Στις 11/4/2025, στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ) υπό τον Λουκά Καρυτινό έδωσε μια συναυλία με συμμετοχή του διάσημου Ρώσου πιανίστα Νικολάι Λουγκάνσκι, αφήνοντας πάρα πολύ καλές εντυπώσεις. Πρώτη ακούσαμε την «Ιεροτελεστία της άνοιξης» (1913), σύνθεση με ισχυρό, ανεξίτηλο αποτύπωμα στη μουσική του 20ού αιώνα. Η αντιμπαλετική, αντισυμβατική θεματική, ο εσκεμμένα βάναυσος, σκληρός συμφωνικός ήχος, το «γυμνό», συνεχώς μεταβαλλόμενο, εμμονικά κυρίαρχο ρυθμικό στοιχείο και η επιτηδευμένη βαρβαρότητά της λειτούργησαν ως νομιμοποιητικό προηγούμενο, επιτρέποντας στους επίγονους μοντερνιστές να αντιμετωπίσουν ως μουσική ήχους που, ώς τότε, θεωρούνταν μη αποδεκτοί.
Την ΚΟΑ είχαμε πρωτακούσει στην «Ιεροτελεστία» στο Ηρώδειο, τη δεκαετία του ΄70 υπό τον Τσου Χούι: άλλες εποχές, άλλα κριτήρια τότε… Διευθύνοντας ένα τεράστιο σύνολο σε άκρα εγρήγορση, αποτελούμενο από εξαίρετους σολίστες πνευστών και κρουστών, ο Καρυτινός ανέδειξε πλήρως και πρωτίστως το «βαρβαρικό» στοιχείο της μουσικής. Ορμητικός ειρμός, βίαιη κοφτή φραστική, θηριώδεις εκρήξεις δυναμικής, αιχμηρή ανάδειξη λεπτομερειών και μεμονωμένων συνεισφορών από τα πνευστά όρισαν ένα ακρόαμα αχαλιναγώγητης αγριότητας. Ομως –όχι ότι είναι εύκολο σε ζωντανή εκτέλεση– στις μείζονες, αθροιστικά φορτιζόμενες κορυφώσεις οι εσώτερες στιβάδες του συμφωνικού ήχου έχαναν σε ευκρίνεια καθώς, λόγω ταχύτητας, τα έγχορδα ενίοτε αποσυντονίζονταν, και, κυρίως, καταπλακώνονταν από τα πνευστά.
Στο δεύτερο μισό της βραδιάς ο Λουγκάνσκι ερμήνευσε το «Κοντσέρτο για πιάνο αρ.4» του Μπετόβεν. Κληρονόμος της ρωσοσοβιετικής σχολής του πιάνου και έμπειρος, πολυβραβευμένος, ακμαίος σολίστας με διεθνή αναγνώριση, ο 52χρονος πιανίστας διέπλασε μια ρωμαλέα, τελειοθηρικά διατυπωμένη ανάγνωση, καθηλώνοντας το αθηναϊκό ακροατήριο. Ηγήθηκε αδιαπραγμάτευτα της διαλεκτικής προς την ορχήστρα, παίζοντας με πραγματικά κολοσσιαίο ήχο, ενώ διέθετε ασύλληπτης καθαρότητας –και σκληρότητας– άρθρωση, αλάθητο ρυθμικό παλμό, ακρίβεια, ύψιστη δεξιοτεχνία και άριστη αίσθηση της δραματουργίας. Η ερμηνεία του υπήρξε μοναδικά συναρπαστική. Και παρότι ασυζητητί ήχησε πιο ταιριαστή στην εξωστρέφεια και την επιγονική πιανιστική μεγαλοστομία ενός Ραχμάνινοφ, αυτό ήταν κάτι που συνειδητοποιήσαμε μετά το τέλος της συναυλίας, αφού είχε καταλαγιάσει η έξαψη της μουσικής απόλαυσης… Ετσι είναι αυτά!
Σοστακόβιτς και Σιμπέλιους
Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 25/4/2025, στην ίδια αίθουσα, η ΚΟΑ υπό τον Εσθονό αρχιμουσικό και τσελίστα Μίχκελ Κίτσον έδωσε μια συναυλία αφιερωμένη στη φετινή επέτειο του κορυφαίου Σοβιετικού συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς (1906-1975). Στο επίκεντρο του υπερφιλόδοξου προγράμματος ήταν η παρουσίαση του «Κοντσέρτου για τσέλο αρ.1» (1959) με τον Εντγκάρ Μορό. O ακμαίος, 31χρονος, ταχύτατα ανερχόμενος Γάλλος τσελίστας αποδείχτηκε άξιος της φήμης του. Παίζοντας σε ηδύφωνο «ιστορικό» τσέλο των αρχών του 18ου αιώνα, διέπλασε μιαν ερμηνεία αθλητικού σφρίγους, αρθρωμένη με ακρίβεια και καθαρότητα, διαποτισμένη με νεανική ζωντάνια. Παρότι ορχήστρα και σολίστας χρειάστηκαν κάποια πρώτα μέτρα ώσπου να συντονιστούν καλά στον σταθερό, κοινό ωστικό παλμό, στη συνέχεια, βοηθούντος και του αρχιμουσικού, η εκτέλεση έρρευσε ανεμπόδιστα και συχνά απολαυστικά. Μορό, ΚΟΑ και Κίτσον απέδωσαν αβίαστα και με αμεσότητα την πειρακτικά παιχνιδιάρικη, υποδορίως αμφίθυμη μουσική του Σοστακόβιτς, διατρέχοντας γοργά και με ασφάλεια τη γεμάτη ριψοκίνδυνες μεταπτώσεις παρτιτούρα. Αιθέρια δόθηκε το μελωδικό, θρηνητικό «Moderato», με περισσή έξαψη η δεξιοτεχνικής γραφής «Cadenza», με οίστρο και ερεθιστικά κινητική, αθλητική σβελτάδα το καταληκτικό «Allegro com moto». Μια ωραία εκτέλεση που, όμως, δεν εξάντλησε τον θησαυρό των κρυμμένων λεπτομερειών της έκφρασης. Είτε μας αρέσει, ωστόσο, είτε όχι, το μέλλον ανήκει στους νέους σολίστες.
Ακολούθησαν δύο μείζονες συνθέσεις του Σιμπέλιους. Η νεανική, πατριωτικής έξαψης «Φινλανδία» (1899) παίχτηκε σβέλτα, αιχμηρά και –ίσως υπερβολικά– πολύ γρήγορα, ενθουσιάζοντας το ακροατήριο. Η ερμητικά εσωστρεφής ώριμη «Συμφωνία αρ.7 / Συμφωνική Φαντασία» (1914-1924), πραγματική «λυδία λίθος» δοκιμασίας ως προς το βάθος και την ποιότητα έκφρασης για κάθε ορχήστρα και αρχιμουσικό, αποδόθηκε εντυπωσιακά καλά. Σε αρμονική σύμπραξη οι Ελληνες μουσικοί και ο 54χρονος Κίτσον στόχευσαν και πέτυχαν το βέλτιστο δυνατό: μια ανάγνωση που ανέδειξε άριστα τη λαβυρινθώδη δραματουργία, αποκωδικοποιώντας με ευαισθησία τις αλλεπάλληλες μεταπτώσεις εντάσεων και διαθέσεων, αποδίδοντας εύστοχα τις σκιερές και φωτεινές όψεις της μουσικής και τις μύριες αποχρώσεις τής αριστοτεχνικά ατμοσφαιρικής γραφής του Φινλανδού δημιουργού .
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας