Αβάν-γκαρντ online πανηγύρι

Με ένα εντυπωσιακό σε ποιότητα, ποικιλία και πλούτο πρόγραμμα, το 11ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας ξεκινά την Παρασκευή. Μέχρι τη Δευτέρα 26 Οκτωβρίου θα προσφέρει δωρεάν και online στους σινεφίλ 151 ταινίες της παγκόσμιας αβάν-γκαρντ, παλιότερης και σημερινής.

Στη διεύθυνση online.tainiothiki.gr, που θα ανοίξει το πρωί της Παρασκευής, έπειτα από μια απλή εγγραφή, ο καθένας θα μπορεί να κάνει κράτηση ταινιών (πλαφόν 600 θεάσεων), αλλά και θα δηλώνει ποια μάστερκλας και συζητήσεις θέλει να παρακολουθήσει.

Το γεγονός ότι ο αγαπημένος ετήσιος θεσμός της Ταινιοθήκης της Ελλάδος επέλεξε αποκλειστικά τη διαδικτυακή του μορφή, μια εποχή που στην Αθήνα ξανάνοιξαν οι αίθουσες, προκάλεσε επικριτικά σχόλια.

Η Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος του Δ.Σ. της Ταινιοθήκης, τα χαρακτηρίζει «αστεία πράγματα». Και υπενθυμίζει τα αυτονόητα. «Το φεστιβάλ ήταν πάντα της Ταινιοθήκης, ποτέ δεν γινόταν σε άλλες αίθουσες. Με το 30% των θέσεων που ισχύει, οι δύο αίθουσές μας θα δέχονταν αντίστοιχα 50 και 13 θεατές. Επιπλέον, με έναν προϋπολογισμό 120 χιλιάδων ευρώ, το ένα δέκατο άλλων μεγάλων διοργανώσεων, δεν μπορείς να νοικιάσεις αίθουσες και μάλιστα στο πικ της σεζόν. Ούτε να το διακινδυνεύσεις μπορείς, σε μια Αθήνα που κανείς δεν ξέρει αν δεν μπει στο “κόκκινο” και ξανακλείσουν οι αίθουσες. Οι επικριτές μας ξεχνάνε και κάτι άλλο πολύ σοβαρό. Οποιος χρηματοδοτείται, όπως εμείς, από το ΕΣΠΑ είναι υποχρεωμένος να ολοκληρώσει το πρόγραμμα. Αν διακοπεί, πρέπει να επιστρέψει τα χρήματα. Αρα το online ήταν μονόδρομος».

Ας επιχειρήσουμε ένα μικρό οδοιπορικό στη διοργάνωση, αναγκαστικά σε κάποιες στιγμές της, ο σινεφίλ έχει πολλά να ανακαλύψει:

● Από τις εννέα ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ του Διεθνούς Διαγωνιστικού, όλες σε πανελλήνια πρεμιέρα, ξεχωρίζουν η νέα, μαυρόασπρη ταινία του Φιλιππινέζου μετρ Λαβ Ντίαζ «Γένος Παν», βραβείο σκηνοθεσίας στο τμήμα «Ορίζοντες» της Βενετίας, η επίσης μαυρόασπρη «Το σύννεφο στο δωμάτιό της» της Ζενγκ Λου, μεγάλο βραβείο στο Φεστιβάλ του Ρότερνταμ, αλλά και το βραβευμένο στο Σάντανς ντοκιμαντέρ «Epicentro» του Χιούμπερτ Σάουπερ, πορτρέτο της μετα-αποικιακής «ουτοπικής» Κούβας.

● Στην ενότητα «Αποκατεστημένες και υπέροχες», με 11 ταινίες μεγάλου μήκους πρόσφατα αποκατεστημένες από Ταινιοθήκες Ευρώπης, Αμερικής και Λατινικής Αμερικής, δύσκολα καταλήγει κανείς. Από τον «Εξολοθρευτή Αγγελο» (1962) του Μπουνιουέλ στις βωβές ταινίες «Εκσταση» (1932) του Γκούσταβ Μαχατί (Τσεχοσλοβακία) και «Η Φιλοξενία μας» (1923) του Μπάστερ Κίτον, από τους «Απάχηδες των Αθηνών» (1930) του Δ. Γαζιάδη στην «Ατιμασμένη Παρθένα» (1950) της Ιντα Λουπίνο και «Το καροτσάκι» (1963) του Μπο Βίντερμπεργκ.

● Focus σε δύο μεγάλες μορφές του κινηματογράφου: τον Γαλλογεωργιανό Οτάρ Ιοσελιάνι, λυρικό, ειρωνικό και χιουμορίστα (με 8 ταινίες) και τον Γάλλο Μπορίς Βιάν, σεναριογράφο, ηθοποιό αλλά κυρίως διανοούμενο, ποιητή, τζάζμαν και καλτ μορφή, που τόσα έργα του έγιναν ταινίες με την υπογραφή σημαντικών Γάλλων δημιουργών (όπως του Μισέλ Γκοντρί).

● Αφιερώματα σε καινοτόμους, πειραματικούς σκηνοθέτες με ευδιάκριτη εικαστική ματιά: πάλι χάνεται εύκολα ο λογαριασμός. Ευτυχώς κάποιοι θα κάνουν και μάστερκλας, όπως ο Αντριου Κέτινγκ, από τους πιο επινοητικούς πολυμεσικούς καλλιτέχνες της σύγχρονης Βρετανίας, με έργο που εκτείνεται από περφόρμανς, πολυ-αισθητηριακές εγκαταστάσεις, διαδικτυακές πλατφόρμες και εκδόσεις βιβλίων σε ταινίες. Πολύ ενδιαφέρον έχει ο Γάλλος Ρενέ Βιενέ, συγγραφέας, εκδότης, κινηματογραφιστής και ιστορικός της Κίνας, που «πατά» πάνω στις προπαγανδιστικές ταινίες του Μάο, τις αποδομεί και καταγγέλλει το καθεστώς -κυρίως υπερασπίζεται τον χαράκτη και ντοκιμενταρίστα Χου Τσιέ, ο οποίος ιχνηλατούσε επί 25 χρόνια τα εγκλήματα του Μάο.

Από κοντά ο Γάλλος Μπερτράν Μαντικό, που έγινε γνωστός το 2017 με την πρώτη του ταινία «Αγρια Αγόρια» και ο Νεοϋορκέζος Μπρους Μπέιλι, που πέθανε τον Απρίλιο, από τις πιο σημαντικές φιγούρες της αμερικάνικης αβαν-γκαρντ της Δυτικής Ακτής, τον οποίο σκηνοθέτες όπως ο Τζορτζ Λούκας και ο Απιτσατπόνγκ Ουερασεθακούλ τον αναφέρουν ως κύρια επιρροή τους.

● Ο σύγχρονος Πορτογαλικός Κινηματογράφος έχει την τιμητική με οχτώ ταινίες (μεγάλες και μικρές, μυθοπλασίες και ντοκιμαντέρ). Ξεχωρίζουν οι «Μεταμορφώσεις των πουλιών» της 34χρονης Καταρίνα Βασκονσέλος, από το τμήμα «Encounters» της φετινής Μπερλινάλε.

● Μια επιλογή από 18 ταινίες και ντοκιμαντέρ, αναδεικνύουν από τη σκοπιά των μαύρων, ζητήματα φυλής και ρατσισμού. Προσέξετε την εμβληματική βωβή ταινία «Εντός των Πυλών» (1920), από τον Οσκαρ Μισό, «πατέρα του μαύρου κινηματογράφου», που απαντά στον ρατσισμό της «Γέννησης Ενός Εθνους» (1915) του Γκρίφιθ -επενδυμένη, πλέον, μουσικά από τον Dj Spooky. Στο αφιέρωμα και η ριζοσπαστική ταινία «Οπως Από Πάνω, Ετσι Κι Από Κάτω» (1973) του Λάρι Κλαρκ των «Kids», που θα δώσει και μάστερκλας.

● Υπάρχει και αφιέρωμα στη διάσημη Αγγλίδα δημοσιογράφο και ντοκιμενταρίστρια Τζέιν Γκάμπριελ, η οποία ενδιαφέρθηκε πολύ για τη χώρα μας. Η σειρά «Hidden War», που γύρισε για τον εμφύλιο στο Channel 4, κατέγραψε μαρτυρίες και από τις δυο αντιμαχόμενες πλευρές και δημιούργησε σάλο. Θα συμμετάσχει σε online συζήτηση.