Στις 31/10/24 η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ (ΕΣΟΕΡΤ) υπό τον καλλιτεχνικό της διευθυντή, αρχιμουσικό Μιχάλη Οικονόμου, έδωσε στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής μια πολύ ωραία συναυλία με όπως πάντα τολμηρά ψαγμένο ρεπερτόριο, αποτελούμενο από έργα που μάλλον σπάνια ακούμε ζωντανά στην Αθήνα.
Η βραδιά ξεκίνησε με τη σύνθεση για μεγάλη ορχήστρα «For 54» (2020) του Θεσσαλονικιού Αλέξιου Πορφυριάδη. Ηταν ένα ριζικά (μετα)μοντερνιστικό, μέσης διάρκειας έργο, πλήρως και συνειδητά αποστασιοποιημένο από οτιδήποτε σχετίζεται προς το ιστορικό παρελθόν της κλασικής μουσικής: ρυθμό, μελωδία, προγραμματική αφήγηση, συναίσθημα, πραγματολογικές αναφορές. Σε αυτό ο 53χρονος συνθέτης και καθηγητής στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας προτείνει ένα αρθρωτό ηχοτοπίο αποτελούμενο από παραγράφους εστιασμένες στην επαναληπτική δημιουργία κατασκευών με επίκεντρο συνδυασμούς και επεξεργασίες μουσικών χροιών. Η εκτέλεση κατενθουσίασε μια εμφανώς εκδηλωτική μερίδα νεανικού ακροατηρίου.
Ακολούθησε αμέσως το «Τριπλό κοντσέρτο για βιολί, τσέλο και πιάνο» (1803) του Μπετόβεν με ερμηνευτές το ελληνικό σύνολο Trio El Greco, που συναποτελούν ο βιολιστής Φαίδων Μηλιάδης, ο τσελίστας Αλέξης Καραϊσκάκης-Νάστος και η πιανίστρια Αλεξία Μουζά. Αυτό το κοντσέρτο με το ασυνήθιστα πλούσιο μελωδικό στίγμα, απροσδόκητο «unicum» στο πλαίσιο της μπετοβενικής δημιουργίας του κλασικισμού, για να ακουστεί πειστικά προϋποθέτει συναίσθηση του ύφους της γραφής, ευγένεια έκφρασης, σύμπνοια προσέγγισης και, βεβαίως, αμοιβαία ισορροπούσες δυναμικές μεταξύ των ερμηνευτών. Στις κρίσιμες αυτές ποιότητες τοπικά μόνο συνέκλιναν οι ερμηνείες των El Greco. Παρ’ ότι απολάμβαναν την πολυτέλεια μιας εμφανώς στρωτής, φροντισμένα υποστηρικτικής διάπλασης του ορχηστρικού μέρους από Οικονόμου και ΕΣΟΕΡΤ, οι τρεις σολίστες είχαν ξεκάθαρα διαφορετικά ταμπεραμέντα: ο τσελίστας έπαιζε με αισθαντικά βελούδινο, γλυκό ήχο, ρευστό παλμό, ακρίβεια και τελειοθηρικά φινιρισμένη φραστική. Από τον βιολιστή κάποιες στιγμές –πάντως όχι στις μείζονες κορυφώνεις– φαινόταν σαν να μην εκλυόταν το απαιτούμενο μέγεθος ήχου. Αντίθετα, το πιάνο της Μουζά ηχούσε βιασμένα ανταγωνιστικό, υπερμέγεθες, μπρουταλιστικά σκληρό, σφριγηλό και ρωμαλέο˙ θα λέγαμε ιδανικό για τα θηριώδη κοντσέρτα του Μπραμς. Ωστόσο, δεν έλειψαν στιγμές που οι τρεις μουσικοί συνέκλιναν σε μια μεστή νεανικής ενέργειας εκφορά, συνδυάζοντας τέλεια την ωστική ορμή του ρυθμικού σφρίγους (πιάνο) και την ηδονική, μελωδική συνήχηση βιολιού και τσέλου. Σε κάθε περίπτωση αυτή ήταν μια ευπρόσδεκτη αν και κάπως άνιση ερμηνεία ενός έργου που, ασυζητητί, απολαύσαμε και το οποίο, επίσης ασυζητητί, θα άξιζε να ακούγαμε συχνότερα.
Ολο το δεύτερο μισό της συναυλίας αφιερώθηκε στον Βάγκνερ. Ακούστηκαν οι εκτενείς εισαγωγές για τις όπερες «Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης», «Ριέντσι» και «Ταγχόιζερ». Αδικα, αν και ευνόητα δυσφημισμένη παρ’ ημίν, η μουσική του κορυφαίου Γερμανού ρομαντικού χαρακτηρίζεται από μια πολύ ιδιαίτερη δέσμη ποιοτήτων στην οποία δεσπόζουν τεράστια ηχητικά μεγέθη, θεατρική οργάνωση, συνθετότητα και βάθος σύνταξης της ιδεολογικά φορτισμένης μουσικής δραματουργίας αλλά και έντονα, ποικίλα συναισθήματα. Βέβαια, όλο αυτό παραμένει ανοιχτό σε κάθε είδους καταχρήσεις και παρεξηγήσεις, ενώ η ισορροπημένη διαχείρισή του απαιτεί ιδιαίτερα καλλιεργημένο ήχο.
Δίχως άγνοια κινδύνου, ΕΣΟΕΡΤ και Οικονόμου αντιμετώπισαν με γενναιότητα την τεράστια πρόκληση. Ο ήχος τους διέθετε το μέγεθος, την πειθαρχία και την απαιτούμενη, αδρομερή οργάνωση. Ωστόσο στους «Αρχιτραγουδιστές» (1868) το ακρόαμα βάρυνε υπερβολικά προς την εμβατηριακή έμφαση, κάτι που στον νεανικό «Ριέντσι» (1842) λειτούργησε σαφώς πιο αβίαστα και ταιριαστά. Στον «Ταγχόιζερ» (1854) αποδόθηκαν επιτυχημένα και πειστικά οι μουσικά σκηνοθετημένες συγκρουσιακές αντιπαραθέσεις ανάμεσα στο «Απολλώνιο» και στο «Διονυσιακό» στοιχείο. Και στις τρεις εισαγωγές έλειψε από την εκφορά των κυρίαρχα μελωδικών παραγράφων ο συνδυασμός γλυκύτητας και ευγένειας. Η εργογραφία του Βάγκνερ, εκ των ων ουκ άνευ όσον αφορά τη συνολική κατανόηση του κεντροευρωπαϊκού ρομαντισμού, απουσιάζει για ποικίλους, εξωμουσικούς κυρίως λόγους από την εγχώρια μουσική ζωή. Συνεπώς αυτή ήταν μια γενναία, όλως ευπρόσδεκτη συναυλία!
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας