«Οι νέοι μας είναι ένα μετέωρο δυναμικό, το οποίο περιμένει... τον Γκοντό»

Γίνεται για τρίτη φορά φέτος και είναι ένα μικρό θαύμα ακόμα και αυτό: ότι κατόρθωσαν να το υλοποιήσουν ξανά. Λέμε «κατόρθωσαν» αλλά εννοούμε έναν άνθρωπο ουσιαστικά: τον συνθέτη (που έχει υπογράψει από τη «Λιλιπούπολη» έως σύγχρονα συμφωνικά έργα) Δημήτρη Μαραγκόπουλο.

Οι «Γέφυρες της Μουσικής» είναι προσωπική του υπόθεση και μαζί του συμπράττουν σπουδαίοι καλλιτέχνες. Και πώς να μην το κάνουν; Ειδικά όταν αυτές οι «Γέφυρες» δρουν ως τέτοιες πραγματικά: εδώ και τρία χρόνια, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών «ταξιδεύει» στη Βόρεια Εύβοια και με καθοδηγητή τον Δημήτρη Μαραγκόπουλο δημιουργεί ένα νέο πολιτιστικό, εκπαιδευτικό και πολιτικό, εν τέλει, παράδειγμα: μετά τις καταστροφικές, για δέντρα, ζώα, όνειρα, ψυχές, παρόντα και μέλλοντα, πυρκαγιές του 2021, με την κρατική βοήθεια ακόμη να μένει στα λόγια, με τους δρόμους να έχουν γεμίσει βράχια (η κεντρική αρτηρία που συνδέει την Αιδηψό με την Αγία Αννα έκλεισε τελείως φέτος και θα παραμείνει έτσι για χρόνια, με αποτέλεσμα να χρειάζεσαι μία ώρα για να φτάσεις, με ό,τι σημαίνει αυτό για μια κατάσταση ανάγκης) και με τους ανθρώπους με ανεπούλωτα ψυχικά τραύματα, η μουσική έρχεται σε εκείνους, μέσω του προγράμματος «Το Μέγαρο στη Βόρεια Εύβοια-Οι Γέφυρες της Μουσικής» και τα αποτελέσματα είναι απίστευτα.

Παρακολουθήσαμε το πρόγραμμα πέρυσι και το είδαμε με τα μάτια μας. Ενα πρόγραμμα που, κατ’ αρχάς δεν εξαντλείται τους καλοκαιρινούς μήνες όπου υπάρχει (ακόμα) τουρισμός, αλλά συνεχίζει και το φθινόπωρο, διευρύνοντας τις δράσεις του έως τον Νοέμβριο. Ακριβώς γιατί «σκοπός μας είναι να δείξουμε έμπρακτα σε αυτούς τους ανθρώπους που όχι μόνο ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές της Εύβοιας, αλλά ίσως νιώθουν και αποκομμένοι, πως δεν είναι μόνοι τους. Δεν κάνουμε ό,τι κάνουμε για τους επισκέπτες - αυτοί μπορούν να χαρούν το νησί ούτως ή άλλως. Κάνουμε ό, τι κάνουμε κυρίως για τους ντόπιους», μας λέει κάθε χρόνο ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος.

Το φετινό πολυδιάστατο πρόγραμμα αρχίζει σήμερα Σάββατο, 20 Ιουλίου, και ολοκληρώνεται στα τέλη Νοεμβρίου. Περιλαμβάνει ευρύ φάσμα πολιτιστικών εκδηλώσεων, πάντα με ελεύθερη είσοδο για το κοινό και με πραγματικά ελάχιστη χρηματοδότηση (σε σχέση με όσα εν τέλει πραγματοποιούνται) από το ΥΠΠΟΑ, καθώς και τη στήριξη των τοπικών αρχών. Φέτος λοιπόν έχουμε τις συναυλίες οι οποίες γίνονται στο πλαίσιο του «Ιουλίου των τραγουδιών και των χορών» (20-24 Ιουλίου) και των «Μουσικών του φθινοπωρινού δάσους» (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 2024).

Στις καλοκαιρινές και φθινοπωρινές βραδιές μουσικής και χορού του Μεγάρου που φιλοξενούνται σε πόλεις και απομακρυσμένα χωριά της Βόρειας Εύβοιας (Αγία Αννα, Κερασιά, Κεχριές, Κήρινθος, Λίμνη, Μαντούδι, Προκόπι, Ροβιές) συμμετέχουν η Δήμητρα Γαλάνη με την Παυλίνα Βουλγαράκη, ο Κώστας Αγέρης, ο Θοδωρής Κοτονιάς, η Νεφέλη Μούσουρα, το Ορχηστρικό Σύνολο και η Χορωδία «Ιωνία» καθώς και συγκροτήματα παραδοσιακών χορών από την Αγία Αννα, τη Λίμνη, το Μαντούδι και τις Ροβιές. Εξαιρετικά σημαντικές είναι οι εκπαιδευτικές δράσεις, με τα παιδιά να τις περιμένουν πλέον κάθε χρόνο με ανυπομονησία.

«Αυτή τη χρονιά, τα παιδιά θα γνωρίσουν όλα τα παραδοσιακά όργανα από το καταπληκτικό Ορχηστρικό Σύνολο «Ιωνία». Μαζί τους θα πάμε στο Προκόπι που, κατά σύμπτωση, είναι χωριό που έχει φτιαχτεί από πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Και οι «Ιωνία» είναι απόγονοι προσφύγων από εκεί. Στο Δημοτικό σχολείο του χωριού, τα παιδιά θα δουν από κοντά και θα διδαχθούν αυτά τα όργανα και μαζί θα δώσουν και μια συναυλία. Ολοι, ως απόγονοι προσφύγων!», μας εξηγεί ο κ. Μαραγκόπουλος. «Μετά θα κάνουμε ένα ρεσιτάλ πιάνου από Μότσαρτ έως Χατζιδάκι, με την ταλαντούχα νέα μουσικό Νεφέλη Μούσουρα, η οποία θα κάνει και ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Αυτό θα γίνει στη Λίμνη, όπου δεν έχει ξαναγίνει ρεσιτάλ πιάνου ποτέ ξανά. Ευτυχώς, ένα τοπικό ωδείο μάς δάνεισε το όρθιο πιάνο του, καθώς θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να γίνει μεταφορά από αλλού, ειδικά με κλειστούς τους δρόμους, αλλά και οικονομικά δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι τέτοιο. Είμαστε λοιπόν ευτυχείς που θα γίνει όλο αυτό!

»Εχουμε και άλλα εκπαιδευτικά προγράμματα: Στα «Χρώματα της μουσικής», δύο μουσικοπαιδαγωγοί θα προσπαθήσουν με βιωματικό τρόπο να ωθήσουν τα παιδιά στον κόσμο της μουσικής και με τις «Μουσικές Διαδρομές: από το Μέγαρο στην Εύβοια», η Underground Youth Orchestra θα δείξει στα παιδιά τα όργανα και θα τα μυήσει στη δική της μουσική. Ανοίξαμε, δηλαδή, φέτος σε όλο το φάσμα της μουσικής, από τα παραδοσιακά όργανα έως την κλασική μουσική και την πιο σύγχρονη. Τόσο με συναυλίες όσο και με εκπαιδευτικά προγράμματα.

»Τα προγράμματα αυτά έχουν πολύ μεγάλη δυναμική πλέον και είναι και αυτά που δικαιώνουν την όλη ύπαρξη του θεσμού. Οι συναυλίες και οι μουσικές βραδιές είναι εξαιρετικά σημαντικές και πάντα μαζεύουν πλήθος κόσμου, ωστόσο οι εκπαιδευτικές δράσεις και τα φθινοπωρινά προγράμματα, όταν πια οι επισκέπτες έχουν φύγει από το νησί, είναι αυτά που πραγματικά κάνουν την όποια διαφορά. Το βλέπουμε χρόνο με τον χρόνο. Βλέπουμε και πώς μας περιμένουν τα παιδιά και την ανταπόκριση που έχουμε από τους ντόπιους».

«Φέτος πήραμε την ίδια χρηματοδότηση με πέρυσι, 70.000 ευρώ. Μέσα σε αυτά είναι τα πάντα, όλα τα έξοδα», μας λέει. Αναρωτιόμαστε πόσο ανάγκη θα το έχουν και σε άλλες περιοχές ένα παρόμοιο πρόγραμμα, καθώς έτσι όπως πάει, η πλειονότητα της ελληνικής επαρχίας είναι αυτό που λέμε «πληγείσες περιοχές».

«Είναι μεγάλο δώρο για εμάς η ανταπόκριση που έχουμε από τους κατοίκους, αλλά και από τον Δήμο Αγίας Αννας. Κάνουν ό,τι μπορούν οι άνθρωποι να μας βοηθήσουν και εμπλέκονται ενεργά στο αρχικό μας όραμα. Εχει μετρήσει φυσικά και το γεγονός ότι δεν το κάναμε μία φορά και εξαφανιστήκαμε. Φέτος, με τα όποια προβλήματα, είναι η τρίτη χρονιά του προγράμματος. Ταυτόχρονα είμαστε πολύ κοντά τους, καταλαβαίνουν πως δεν είναι κάτι «για τα μάτια του κόσμου» όπως λέμε, αλλά πραγματικά για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Για να γίνουν όλα αυτά, ταξιδεύουμε συχνά εκεί και τους συναντούμε. Μιλάμε για ανθρώπους που έχασαν πάρα πολλά. Ανθρώπους τραυματισμένους, ψυχικά και οικονομικά. Ευτυχώς τα παιδιά, εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας τους, έχουν την ικανότητα να προχωρούν πιο γρήγορα. Βλέπω παιδιά που παρά τον φόβο στο βλέμμα τους, κατάλοιπο όσων έχουν συμβεί, χαμογελούν και ρωτάνε και συμμετέχουν και αλλάζουν. Είναι τρομερή η επιβιωτική τους ικανότητα και αυτά είναι η ελπίδα τού αύριο.

»Η Εύβοια δεν έχει, ωστόσο, επουλώσει τις πληγές της παρά τα τρία χρόνια που έχουν περάσει από την τραγωδία της καταστροφής. Υπάρχουν εσωτερικά τραύματα, που εμείς οφείλουμε με κάποιο τρόπο να τα θεραπεύσουμε. Οπως ακριβώς συμβαίνει με το δάσος που αρχίζει σιγά σιγά και βγάζει κάποια φυλλαράκια και σαν ν’ αρχίζει να ξαναζωντανεύει, έτσι και οι άνθρωποι. Και η μουσική, ξέρεις, βοηθάει όχι μόνο στην ομαλή ανάπτυξη αλλά και στην ταχύτερη ανάπτυξη των πάντων!».

«Σε ζοφερούς καιρούς, η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια»

Με αυτά που μας λέει ο κ. Μαραγκόπουλος παίρνουμε αφορμή και τον ρωτάμε πώς στέκεται απέναντι στο σύγχρονο πολιτιστικό τοπίο, όπως αυτό διαμορφώνεται από συγκεκριμένες πολιτικές αποφάσεις τα τελευταία χρόνια, μέσα σε ένα επίσης πολύ συγκεκριμένο πολιτικό κλίμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από την άνοδο της Ακροδεξιάς ή τη στήριξη αυτής ακόμη και από μη, φαινομενικά, ακροδεξιά κόμματα (φυσικά και εξουσίας): «Μέσα σε αυτό το ζοφερό τοπίο, υπάρχουν πολλοί και εξαιρετικοί νέοι καλλιτέχνες, που έχουν να δώσουν πολλά. Και συνεχίζουν και δεν το βάζουν κάτω και είναι και πολύ ταλαντούχοι. Για παράδειγμα, το σχήμα «Ιωνία» πληρώνει ενοίκιο στον Δήμο Βόλου για τις πρόβες τους - και μιλάμε για ένα μοναδικό ορχηστρικό και χορωδιακό σχήμα που προσφέρει πολλά. Και δεν είναι οι μόνοι! Ποτέ δεν είχαμε τέτοιο επίπεδο νέων ανθρώπων με καινούργιες ιδέες, με τόσο καλή πληροφόρηση και γνώσεις. Πρέπει να αξιοποιηθεί οπωσδήποτε αυτό το δυναμικό, που έως τώρα παραμένει μετέωρο! Οι νέοι μας είναι ένα μετέωρο δυναμικό, το οποίο περιμένει... τον Γκοντό.

»Από την άλλη, ζούμε ζοφερούς καιρούς. Ναι, υπάρχει χαοτικό κλίμα. Ναι, η Ακροδεξιά καλπάζει. Ναι, υπάρχει και ανασφάλεια και συνωμοσιολογία και ως μορφή αντίστασης αν θέλεις (προσπαθείς να βρεις μια αιτία στο χάος και το παρακάνεις, χάνοντας και τις πραγματικές αιτίες). Μέσα σε όλα αυτά πιστεύω ακράδαντα πως οι καλλιτέχνες και ο πολιτισμός είναι πραγματικά νησίδες σωτηρίας. Ακριβώς γιατί μέσα από την τέχνη, οι σκέψεις και τα συναισθήματα μορφοποιούνται σε νοήματα. Σε ζοφερούς καιρούς, η τέχνη δεν είναι πολυτέλεια. Τουναντίον - τώρα είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ!».

«Πρέπει να βρούμε τις αιτίες που ανεβαίνει ο φασισμός»

Τελειώνοντας, του θυμίζουμε πως τόσο καλλιτεχνικά όσο και ηλιακά, ο ίδιος ενηλικιώθηκε με την αρχή της Μεταπολίτευσης, και τώρα, στο τέλος της -γιατί το τέλος της βιώνουμε- πενήντα χρόνια μετά, συνεχίζει με καινούργια πράγματα...

«Η Μεταπολίτευση κουράστηκε, παρήκμασε, έχτισε κάποια πράγματα εξαιτίας της ορμής που είχε στην αρχή, ήμουν τυχερός που υπήρξα σε κάποια από αυτά, και τώρα είναι καιρός τα πράγματα ν’ αλλάξουν. Το φαινόμενο της ανόδου της Ακροδεξιάς, για παράδειγμα, είναι ενδεικτικό. Και θέλω να πω τούτο: Δεν είναι δυνατόν να μένουμε στην καταγγελία. Πρέπει να την εξηγήσουμε! Πρέπει να βρούμε τις αιτίες που ανεβαίνει ο φασισμός. Δεν γίνεται πια να μένουμε σε επίπεδο καταγγελιών, γιατί δεν αρκεί πλέον. Το λέω αυτό, γιατί δεν νομίζω να έχουν καταλάβει καν όλοι οι καλλιτέχνες τον πραγματικό κίνδυνο. Υπάρχουν πολλοί που δεν έχουν καμία επαφή με την πραγματικότητα. Ωστόσο, δεν γίνεται να μην έχεις επαφή με όσα συμβαίνουν. Γι’ αυτό χαίρομαι τόσο για τους καλλιτέχνες που συνεργαζόμαστε σε αυτό το πρόγραμμα. Είναι άνθρωποι με υψηλό καλλιτεχνικό αλλά και πολιτικό ήθος», καταλήγει.

● Αναλυτικά το πρόγραμμα δράσεων στο www.megaron.gr.

Το σχέδιο χρηματοδοτείται από το υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο στηρίζει την υλοποίηση του προγράμματος «ΕΥΒΟΙΑ ΜΕΤΑ» της Επιτροπής Ανασυγκρότησης της Βόρειας Εύβοιας. Το πολιτιστικό πρόγραμμα του Μεγάρου υλοποιείται σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Ελλάδας, τον Δήμο Μαντουδίου-Λίμνης-Αγίας Αννας καθώς και με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ.