Τζον Ανταμς: «Τα κορίτσια της Χρυσής Δύσης»

Οι φίλοι της λυρικής τέχνης γνωρίζουν καλά την όπερα-γουέστερν του Πουτσίνι «Το κορίτσι της Δύσης», που πρωτοπαρουσιάστηκε με επιτυχία στην παλιά Μητροπολιτική Οπερα της Νέας Υόρκης το 1910 υπό τον Τοσκανίνι με πρωταγωνιστές τον Καρούζο και την Ντεστίν. Το 2017, παρ’ ολίγον εκατό χρόνια αργότερα και πολλά δραστικά βήματα παρακάτω στην εξέλιξη της πρόσληψης του θέματος, ο Αμερικανός μινιμαλιστής Τζον Ανταμς συνέθεσε «Τα κορίτσια της Χρυσής Δύσης».

Οπως η όπερα του δημιουργού της «Μαντάμα Μπατερφλάι» έτσι κι αυτή του Ανταμς διαδραματίζεται στην Αγρια Δύση την περίοδο που έμεινε γνωστή στην αμερικανική Ιστορία με την ονομασία «California Gold rush» (στα ελληνικά «Ο πυρετός του χρυσού»). Τότε, στις αρχές του 1848, η τυχαία ανακάλυψη χρυσού στην Καλιφόρνια προκάλεσε αμέσως τη μεγαλύτερη μαζική μετανάστευση στην ιστορία των ΗΠΑ. Χιλιάδες Αμερικανοί, καθώς επίσης Ασιάτες και Μεξικανοί χρυσωρύχοι συνέρρευσαν εκεί αναζητώντας την τύχη τους· τη βρήκαν λίγοι, πολλοί κακοπάθησαν και χάθηκαν στη φτώχεια… Ομως εδώ σταματούν οι ομοιότητες ανάμεσα στην όπερα του Πουτσίνι και σ’ αυτήν του Ανταμς: τα δύο έργα τα χωρίζουν αγεφύρωτες διαφορές. Το λιμπρέτο υπογράφει ο σκηνοθέτης Πίτερ Σέλαρς, γνώριμος, παλιός συνεργάτης του Ανταμς, συνδημιουργός στο εμβληματικό «Ο Νίξον στην Κίνα» (1987), στον «Θάνατο του Κλινγκχόφερ» (1991) και στον «Ντόκτορ Ατόμικ» (2005). Ο Σέλαρς αξιοποιεί πρωτογενείς πηγές με αναφορές στη ζωή καθημερινών αντρών και γυναικών που έζησαν ακριβώς τότε, στον ταπεινό, απερίφραστα βίαιο, πολυεθνικό κόσμο των χρυσωρύχων: δημοσιευμένες ή σωζόμενες αλληλογραφίες που περιγράφουν ιστορίες και συμβάντα από πρώτο χέρι, τραγούδια της εποχής και του τόπου, άρθρα εφημερίδων αλλά και κείμενα του συγγραφέα Μαρκ Τουέιν. Οπως λέει ο Σέλαρς, πρόκειται «για αυθεντικές αφηγήσεις ανθρώπων από το 1849, που συναρπάζουν με τον ηρωισμό, το πάθος και τη σκληρότητά τους, καθώς αφηγούνται ιστορίες φυλετικών συγκρούσεων, μιλούν για κατορθώματα γεμάτα ζωή και χιούμορ, για πολιτικές διαμάχες και για τον αγώνα τους να χτίσουν μια καινούργια ζωή και να αποφασίσουν τι θα σήμαινε να είσαι Αμερικανός».

«Τα κορίτσια της Χρυσής Δύσης» παρήγγειλε η Οπερα του Αγίου Φραγκίσκου από κοινού με την Οπερα του Ντάλας, την Ολλανδική Οπερα του Αμστερνταμ και το Θέατρο Φοίνικας της Βενετίας. Η καινούργια όπερα πρωτοπαρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του 2017 στην Οπερα του Αγίου Φραγκίσκου.

Βίαιες αντιπαραθέσεις, αυτοκαταστροφική μάτσο αντρίλα, βάναυσος φυλετικός ρατσισμός κατά των «ξένων», όνειρα που μένουν απραγματοποίητα, ανανταπόδοτοι ερωτικοί πόθοι που οδηγούν σε τραγωδίες, βία κάθε είδους που απομένει ανυπόφορα αδικαίωτη... Δραματουργικά, το ακρόαμα είναι δομημένο ως χαλαρή διαδοχή σκηνών με άξονα αφηγηματικά αριόζι και άριες-τραγούδια που άλλοτε ανθίζουν περιπαθώς και άλλοτε λιώνουν σε εκτενείς μοναχικούς, λυρικούς μονολόγους. Ταυτόχρονα, περικυκλώνονται δραματικά από την επιθετική δράση εκτεταμένων, σχολιαστικών χορωδιακών που πάλλονται από μια α λα Ανταμς ευφορική πολυρυθμία. Κάπου μακρόθεν, στο δραματικό στιλιζάρισμα της άρθρωσης των σκηνών διακρίνει κανείς αμυδρά τη σκιά των «Παθών» του Μπαχ... Η ακρόαση είναι διαποτισμένη από παλίμψηστα μελωδικά σπαράγματα-μνήμες τραγουδιών της «Αγριας Δύσης» και αφήνει την αίσθηση μιας επώδυνα ντοκιμαντερίστικης αφήγησης, κάτι σαν αιμάσσουσα ανταπόκριση από το μέτωπο της βάναυσης, ιστορικής πραγματικότητας του τόπου, των ανθρώπων και της εποχής. Διατυπωμένη όπως πάντα με καλειδοσκοπικά πλούσια ενορχήστρωση, η δουλειά του Ανταμς είναι ταυτόχρονα έντονα εγκεφαλική, απολαυστικά επιτηδευμένη αισθητικά και συγκινησιακά δυνατή.

Η ηχογράφηση της όπερας από τη δισκογραφική εταιρεία Nonesuch έγινε ζωντανά, τον Ιανουάριο του 2023, στη διάρκεια δύο παραστάσεων στην Αίθουσα Συναυλιών Γουόλτ Ντίσνεϊ του Λος Αντζελες. Τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λος Αντζελες, τη Χορωδία Μάστερ Κοράλε και τους μονωδούς διευθύνει ο ίδιος ο Τζον Ανταμς. Την έκδοση σε διπλό CD (Nonesuch 075597900484) συνοδεύει φυλλάδιο με αναλυτική παρουσίαση του έργου αλλά και ολόκληρο το λιμπρέτο. Η ηχογράφηση διαρκεί 160 λεπτά.