Την Κυριακή 26/1/25 η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσίασε σε νέα παραγωγή τη βερντιανή «Δύναμη του πεπρωμένου». Η σκηνοθεσία ήταν της Ροδούλας Γαϊτάνου, διηύθυνε ο Ιταλός Πάολο Καρινιάνι, τραγούδησαν Ελληνες και μετακλημένοι ξένοι μονωδοί. Παρακολουθήσαμε τη δεύτερη παράσταση (29/1/2025), ενώ τα εισιτήρια για όλες τις υπόλοιπες (2, 6, 9, 12, 15 και 18/2/2025) έχουν ήδη εξαντληθεί. Η τελευταία φορά που το μοναδικό λυρικό θέατρο της χώρας είχε ανεβάσει αυτή την όπερα του Βέρντι ήταν με Λεονόρα την Γκένα Διμίτροβα (1941-2005) στο Ηρώδειο στις 14/6/1998 (βλέπε «Ελευθεροτυπία» 30/6/1998). Η νέα παραγωγή άφησε καλές εντυπώσεις.
Είναι γνωστό ότι το ποιητικό κείμενο της «Δύναμης του πεπρωμένου» αντλεί συνδυαστικά από δύο διαφορετικά έργα (Σααβέδρα, Σίλερ). Οι ιδιαιτερότητες και για πολλούς –δικαιολογημένα– αδυναμίες αυτής της «ισπανικής» όπερας είναι γνωστές: υπέροχη μουσική για τους μονωδούς και μια υπερδημοφιλής εισαγωγή που εντυπώνονται ανεξίτηλα στη μνήμη, αλλά υπόθεση γεμάτη απίθανες καταστάσεις, εξέλιξη με χρονικά χάσματα που εκτείνεται σε δεκαετίες και διασπάται από τεράστιες σκηνές εμβόλιμης δράσης με χορωδιακά. Ενθεν και η όχι συχνή παρουσίασή της. Η έμπειρη Ελληνίδα σκηνοθέτρια διαχειρίστηκε με ευφυώς ημιαφαιρετικό τρόπο το ετερόκλητο, έκδηλα ασύνδετο αυτό υλικό. Πρότεινε μια οπτική απόδοση που αφ’ ενός διατηρούσε ορατό το νήμα της δράσης όσον αφορά τους πρωταγωνιστές, αφ’ ετέρου μετέτρεψε τις εκτενείς εμβόλιμες σκηνές του πλήθους με τα χορωδιακά σε φόντο που συμβόλιζε υπόρρητα τον ολέθρια σπαρασσόμενο από αδιέξοδα πάθη ψυχισμό του τριγώνου των πρωταγωνιστών (Ντον Αλβαρο, Λεονόρα, Ντον Κάρλο). Το εύρημα λειτούργησε επαρκώς, ενώ η λεπτομερέστατη χορογραφία της δράσης (κινησιολογία Δήμητρας Καστέλλου), είτε επρόκειτο για τους πρωταγωνιστές είτε για το τεράστιο πλήθος, κράτησε ζωντανό το ενδιαφέρον και απέτρεψε την κατάρρευση της συνοχής του θεάματος. Τα φροντισμένα σκηνικά και κοστούμια του Γιώργου Σουγλίδη με τη βοήθεια των θεατρικών φωτισμών του Τζουζέπε ντι Ιόριο γείωσαν τη δράση αόριστα αλλ’ ευδιάκριτα στον ευρωπαϊκό Μεσοπόλεμο ενεργοποιώντας στοχευμένα στο σύγχρονο ακροατήριο οικείους συνειρμούς πολέμου και συμφορών. Στη συνέντευξή της στο έντυπο πρόγραμμα, η σκηνοθέτρια μιλά για αναφορές στον κινηματογραφικό Αγγελόπουλο, στον Μιχαήλ Αγγελο και στον Ιερώνυμο Μπος. Αντίθετα –και μάλιστα ως συγχρονική αναφορά στην ψευδοϊστορική υπόθεση του έργου– η κινητική, γκροτέσκα σκηνοθεσία της δράσης στις σκηνές πλήθους θύμισε περισσότερο Γκόγια…
Πριν αρχίσει η παράσταση όπως και στα μεσοδιαστήματα αλλαγής των σκηνικών, τη σκηνή έκρυβε αυλαία που καλυπτόταν από τον αληθινά εμβληματικό πίνακα του Φρίντριχ «Ενας μοναχός μπροστά στη θάλασσα» (ο μοναχός έχει… σβηστεί στο photoshop). Επάνω της προβάλλονταν επεξηγηματικά στιγμιότυπα/«prequel» της δράσης και κοντινές προσωπογραφίες/ψυχογραφίες των χαρακτήρων (βίντεο: Ντικ Στρέικερ).
Το ακρόαμα ήταν πολύ καλό: διέθετε φωνητικά ισορροπημένη διανομή, ωραία, σε βάθος φροντισμένη μουσική διεύθυνση και –απολύτως κρίσιμο στη συγκεκριμένη όπερα– καλό, ακριβές τραγούδι από τη Χορωδία της ΕΛΣ. Από κάθε άποψη ξεχώρισε ο βαθύφωνος Πέτρος Μαγουλάς ως Μαρκήσιος Καλατράβα και Πατήρ Γκουαρντιάνο: στεντόρειος, ευγενής, ακριβής, εύηχος, σκηνικά απόλυτα πειστικός. Το πρωταγωνιστικό τρίο ενσάρκωσαν ο Αργεντινός τενόρος Μαρσέλο Πουέντε (Ντον Αλβαρο), η Ρουμάνα υψίφωνος Τσέλια Κοστέα (Λεονόρα) και ο Ελληνας βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς (Ντον Κάρλο ντι Βάργκας). Μαγουλάς, Κοστέα και Πλατανιάς τραγούδησαν τους ρόλους για πρώτη φορά στη σταδιοδρομία τους. Οι τέσσερις πρωταγωνιστές κράτησαν σχεδόν με άνεση τον βασικό πυρήνα της δράσης. Και παρ’ ότι τόσο ο τενόρος όσο και η υψίφωνος είχαν φωνητικά μικροπροβλήματα –κυρίως κόπωσης και απόδοσης στην υψηλή περιοχή–, αυτό ουδόλως υπονόμευσε την ομοιογένεια και την ποιότητα του ακροάματος. Την Πρετσιοσίλα, σκηνοθετημένη από τη Γαϊτάνου ως μιλιταριστική ντομινάτριξ/δημαγωγό, ενσάρκωσε λίγο μηχανικά –ή, μάλλον, αμήχανα– η Λευκορωσίδα μεσόφωνος Οξάνα Βάλκοβα· κάλλιστα θα ακούγαμε και θα βλέπαμε στον ίδιο ρόλο κάποια Ελληνίδα μεσόφωνο. Τους καρατερίστικους ρόλους του Αδελφού Μελιτόνε και του Μαστρο-Τραμπούκο έφεραν με άνεση και σωστά συγκαλυμμένο γκροτέσκο χιούμορ ο βετεράνος βαθύφωνος Γιάννης Γιαννίσης και ο τενόρος Γιάννης Καλύβας αντίστοιχα. Μια καλή, στρωτή, in-house παραγωγή ενός δύσκολου έργου που σίγουρα αξίζει να κρατήσει η ΕΛΣ στο ρεπερτόριό της.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας