«Αινούμεν Σε τον Θεόν» από Σαρπαντιέ και Λουλί

Την περασμένη Παρασκευή η Καμεράτα Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής υπό τον Γιώργο Πέτρου, σε συνεργασία με τη Χορωδία της ΕΡΤ, καθώς επίσης και με Ελληνες και ξένους μονωδούς, έδωσε στην κατάμεστη, μεγάλη αίθουσα του κρατικού Μεγάρου Μουσικής μια εξαιρετική συναυλία. Τη διαδικασία επανασύστασης της Καμεράτας ως Ορχήστρας του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών είχε παρουσιάσει συνοπτικά ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, Νίκος Πιμπλής, μόλις στις αρχές του φετινού Νοέμβρη. Επειτα από πολυετείς προσπάθειες, με πρωτοβουλία και στήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και με συνεργασία των διοικητικών συμβουλίων του ΟΜΜΑ και του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής, και ύστερα από δύο νομοθετικές παρεμβάσεις, έγινε εφικτή η (ανα)σύσταση του 18μελούς πυρήνα της Ορχήστρας, ο οποίος συγκροτείται από μουσικούς εγχόρδων του αρχικού σχήματος, που μεταφέρθηκαν στον ΟΜΜΑ. Αναμενόμενα, σε αυτούς προστέθηκαν νεότεροι που επελέγησαν κατόπιν ακροάσεων. Ιδρυμένο πριν από 33 χρόνια, το μακρινό 1991 –τότε ακόμη αρκετοί σημερινοί της ακροατές ήταν αγέννητοι!–, το επανιδρυμένο σύνολο οργάνων εποχής συμπράττει με έκτακτους σολίστες ξύλινων και χάλκινων πνευστών, κρουστών, πληκτροφόρων (τσέμπαλο, φορητό όργανο) και νυκτών εγχόρδων (θεόρβες). Τις συναυλίες, πρόγευση των οποίων αποτελεί το πρόγραμμα της περιόδου 2024-25, θα σχεδιάζει ο διευθυντής και αρχιμουσικός της ορχήστρας Γιώργος Πέτρου σε συνεργασία με τον καλλιτεχνικό διευθυντή του Μεγάρου, Γιάννη Βακαρέλη.

Το πρόγραμμα της βραδιάς περιλάμβανε δύο μείζονα έργα θρησκευτικής μουσικής του γαλλικού μπαρόκ: τα δοξαστικά μοτέτα «Te Deum (laudamus)» («Αινούμεν Σε τον Θεόν») των Ζαν-Μπατίστ Λουλί και Μαρκ-Αντουάν Σαρπαντιέ. Το πρώτο, το διασημότερο από τα συνολικώς έξι που συνέθεσε ο Σαρπαντιέ, γράφτηκε περίπου το 1692, ενώ αυτό του Λουλί γράφτηκε νωρίτερα, το 1677. Πασίγνωστη, βεβαίως, έξω από τα στενά της συμφραζόμενα, η εισαγωγή φανφάρα του πρώτου αποτελεί από το 1954 το πασίγνωστο, μουσικό σήμα της Eurovision. Η λαμπερή, τελειοθηρικά επεξεργασμένη γραφή των δύο έργων δεν μαρτυρά τίποτε από τη διαβόητη, ζοφερή αντιπαλότητα των δύο δημιουργών. Ο υπερταλαντούχος Ιταλός Λούλι κατάφερε να διεισδύσει και να κυριαρχήσει στη Γαλλική Αυλή του «Βασιλιά Ηλιου» – οι φίλοι του κινηματογράφου θα θυμούνται, σίγουρα, τον Ντεπαρντιέ να τον ενσαρκώνει υπέροχα στην κινηματογραφική ταινία «Ολα τα πρωινά του κόσμου» (1991). Ομως, ως ευνοούμενός του Λουδοβίκου ΙΔ’, ο ταπεινής καταγωγής Ιταλός συνθέτης επέβαλε με αδίστακτες μηχανορραφίες τον περιορισμό της παρουσίασης των έργων του Γάλλου «αντιπάλου» του, επίσης ταλαντούχου Σαρπαντιέ. Ως αποτέλεσμα, ο δεύτερος ουδέποτε αναγνωρίστηκε όσο του άξιζε ενόσω ζούσε και, όταν πέθανε, η μουσική του περιέπεσε σε αφάνεια ώσπου ανακαλύφθηκε, δυόμισι αιώνες αργότερα, στα μέσα του 20ού αιώνα.

Ιδανικά ταιριαστές στο εορταστικό πνεύμα των ημερών, οι εκτελέσεις των δύο «Te Deum» διέθεταν όλες εκείνες τις ποιότητες που είναι απαραίτητες για να λάμψει το γαλλικό μπαρόκ στην πιο πλούσια εκδοχή του: φρεσκάδα, ελαφράδα, αθλητική κινητικότητα συνδυασμένη με γρήγορα ανακλαστικά, αβίαστη δεξιοτεχνική απόδοση, διαφάνεια ήχου. Ο Πέτρου, η Καμεράτα σε όργανα εποχής και η άρτια προετοιμασμένη Χορωδία της ΕΡΤ (διδασκαλία Μιχάλης Παπαπέτρου), απέδωσαν άριστα τη σφριγηλά ρυθμική γραφή και τις γρήγορες εναλλαγές ανάμεσα στις μεγαλόφωνες, ρυθμικά αρθρωμένες φανφάρες και τα λυρικά, υμνητικά φωνητικά μέρη, προσδίδοντας στο ακρόαμα περισσή ζωντάνια. Επίσης, άφησαν να διαφανεί γλαφυρά ο διαφορετικός χαρακτήρας εκάστου: ο πιο μεγαλόφωνος, εξωστρεφής, γεμάτος εναλλαγές τού Λουλί και ο πιο λυρικός, ευγενής τού Σαρπαντιέ. Το κουιντέτο των μονωδών αποτέλεσαν η Ιταλίδα υψίφωνος Φραντσέσκα Λομπάρντι Ματσούλι, η υψίφωνος Μυρσίνη Μαργαρίτη, ο Ισπανός τενόρος Χουάν Σάντσο, ο τενόρος Γιάννης Φίλιας και ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος. Παρ’ ότι όχι απόλυτα ισορροπημένη και ομοιογενής στις δυναμικές και την απόδοση του εξεζητημένα αρθρωμένου γαλλικού φωνητικού μπαρόκ, η ομάδα ακολούθησε πολύ καλά, με ακρίβεια και αβίαστο συντονισμό την αδιάλλακτα απαιτητική διεύθυνση του Πέτρου. Από τις συνεισφορές των πέντε ξεχώρισαν το λαμπερό, αβίαστο τραγούδι της Μυρσίνης Μαργαρίτη, το ακριβές, ηδύφωνα λυρικό του Χουάν Σάντσο και το τελειοθηρικά ακριβές, ευγενές τραγούδι του ακούραστου Τάση Χριστογιαννόπουλου.