Νικητής, ρουμανικό ντοκιμαντέρ για τη διαφθορά στα νοσοκομεία

Καμία έκπληξη. Τι κι αν τον προσπέρασε στα Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας, που ήταν και οι δύο υποψήφιοι, ο διάσημος Σουηδός Τόμας Βίντερμπεργκ σηκώνοντας το χρυσό αγαλματάκι με το «Άσπρο πάτο»; Χθες, στο Στρασβούργο ο Ρουμάνος Αλεξάντερ Νανάου πήρε τη ρεβάνς - με την καλή έννοια.

Αναδείχτηκε νικητής του πρώτου στην ουσία Lux Audience Award, αφού το υψηλού κύρους κινηματογραφικό βραβείο Lux του Ευρωκοινοβουλίου, γεννημένο το 2007, άνοιξε από φέτος την ψηφοφορία και στους θεατές όλης της Ευρώπης. Μέσα κι εμείς οι Έλληνες. Και όλοι μαζί, βουλευτές και σινεφίλ, προτίμησαν (δικαίως) το ντοκιμαντέρ «Collective» του Νανάου, περιορίζοντας τον Βίντερμπεργκ στη τρίτη θέση και δίνοντας τη δεύτερη στο «Corpus Christi» του Πολωνού Γιαν Κομάσα.

Ήταν πραγματικά μια δύσκολη επιλογή. Και οι τρεις ταινίες είναι σπουδαίες. Αλλά το «Collective» του Νανάου σού καρφώνεται βαθιά στο μυαλό και στην καρδιά. Σε ταράζει. Συνεχίζει τη μεγάλη παράδοση του ρουμανικού κινηματογράφου, που σχεδόν όλα τα αριστουργήματά του, με υπογραφές των Κρίστι Πουίου, Κριστιάν Μουνγκίου, Κορνέλιου Πορουμπόιου και τόσων άλλων, με ένα θέμα κυρίως ασχολούνται: την απίστευτη διαφθορά που ταλανίζει τη χώρα, κατάλοιπο του καθεστώτος Τσαουσέσκου.

Το «Collective», που έγινε τεράστια εμπορική επιτυχία στη Ρουμανία και έχει κερδίσει το παγκόσμιο κοινό, ακολουθεί ένα πρόσφατο τραγικό γεγονός. Το 2015 μια πυρκαγιά στο κλαμπ Collectiv του Βουκουρεστίου άφησε πίσω της 27 νεκρούς και 180 τραυματίες. Αλλά σιγά σιγά πολλοί ακόμα πέθαναν στα νοσοκομεία από εγκαύματα που δεν απειλούσαν τη ζωή τους. Ένα απίστευτα ώριμο, ανεξάρτητο και τολμηρό δημοσιογραφικό τιμ αθλητικής εφημερίδας (!) αποκάλυψε ένα φρικιαστικό οικονομικό και υγειονομικό σκάνδαλο με πειραγμένα αντισηπτικά. Ο κόσμος εξεγείρεται, η κυβέρνηση πέφτει. Ο Νανάου απέκτησε εντυπωσιακή πρόσβαση στα δημοσιογραφικά γραφεία της αθλητικής εφημερίδας, αλλά και στις προσπάθειες ενός εκσυγχρονιστή, νέου υπουργού Υγείας να χτυπήσει τη διαφθορά και τα κυκλώματα γιατρών και ανώτατων δημοσίων υπαλλήλων, που χρηματίζονται από ντόπιες μαφίες. Μην το χάσετε. Σύντομα θα βγει στις αίθουσες και στην πλατφόρμα του Cinobo.

Ο Αλεξάντερ Νανάου, που πήρε το βραβείο του στο Στρασβούργο σε μια ωραία τελετή από τα χέρια του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι, είχε μαζί του έναν από τους επιζώντες της πυρκαγιάς. «Πέντε χρόνια μετά, δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη», είπε. Και τόνισε ότι η ταινία του αναδεικνύει τη σημασία «της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας και του σθένους των πολιτών». «Ακόμα και στις δημοκρατίες οι πολιτικοί προσπαθούν να κρύψουν την αλήθεια», κατέληξε. «Η Ρουμανία σώθηκε πολλές φορές από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ο κόσμος βγήκε στους δρόμους για να δηλώσει τα φιλοευρωπαϊκά του αισθήματα. Αλλά χωρίς πολιτισμό, εκπαίδευση και ανεξάρτητη δημοσιογραφία η κοινωνία μας δύσκολα θα αλλάξει».

Ξεχωριστή στιγμή της τελετής ήταν όταν ανέβηκε να πάρει το Β' Βραβείο για το «Corpus Christi» ο νεαρός πρωταγωνιστής του Μπαρτόζ Μπιελένια. Μίλησε με πάθος για τα δεινά της Λευκορωσίας, κατήγγειλε βασανιστήρια, διωγμούς, δολοφονίες. Κάλεσε το Ευρωκοινοβούλιο να αντιδράσει και με τρεις σπαραχτικές δυνατές κραυγές δήλωσε τον θυμό του καταχειροκροτούμενος. Αναφορά στη Λευκορωσία έκανε και ο Αλεξάντερ Νανάου. Ενώ ο παραγωγός τού «Άσπρο πάτο» Κάσπερ Ντίσινγκ, που πήρε το βραβείο στη θέση του Βίντερμπεργκ, είχε άλλου είδους, αλλά εξίσου σημαντικό πολιτικό λόγο. Τόνισε ότι ταινίες σαν τις τρεις υποψήφιες δεν θα γίνονταν χωρίς μια στενή συνεργασία μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Και θυμήθηκε μια φράση του Τσόρτσιλ. Όταν είχαν προσπαθήσει να τον πείσουν στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου να μειώσει τις επιχορηγήσεις στον πολιτισμό, είχε δηλώσει: «Μα τότε, γιατί αγωνιζόμαστε;».