Σπάζοντας ένα «ταμπού» από την καθιέρωσή της πριν από 85 χρόνια, θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί ως «γεγονός της χρονιάς» η παρουσίαση πρώτη φορά στη διάσημη, παραδοσιακή Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία της Φιλαρμονικής της Βιέννης (που παρακολουθούν κάθε πρώτη του έτους εκατοντάδες εκατομμύρια τηλεθεατές ανά τον κόσμο, από το Μέγαρο των Φίλων της Μουσικής – το οποίο είχε δωρίσει ο Νικόλαος Δούμπας, ο μεγάλος Ελληνας ευεργέτης και μαικήνας) ενός έργου το οποίο συνέθεσε μια γυναίκα.
Πρόκειται για το «Βαλς του Φερδινάνδου» της Κονστάντσε Γκάιγκερ (1835-1890), που υπήρξε σύγχρονη του «Βασιλιά του Βαλς», του υιού Γιόχαν Στράους, στον οποίο είναι αφιερωμένο το 2025, καθώς η Βιέννη –και όχι μόνο– γιορτάζει, με πολλές δεκάδες εκδηλώσεις, τα 200 χρόνια από τη γέννησή του, ενώ στην τωρινή Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία, την Τετάρτη 1η Ιανουαρίου, εννέα από τα 14 έργα του κύριου προγράμματός της θα είναι δικά του.
Το εορταστικό επετειακό «Ετος Γιόχαν Στράους» καθώς και το πρώτο λεπτό βήμα προς την... προγραμματική ισότητα των φύλων, με τη για πρώτη φορά παρουσίαση γυναικείας σύνθεσης, θα «κηρύξει» το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς ο ήδη 83χρονος, αλλά πάντα ακμαίος, ο σπουδαίος Ρικάρντο Μούτι, διευθύνοντας για έβδομη φορά την Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία, ενώ την ίδια τη Φιλαρμονική της Βιέννης την έχει διευθύνει για πάνω από 500 φορές μέχρι σήμερα. Το 1993 διηύθυνε για πρώτη φορά την Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία και στη συνέχεια τις Πρωτοχρονιές το 1997, 2000, 2004, 2018 και πιο πρόσφατα το 2021.
«Ο Ρικάρντο Μούτι έπαιξε έναν εξαιρετικό ρόλο στην ιστορία της Φιλαρμονικής της Βιέννης για περισσότερα από 50 χρόνια […], βοήθησε να διαμορφωθεί το ρεπερτόριο και ο συγκεκριμένος ήχος της ορχήστρας με μοναδικό τρόπο», υπογραμμίζει ο διευθυντής της, ο Ντάνιελ Φροσάουερ, εξυμνώντας τον μεγάλο μαέστρο.
Ενώ το ένα «ταμπού», εκείνο της γυναικείας σύνθεσης στην Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία, έσπασε, παραμένει ακόμη εκείνο της διεύθυνσής της από μια γυναίκα μαέστρο, με τον Ντάνιελ Φροσάουερ να έχει επισημάνει παλιότερα πως «αυτό δεν μπορεί απλά να αποφασιστεί, και, ειδικά για μια πρωτοχρονιάτικη συναυλία, χρειάζονται αρκετά χρόνια προηγούμενης στενής καλλιτεχνικής συνεργασίας με την ορχήστρα». Οπως τονίζει ο ίδιος, «Κοιτάμε τακτικά νέες γυναίκες μαέστρους, δουλεύουμε μαζί τους και ανυπομονούμε όταν θα έρθει η ώρα που μια γυναίκα θα είναι στο βάθρο, διευθύντρια της ορχήστρας, πρώτη φορά στην Πρωτοχρονιάτικη Συναυλία».
Βέβαια, φέτος συμπληρώθηκαν 27 χρόνια από την κατάρρευση ενός «ιστορικού ταμπού», που ίσχυε για ενάμιση και πλέον αιώνα και προέβλεπε γενικά τον αποκλεισμό γυναικών μουσικών από τη Φιλαρμονική της Βιέννης, η οποία πρόσφατα έκλεισε 182 χρόνια από την ίδρυσή της και την οποία ο Ρίχαρντ Βάγκνερ θεωρούσε την «πιο θαυμαστή ορχήστρα της υφηλίου».
Το 1997, υποκύπτοντας στη μαζική πίεση του κοινού, αυτό το ανδρικό «προπύργιο» έπεφτε και η Ορχήστρα αποφάσιζε, για πρώτη φορά στην ιστορία της, να δεχθεί ως μουσικό μια γυναίκα, την αρπίστρια Αννα Λέλκες. Της απόφασης εκείνης είχε προηγηθεί μια μακρά, έντονη συζήτηση, με τον τότε και επί 24 χρόνια δήμαρχο της Βιέννης Μίχαελ Χόιπλ να ασκεί κριτική στην ορχήστρα για «αναχρονισμό», την αρχηγό των Πράσινων Μαντλέιν Πέτροβιτς να κάνει λόγο για βαθιά ριζωμένο φόβο στη «λίγκα των ανδρών» από έναν γυναικείο ανταγωνισμό και τον τότε ομοσπονδιακό καγκελάριο Βίκτορ Κλίμα να κάνει έκκληση για αίσθηση ευθύνης και λογική από μέρους της ορχήστρας, επισημαίνοντας πως «υπάρχει δημιουργικό δυναμικό και στο άλλο μισό της ανθρωπότητας».
Πιο ριζοσπαστικές ήταν οι τοποθετήσεις στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου, σε αντίθετη περίπτωση –δηλαδή της μη συμμετοχής γυναικών– το Carnegie Hall της Νέας Υόρκης απειλούσε τη Φιλαρμονική της Βιέννης με «απαγόρευση εισόδου» και η Διεθνής Συμμαχία για τις Γυναίκες στη Μουσική (IAWM), στην Ουάσινγκτον, είχε ανακοινώσει διαδηλώσεις ενάντια σε συναυλίες της ορχήστρας στις ΗΠΑ.
Ετσι, με τεντωμένα τα νεύρα, στη γενική συνέλευσή της στις 27 Φεβρουαρίου 1997 στην αίθουσα οργάνων της Κρατικής Οπερας της αυστριακής πρωτεύουσας και έπειτα από τέσσερις ώρες προτού τελικά βγει «άσπρος καπνός», για πρώτη φορά από την ίδρυσή της το 1842, η Φιλαρμονική της Βιέννης καλωσόρισε στις τάξεις της μια γυναίκα.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας