«Χρυσός Αλέξανδρος» στο «Σπίτι από θραύσματα» για τα παιδιά της Ουκρανίας

«Μας πήρε ελάχιστα λεπτά για να καταλήξουμε στο πρώτο βραβείο. Ολοι ήμασταν σύμφωνοι. Ηταν ένα τεράστιο “ναι” και από τους τρεις μας». Αυτό μας είπε ο Αμερικανοελβετός σκηνοθέτης Αλεξάντρ Ο. Φιλίπ, με τον οποίο συνομιλήσαμε προχθές, Σάββατο βράδυ, μία μέρα πριν από τη λήξη του φετινού 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ο ίδιος είναι μέλος της κριτικής επιτροπής του Διεθνούς Διαγωνιστικού, μαζί με τον Δημήτρη Κουτσιαμπασάκο και τη Λάιλα Πακάλνινα (στην οποία το φεστιβάλ είχε αφιέρωμα), και είναι και ο σκηνοθέτης της ταινίας «Η αρπαγή» («The Taken»), από τα καλύτερα ντοκιμαντέρ του φεστιβάλ, που προβλήθηκε εκτός Διαγωνιστικού. Μπορεί εκείνη τη βραδιά να μη μας «μαρτύρησε» σε ποια ταινία αναφερόταν, αλλά ήμασταν σίγουροι ποια ήταν (το είχαμε γράψει κιόλας) και πράγματι: το «Σπίτι από θραύσματα» πήρε τον φετινό «Χρυσό Αλέξανδρο» του Διεθνούς Διαγωνιστικού. Επίσης έλαβε και το βραβείο FIPRESCI.

Πρόκειται για το ντοκιμαντέρ του Δανού Σάιμον Λέρενγκ Βίλμοντ, που τα τελευταία χρόνια κάνει ντοκιμαντέρ στην Ουκρανία. Το συγκεκριμένο μας είχε κερδίσει όλους: μια ξεχωριστή δομή παιδιών στην ανατολική Ουκρανία φιλοξενεί για περιορισμένο χρονικό διάστημα παιδιά φτωχών οικογενειών ή από αλκοολικούς γονείς κ.λπ. Κάποια από αυτά κατορθώνουν να βρουν ανάδοχες οικογένειες, κάποια όχι.

Οι σχέσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους αλλά και ο τρόπος που έχουν ενηλικιωθεί εξωφρενικά απότομα αποτυπώνονται κυριαρχικά στην κάμερα, με τέτοια καθαρότητα και τραγικότητα που νομίζεις πως πρόκειται για fiction. Δυστυχώς, δεν ξέρουμε τώρα με τον πόλεμο ούτε τι γίνεται με τη δομή ούτε με τα παιδιά αυτά (η ταινία ολοκληρώθηκε λίγους μήνες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία).

Οσο για το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής, αυτό απονεμήθηκε (και δικαίως!) στο ντοκιμαντέρ «Νεαρός Πλάτων» («Young Plato») των Νεάσα Νι Χίαναν και Ντέκλαν Μακ Γκραθ. Πάλι τα παιδιά στο προσκήνιο, αυτή τη φορά στο Μπέλφαστ.

Ενας φωτισμένος διευθυντής Δημοτικού σχολείου, φανατικός του Ελβις (!), προσπαθεί να λύσει όλα τα προβλήματα της παιδικής ηλικίας σε μια γειτονιά με βία και φτώχεια μέσω της φιλοσοφίας! Και τα καταφέρνει εξαιρετικά...

Στο νέο διεθνές διαγωνιστικό του φεστιβάλ «Newcomers», που αφορά νέους σκηνοθέτες (με ένα ή δύο ντοκιμαντέρ στο βιογραφικό τους), το βραβείο «Χρυσός Αλέξανδρος - Δημήτρης Εϊπίδης» απονεμήθηκε στο «Γη από χρυσάφι» («Golden Land») της Ινκα Ακτέ, μια «συγκινητική οικογενειακή ιστορία γύρω από την έννοια της ταυτότητας, με τρόπο που αλλάζει το αφήγημα της μετανάστευσης», σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής (Αγγελική Αριστομενοπούλου, Μίκαελ Γκράβερσεν, Λαορίντεν Χάουτεν). Και το Ειδικό Βραβείο Επιτροπής δόθηκε στο «Οι οδηγοί του διαβόλου», μια εξαιρετική ταινία για την εκμετάλλευση αυτόχθονων Βεδουίνων από το κράτος του Ισραήλ.

Οσον αφορά το τρίτο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ, >>FilmForward, που παρουσιάζει το έργο νέων, τολμηρών σκηνοθετών, το πρώτο βραβείο πήγε στην ταινία «Η νύφη» («The Bride») των Σαμίρα Γκουαντανιουόλο και Τιτσιάνο Ντόρια, που φανερώνει πώς οι πατριαχρικές δομές καταπιέζουν τις γυναίκες στη Νότια Ιταλία, και το δεύτερο βραβείο έλαβαν εξ ημισείας το «Γράμμα στον Νικόλα» της Χαράς Καμιναρά και το «Αματέρ» («Amateur») του Μαρτίν Γκουτιέρεθ: «Βραβεύουμε το πρώτο για την εντυπωσιακή οπτική του γλώσσα και τη συγκινητική διαχείριση της έννοιας της μητρότητας σε αυτούς τους ταραγμένους καιρούς και το δεύτερο για τη γοητευτική, τρυφερή amateur ματιά του, που συνενώνει τρεις διαφορετικές ιστορίες στο ίδιο τοπίο» ήταν το σκεπτικό της επιτροπής (Tόμπι Λι, Μπάμπης Μακρίδης, Μάρτα Ποπιβόντα).

Το ντοκιμαντέρ «Παντοτινή άνοιξη» («Eternal Spring») του Καναδού Τζέισον Λόφτους, για την ελευθερία της έκφρασης (με υπέροχα 3D animation), έλαβε το βραβείο της Βουλής των Ελλήνων «Ανθρώπινες Αξίες» (στους Καναδούς δίνουν βραβεία, την ίδια ώρα που Ελληνες δημοσιογράφοι καλούνται στον εισαγγελέα επειδή κάνουν σωστά τη δουλειά τους!).

Το βραβείο της ΕΡΤ απονεμήθηκε στον «Χειροπαλαιστή» («Arm Wrestler») του Γιώργου Γούση και δικαίως (έλαβε και το βραβείο FIPRESCI σε ελληνικό ντοκιμαντέρ) και ο Δημήτρης Γκότσης βραβεύτηκε στο Thessaloniki Pitching Forum της Αγοράς του Φεστιβάλ για να ολοκληρώσει την ταινία του «Βύθιση».

Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου απένειμε το βραβείο του στον πρωτοεμφανιζόμενο Ορέστη Αθανασόπουλου για «Το δρομολόγιο» (μια ταινία δρόμου για τη μετανάστευση), το βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας απονεμήθηκε στο ιδιαίτερο, μα και αμφιλεγόμενο ρωσικό (ή αντι-ρωσικό;) ντοκιμαντέρ «Γ@μώ τη δουλειά μου» της Βέρα Κριτσέφσκαγια (περισσότερα γι' αυτό στο φύλλο του επόμενου Σαββάτου).

Η Πανελλήνια Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) απένημε το δικό της βραβείο στο «Τελευταίο ταξίδι» («Last Voyage») του Αρη Χατζηστεφάνου, που έχει και τα δικά μας συγχαρητήρια και, τέλος, Βραβεία Κοινού Fisher έλαβαν οι ταινίες (σε διαφορετικές κατηγορίες) «Παντοτινή άνοιξη» του Τζέισον Λόφτους, «Πάρε με εκεί όπου υπάρχει ζωή: γράμμα στον πατέρα μου» της Κάρμεν Λα Γριέγα, «Σπασμένος ήχος» του Φοίβου Κοντογιάννη, «Iodine – Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» του Ορφέα Περετζή και «+1» του Αργύρη Λιάπη.

Τα περισσότερα ντοκιμαντέρ μπορείτε να τα δείτε online έως σήμερα τα μεσάνυχτα στο filmfestival.gr. Καλή θέαση. Καλό επόμενο φεστιβάλ!