Τελευταία φορά που οι Αθηναίοι παρακολούθησαν ζωντανά την «Τουραντότ» του Πουτσίνι ήταν το 2008 στο Ηρώδειο, από την ΕΛΣ. Η ΕΛΣ την είχε πρωτοανεβάσει, προφανώς συμβιβαστικά, στο Ολύμπια (1958) και έκτοτε, δις, μόνο στο ανοιχτό Ηρώδειο (1969, 1996). Στο πολυδιαφημισμένο πρόσφατο ανέβασμα στο Ηρώδειο (1 έως 8/6/2025) η υποδοχή του κοινού υπήρξε ενθουσιώδης· όπως, άλλωστε, πάντα. Και σε όλα. Αδιακρίτως...
Η «Τουραντότ» (1924/26) συγκαταλέγεται στα αριστουργήματα της όπερας του 20ού αιώνα. Γραμμένη στην περίοδο επικράτησης του φασισμού, φέρει απερίφραστα διατυπωμένες τις πεποιθήσεις της εποχής: υπερχειλίζουσα αρρενωπότητα, επιθετικός σεξισμός, έκδηλη βία, αποικιακής οπτικής οριενταλισμός. Ταυτόχρονα, η μοντερνίζουσα μουσική γλώσσα του Πουτσίνι υπηρετεί τη σκοτεινή δραματουργία με ανελέητα απαιτητική φωνητική γραφή, θαυμαστού πλούτου ενορχήστρωση και αιχμηρότητα. Στη δραματουργία συνυφαίνονται πλούσιες σε εξωμουσικά συμφραζόμενα καταβολές από την Commedia dell’ arte και την παλίμψηστη προϊστορία του μύθου της Τουραντότ. Πρόκειται, λοιπόν, για ανεκτίμητο θησαυρό στην εξέλιξη της λυρικής τέχνης (αισθητική) αλλά και στη διαδρομή του ευρωπαϊκού πολιτισμού (ιδεολογία). Μουσικά, η γιγαντιαίων προδιαγραφών «Τουραντότ» προϋποθέτει ακμαίους, ρωμαλέους τραγουδιστές όπως επίσης μουσική διεύθυνση που να ισορροπεί το συμφωνικό στίγμα της ορχηστρικής γραφής. Σκηνοθετικά, τέλος, θέτει αμείλικτα προβλήματα διαχείρισης φυσικών μεγεθών και δύσκολα διλήμματα κριτικής διαχείρισης των «πολιτικά μη ορθών» ιδεών που τη διέπουν.
Μια όπερα του «όλα ή τίποτα»... Πόσο, μάλλον, όταν το οπερόφιλο κοινό είναι πλέον εξοικειωμένο με διάσημες οπτικοακουστικές καταγραφές με θρυλικούς τραγουδιστές...
Τη νέα σκηνοθεσία υπέγραψε ο Αντρέι Σέρμπαν, τα σκηνικά και τα κοστούμια η Χλόη Ομπολένσκι. Διάσημοι καλλιτέχνες, με ανεξίτηλο στίγμα στις παραστατικές τέχνες των δεκαετιών πριν από το 2000. Σκηνοθεσία του Σέρμπαν είχαμε πρωτοδεί στο Φεστιβάλ Αθηνών το 1996 («Οιδίπους» του Ενέσκου), ενώ δεν συνιστά μυστικό ότι στην τωρινή «Τουραντότ» αναπαρήγαγε τη δική του ιστορική σκηνοθεσία για τη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου (1984)· εύκολα εντοπίζει κανείς πλήρη την παράσταση στο youtube.
Για να χωρέσει την παραγωγή στο Ηρώδειο, η Ομπολένσκι διηύρυνε το μέσο της μακρόστενης σκηνής επάνω από την ορχήστρα. Επίσης κατάργησε τον τόπο και την ψευδοϊστορική «εθνικότητα» της όπερας που τόσο πάσχισε να ορίσει μουσικά ο Πουτσίνι. Στη θέση της κραταιάς μυθικής Κίνας και του βασιλικού παλατιού αντιπρότεινε ένα χορταριασμένο ερείπιο(;) αριστοτεχνικά υλοποιημένο ώστε να φαίνεται ως συνέχεια του ρωμαϊκού ωδείου, «ανάμνηση τοπίου έξω από την πύλη αρχαίας πόλης». Σκηνικά γλυπτά και κοστούμια παρενέβαλαν ένα αλλοπρόσαλλο συνονθύλευμα από ασιατικούς οριενταλιστικούς αρχαιολογικούς εξωτισμούς διαφόρων εποχών και τόπων (Ινδία, Νεπάλ, Κίνα του Πήλινου Στρατού, Ινδοκίνα κ.ο.κ.). Οπως το 1984, ο Σέρμπαν εκτόπισε τη χορωδία από το πεδίο της δράσης της όπερας, αυτή τη φορά, όμως, στο κοίλον του Ηρωδείου, ακυρώνοντας έτσι κάθε κρίσιμη συνεισφορά της στο υπερθέαμα. Αντ’ αυτής, γέμισε εμμονικά τη δράση με ερμηνευτικές παντομίμες και εκτενή, αριστοτεχνικά χορευτικά εμβόλιμα (Κέιτ Φλατ, Γεωργία Τέγου): μια εξόχως φλύαρη, υπερκινητική, αδικαιολόγητα πολυπρόσωπη παρεμβολή που αποπροσανατόλισε την πρόσληψη δράσης και μουσικής.
Αν η μουσική εκτέλεση ήταν υψηλού επιπέδου βεβαίως, αυτά θα περνούσαν απαρατήρητα... Δυστυχώς, καθώς ο προγραμματισμένος τενόρος αρρώστησε σοβαρά, το ακρόαμα υπονομεύτηκε από τη συμμετοχή ενός Καλάφ φωνητικά ανεπαρκέστατου για τον ρόλο: στις αναμετρήσεις με τη συμπρωταγωνίστρια και με την ορχήστρα, ο Φραντσέσκο Πίο Γκαλάσο (5/6/2025) απλώς δεν ακουγόταν... Η Λίζε Λίντστρομ, αν και κάπως πιεσμένη φωνητικά, υπήρξε μια δεσπόζουσα, τίμια, δίχως εκπτώσεις Τουραντότ. Μέτριοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ήχησαν οι υπόλοιποι μονωδοί: αταίριαστα βαριά και με ζητήματα ορθοτονίας ήταν η Λιου (Τσέλια Κοστέα), μάλλον αδιάφορο το κρίσιμο τρίο Πινγκ-Πανγκ-Πονγκ (Ανδριανός, Καλύβας, Καραούλης), ελάχιστα επιβλητικοί ο Μανδαρίνος (Γιώργος Παπαδημητρίου), ο Αλτούμ (Νίκος Στεφάνου), ο Τιμούρ (Τάσος Αποστόλου)... Τέλος, με εξαίρεση τη Λίντστρομ, κανείς δεν εξέπεμψε το σκληρό στιλιζάρισμα που υπαγορεύει ο αντιρεαλιστικός χαρακτήρας της όπερας. Πολύ καλά απέδωσαν η Ορχήστρα και οι Χορωδίες της ΕΛΣ υπό τον Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι. Σήμερα, που πλέον διαθέτει νέες εγκαταστάσεις, η ΕΛΣ μπορεί να παρουσιάσει την Τουραντότ όπως της αξίζει.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας