Μεθυστικός, εκρηκτικός Βολόντιν

Στις 12/7/2024, η ΚΟΑ έδωσε στο Ηρώδειο τη μία και μοναδική συναυλία της στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών. Το κοίλο του ρωμαϊκού ωδείου ήταν κατάμεστο από ένα μικτό ακροατήριο, αποτελούμενο από ντόπιους φιλόμουσους και αναρίθμητους τουρίστες ποικίλης προέλευσης. Βεβαίως, είχε προηγηθεί μακρά διαφήμιση της συναυλίας μέσω αφισών στους κεντρικούς σταθμούς του αθηναϊκού μετρό όπου φιγουράριζε το αισθησιακό πορτρέτο της Γεωργιανής πιανίστριας Κάτιας Μπουνιατισβίλι. Ελάχιστες ημέρες πριν από τη συναυλία, «σοβαροί λόγοι υγείας» ανάγκασαν την πιανίστρια να ακυρώσει και έτσι την αντικατέστησε ο Ρώσος Αλεξέι Βολόντιν. Ηταν μια εύλογα πολυαναμενόμενη αλλά, τελικά, αισθητά άνιση συναυλία, την οικονομία των εντυπώσεων της οποίας σφράγισε η μεθυστικά συναρπαστική ερμηνεία του Βολόντιν.

Η συναυλία περιλάμβανε δύο κορυφαία αριστουργήματα του κλασικού ρεπερτορίου που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στη Βοστόνη, στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού: το «Κοντσέρτο για ορχήστρα» (1943) του Μπέλα Μπάρτοκ και το «Κοντσέρτο για πιάνο αρ.1» (1875) του Τσαϊκόφσκι. Η βραδιά ξεκίνησε με το «Κοντσέρτο για ορχήστρα» του Μπάρτοκ με την ΚΟΑ σε πλήρη, πολυμελή ανάπτυξη. Πρόκειται για κορυφαίο αριστούργημα του ιδιόφωνου, κεντροευρωπαϊκού μοντερνισμού του αυτοεξόριστου Ούγγρου συνθέτη, γραμμένο στις ΗΠΑ μεσούντος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ολως ιδιαίτερου χαρακτήρα, ένθεν και ακραία απαιτητικό τεχνικά και ερμηνευτικά, το έργο είχε να παιχτεί όχι λίγα χρόνια από την ΚΟΑ, γεγονός που, δυστυχώς αν όχι και αναμενόμενα, έγινε επανειλημμένα αισθητό. Σε συνολική θεώρηση η διεύθυνση του έμπειρου Καρυτινού υπήρξε ταιριαστά δυναμική, συνειδητά και ζυγιασμένα προσανατολισμένη στην υποστήριξη της ιδιαίτερης δραματουργίας της μουσικής. Εχτισε πειστικά μεγάλα σχήματα κλιμακώσεων-αποκλιμακώσεων, αρθρώνοντάς τα με σβέλτες μεταπτώσεις έντασης και καίριες στίξεις, προβλέποντας σωστά ζυγιασμένο «χώρο» για την κατά τόπους ανάδειξη των μη κυρίαρχων σολιστικών συνεισφορών. Ωστόσο, παρ’ ότι οι μουσικοί της ορχήστρας έπαιξαν σε συνεχή εγρήγορση, το ακρόαμα έπασχε συνολικά από ατέλειες: μικροελλείψεις συντονισμού στα έγχορδα, καθυστερημένες είσοδοι και ατελώς φινιρισμένη φραστική από τα ξύλινα πνευστά, σκόρπια τονικά ολισθήματα ειδικά στα χάλκινα. Οταν πρόκειται για τον Μπάρτοκ, η μακρά απουσία από το ρεπερτόριο δεν αναπληρώνεται με λίγες πρόβες… Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το ονειρικό Intermezzo συνοδεύτηκε από μια επίμονη κόρνα συναγερμού από αυτοκίνητο εκτός Ηρωδείου. Ευτυχώς όλα αυτά μας έκανε να τα ξεχάσουμε το θυελλώδες, καταληκτικό Presto που λειτούργησε ως λυτρωτική έκρηξη ευφορίας καθώς παίχτηκε με αιχμηρότητα, ανήμερη ορμή, πολύ καλά εστιασμένο ήχο από τα έγχορδα, καίριες παρεμβολές από χάλκινα και ξύλινα πνευστά.

Μετά το διάλειμμα ακολούθησε το «Κοντσέρτο αρ.1» του Τσαϊκόφσκι. Εδώ απολαύσαμε ένα τελείως διαφορετικού επιπέδου ακρόαμα! Απόφοιτος της διάσημης Μουσικής Σχολής Γκνέσιν της Μόσχας και μαθητής της Ελισό Βιρσαλάτζε στο Ωδείο της Μόσχας, ο Βολόντιν κέρδισε το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό πιάνου «Γκέζα Αντα» το 2003. Σήμερα σαρανταεπτάχρονος, συγκαταλέγεται στους κορυφαίους ενεργούς Ρώσους πιανίστες. Η ερμηνεία του στο περιβόητο για τις τεχνικές και ερμηνευτικές απαιτήσεις του κοντσέρτο του Τσαϊκόφσκι επιβεβαίωσε στο ακέραιο τη φήμη, σβήνοντας κάθε απογοήτευση από την ακύρωση της Μπουνιατισβίλι. Ο Βολόντιν είναι πλήρης κληρονόμος/φορέας της ρωσικής σχολής του πιάνου: 100% ελεύθερο λαθών, το παίξιμό του διέθετε υπεράνθρωπα δυνατή και αβίαστη δεξιοτεχνία, απίστευτα ρωμαλέο ήχο που του επέτρεπε να αντιπαρατίθεται άνετα στις θηριώδους βίας κορυφωματικές συγκρούσεις με την ορχήστρα, εκπληκτική διαφάνεια, ακρίβεια και τέλειο φινίρισμα φραστικής. Απόλυτος κύριος των εκφραστικών μέσων, ο Βολόντιν διέπλασε με ακαριαία ανακλαστικά τις ιδιοσυγκρασιακές μεταπτώσεις της γραφής του Τσαϊκόφσκι: από μαχητικές, μεγαλόφωνες και ορμητικές διατυπώσεις σε μαλακές, χαμηλόφωνες και εσωστρεφείς, αποδίδοντας τέλεια την κυκλοθυμική, κατά βάση βαρύθυμη διάθεση της μουσικής. Σταθερά υπερθεματίζον και στιβαρό, το παίξιμό του ταίριαξε τέλεια στο τραυματικό, βίαιο συναίσθημα της μουσικής του Τσαϊκόφσκι, αφήνοντας κάπως στη σκιά πιο τρυφερές, λυρικές στιγμές, όπως το μελαγχολικό, σχεδόν ψιθυριστό Andantino semplice. Συναρπαστικό από κάθε άποψη ήταν το φρενήρους έντασης καταληκτικό Allegro con fuoco, όπου το καταδιωκτικά ορμητικό, υποδόρια φολκλοριστικό (ουκρανικό) ρυθμικό στοιχείο θέρμανε τη δράση οριακά μέχρι την εκρηκτικής υστερίας τελική κορύφωση!