μετά από χρόνια έρευνας, βρέθηκαν όχι μόνο απόγονοι των παιδιών αυτών, αλλά και κάποιοι επιζώντες!
Οι περισσότεροι μαθητές, βέβαια, μαζί με τις οικογένειές τους, είτε δολοφονήθηκαν από τους ναζί κατακτητές και τους ντόπιους δωσίλογους συνεργάτες τους, είτε πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο Αλμπέρτο Μοδιάνο όμως, που μιλάει στο ντοκιμαντέρ και σήμερα ζει στην Αθήνα, επέζησε. Επέζησε και στα 95 του διάβασε ξανά την έκθεση στην οποία έγραφε τότε, επί Κατοχής, για το ποδήλατο που επιτέλους είχε αποκτήσει και λάτρευε όσο τίποτα στον κόσμο.
«Χτίσαμε τους χαρακτήρες με βάση τα γραπτά τους και τις φωτογραφίες τους» μας λέει η Αλεσάντρα Μαϊολέτι. «Ολα ήταν παρατημένα στο υπόγειο και αν δεν ήταν ο Αντόνιο, θα καταστρέφονταν. Τα ίδια τα παιδιά διάλεξαν αυτόν τον άνθρωπο πιστεύω, για να τους ξαναδώσει ζωή. Το ξαναλέω, μπορεί να ακουστεί τρελό, μα μιλούσα σε αυτούς τους μικρούς μαθητές κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων: “Εσθέρ, σεβόμαστε την ιστορία σου;” έλεγα. “Ντάνιελ, είσαι εντάξει που επιλέξαμε το σύμβολο της πένας για σένα;”.
Για κάθε παιδί, διαλέξαμε και ένα σύμβολο και μάλιστα μετά μάθαμε από τις κόρες του Ντάνιελ πως όταν ο ίδιος επέστρεψε, επιζών από τρία στρατόπεδα συγκέντρωσης, κουβάλησε μαζί του μόνο μία πένα των γονιών του για ενθύμιο της ζωής τους στη Θεσσαλονίκη».
Το ντοκιμαντέρ περιγράφει ακριβώς τι συνέβη με την εβραϊκή κοινότητα της συμπρωτεύουσας στα χρόνια της Κατοχής. Σήμερα, προβάλλεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στις 18.30, με σειρά προτεραιότητας. Παρόντες θα είναι επιζήσαντες, αλλά και απόγονοι των τότε μαθητών, απ’ όλο τον κόσμο. Η ταινία έχει ήδη λάβει διανομή εκτός Ελλάδος.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας