Στις 18/10/24 η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τον καλλιτεχνικό διευθυντή της, αρχιμουσικό Λουκά Καρυτινό, έδωσε στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής μια εξαιρετική συναυλία που είχε ως αδιαφιλονίκητο επίκεντρο ενδιαφέροντος τη συμμετοχή μιας από τις τελευταίες «μεγάλες κυρίες» του πιάνου, τη Ρωσίδα πιανίστρια Ελίζαμπετ Λεόνσκαγια.
Η Λεόνσκαγια γεννήθηκε στην Τιφλίδα της Γεωργίας, αλλά από το 1978 είναι κάτοικος Βιέννης και, πλέον, λογίζεται ως Αυστριακή. Η 78χρονη πιανίστρια είναι σπάνιος, ενεργός φορέας της ρωσικής σχολής του πιάνου και μία από τις κορυφαίες εν δράσει πιανίστριες διεθνώς με τεράστια δισκογραφία. Γνώριμη στο αθηναϊκό φιλόμουσο κοινό από παλαιότερες, επανειλημμένες εμφανίσεις της στον ίδιο χώρο, η Λεόνσκαγια έπαιξε το «Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 3» (1800) του Μπετόβεν, σύνθεση την οποία ερμηνεύει τους τελευταίους μήνες στις ανά την Ευρώπη περιοδείες της.
Η ανάγνωσή της υπήρξε ολοφάνερα καρπός υπερώριμης οικειότητας και κατανόησης του έργου και, συνεπώς –κάτι ουδόλως δεδομένο και σύνηθες για τέτοια έργα!- κόμισε στην πρόσληψή του ευπρόσδεκτα ανανεωτικό ξάφνιασμα! Η εκτέλεση διέθετε όλες τις αυτονόητες ποιότητες: ακρίβεια, ορθοτονία, αβίαστο συντονισμό προς την ορχήστρα, ευγένεια, ολύμπια νηφάλιο ξετύλιγμα μουσικού ειρμού. Πέραν αυτών, ωστόσο, λειτούργησαν συναρπαστικά τόσο η λεπταίσθητη επεξεργασία της έκφρασης όσο και η ευαισθησία με την οποία η πιανίστρια ανέδειξε σε βάθος το συντακτικό της μουσικής. Για τα τελευταία δύο η Λεόνσκαγια επιστράτευσε ως εργαλείο το θαυμαστά κυμαινόμενο βάρος των πιανισμών, τις ζυγιασμένες στίξεις σε συνδυασμό με την ελεγχόμενη ρευστότητα της φραστικής και, στοχευμένα, απροσδόκητες, αιχμηρές εξάρσεις δυναμικής σε μεμονωμένες νότες κυρίως στην αρχή φράσεων ή/και παραγράφων. Η απόδοση της κάθετης οργάνωσης του συντακτικού της μουσικής από τον συνθέτη υποστηρίχθηκε από λεπτά διαβαθμισμένες διατυπώσεις των επαναλήψεων και σοφά (χρόνο)μετρημένες στίξεις.
Το αποτέλεσμα ήταν ένα ακρόαμα συναρπαστικής εσωτερικής ζωντάνιας και γλαφυρότητας, μια εκτέλεση νοηματοδοτημένη σε πλήρες βάθος. Χειμαρρώδης και λαμπερή ήταν η απόδοση του εκτενούς μέρους ελεύθερης δεξιοτεχνίας (cadenza) προς το τέλος του εναρκτήριου Allegro con brio. Το λυρικό Largo αποδόθηκε μαλακά και επιτηδευμένα απονευρωμένο: με εκστατική απαλότητα, αιθέριο ξετύλιγμα της (εγκεφαλικής) μελωδίας και ανάλαφρο, υποδόριο ρυθμικό παλμό. Τέλος, μεθυστικά κινητικό ήταν το καταληκτικό Rondo/Allegro, ωστόσο με την ίδια λογική και φροντίδα ως προς την καθαρότητα και γλαφυρότητα της ανάγνωσης: ακρίβεια, σαφής παραγραφοποίηση, «χώρος» για λεπταίσθητη έκφραση. Ως αντίδωρο στο επίμονο, ενθουσιώδες χειροκρότημα η Λεόνσκαγια απέδωσε το τρυφερό Andante από τη «Σονάτα για πιάνο αρ.16» του Μότσαρτ.
Η βραδιά ξεκίνησε με μια εκρηκτικά νευρώδη, αλλά και ατμοσφαιρική ανάγνωση της εισαγωγής στη ρομαντική όπερα «Ομπερον» (1826) του Βέμπερ. Η συναυλία ολοκληρώθηκε με την αγαπητή, άριστα γνωστή στον Καρυτινό «Συμφωνία αρ. 1, της Ανοιξης» (1841) του Σούμαν, που παίχτηκε από την ΚΟΑ σε υπερπλήρη ανάπτυξη. Πρόκειται, βεβαίως, για έργο από τον βαθύ πυρήνα του βασικού ρεπερτορίου.
Κύριο χαρακτηριστικό της Συμφωνίας του κορυφαίου Γερμανού ρομαντικού είναι ότι η ανεξάντλητη, σφύζουσα ωστική ενέργεια που τη διαποτίζει, εκφραζόμενη με αλλεπάλληλες «επανεκκινήσεις» της μουσικής, λειτουργεί υποταγμένα σε ένα σφικτά κανονιστικό πλαίσιο μουσικού συντακτικού. Η εκτέλεση που ακούσαμε διέθετε στο 100% το σφρίγος και την ένταση, ωστόσο συχνά –ειδικά στις πολύ γρήγορες παραγράφους της μουσικής- γινόταν φανερό ότι τα έγχορδα της ΚΟΑ αδυνατούσαν να ανταποκριθούν με την απαραίτητη καθαρότητα και διαφάνεια στη διεύθυνση του Καρυτινού. Ωστόσο ο τελευταίος, κατέχοντας ολοκληρωμένα το έργο, οδήγησε τους Ελληνες μουσικούς σε μια ανάγνωση που είχε κάθε στοιχείο να είναι εξαιρετική: ανήμερη ωστική ορμή, παραγραφοποίηση σωστά κλιμακωμένη μέσω καλοζυγιασμένων στίξεων και διαβαθμίσεων της δυναμικής, εξασφάλιση «χώρου» για την ανάδειξη της χάρης και της κομψότητας των διατυπώσεων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας