Εργα Κουμεντάκη, Τόνια, Ντεμπισί, Μαρτινού από την ΚΟΑ

Στις 29/3/2024 η ΚΟΑ υπό τον Αμερικανό αρχιμουσικό Λεβάι Χάμερ στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής παρουσίασε ένα εκκεντρικό, πρόγραμμα επιλέγοντας συνθέσεις πολυδιάστατα απαιτητικές από άποψη διάπλασης ήχου και ερμηνείας. Οι εντυπώσεις που αποκομίσαμε ήταν από καλές έως μέτριες. Προηγήθηκε η πρώτη παγκόσμια παρουσίαση της σύνθεσης «Γανυμήδης» της Λίνας Τόνια. Η συνθέτρια «μετέφρασε» επιλεκτικά το ηχητικό σήμα της μαγνητόσφαιρας του φερώνυμου δορυφόρου του Δία που κατέγραψε η NASA (1996), κατασκευάζοντας ένα στατικό ηχοτοπίο, δομημένο από εξάρσεις και υφέσεις, αριστοτεχνικά διατυπωμένες μέσω του φάσματος ήχων συμφωνικής ορχήστρας. Ακολούθησε το «Requiem» σε ποίηση Δ. Καπετανάκη, του Γιώργου Κουμεντάκη. Η σύνθεση πρωτακούστηκε το 1995 ως παραγγελία της Ομάδας Εδάφους, χορογραφημένη από τον Δημήτρη Παπαϊωάννου με τίτλο «Requiem για το τέλος του έρωτα». Σε αναδρομική θεώρηση, η στενή σύμπραξη των δύο δημιουργών μοιάζει σαν να προοικονομεί το αποτύπωμα αμφοτέρων στα καλλιτεχνικά πράγματα. Γνωρίζαμε το έργο από ηχογράφηση σε CD. Στη ζωντανή εκτέλεση με το λιτό, μινιμαλίζον στίγμα μάς συγκίνησαν η ρευστή, αργή, τελετουργική ροή της μουσικής και ο τραυματικός θρηνητικός λυρισμός.

Το «Requiem» αποδόθηκε στρωτά, με διακριτικά υπογραμμισμένη εκφραστικότητα στα έγχορδα και φροντισμένη εκφορά από τη χορωδία ΜεῙΖοΝ Ensemble και την υψίφωνο Αφροδίτη Πατουλίδου. Ακολούθησε η νεανική καντάτα «Η ευλογημένη δεσποσύνη» (1893, 1902) του Ντεμπισί. Παρά την ταιριαστά ρευστή διεύθυνση του Χάμερ, την εντυπωσιακά καλοεστιασμένη απόδοση και την ευκρίνεια εκφοράς από τη χορωδία Equábili Vocal Ensemble, η εκτέλεση υπονομεύτηκε από έλλειψη ισορροπιών δυναμικής καθώς συχνά η υψίφωνος Λένια Ζαφειροπούλου καλυπτόταν από την ορχήστρα. Η συναυλία ολοκληρώθηκε με το πνευματώδες «Κοντσέρτο για δύο πιάνα και ορχήστρα» (1938) του Μαρτινού, έργο παιχνιδιάρικης διάθεσης, οργιαστικού ηχοχρωματικού πλούτου και επιτηδευμένα υπερκινητικής ρυθμικής γραφής, όμως ακραία απαιτητικό όσον αφορά δεξιοτεχνία και ηχητικές ισορροπίες των πιάνων με την ορχήστρα και μεταξύ τους. Επαιξαν οι Παναγιώτης Τροχόπουλος και Απόστολος Παληός, επιλέγοντας ταχύτητες ασύμβατα υψηλές προς τις επιταγές ευκρίνειας και διαφάνειας της μουσικής δράσης, Συμπιέζοντας ακραία τη φραστική, το ακρόαμα απέβη χαοτικό, δυσανάγνωστο, ακυρώνοντας τις χάρες της γραφής του Τσέχου συνθέτη...

Ο Μιχάλης Οικονόμου διευθύνει την ΕΣΟΕΡΤ

Τη Δευτέρα, 1/4/2024, στην ίδια αίθουσα, η ΕΣΟΕΡΤ υπό τον Μιχάλη Οικονόμου έδωσε μια συναυλία αφήνοντας ενδιαφέρουσες αλλά κάπως άνισες εντυπώσεις. Προτάχθηκε η φροντισμένη εκτέλεση της «Ταφής», που συνέθεσε ο 19χρονος Δημήτρης Μητρόπουλος ως μαθητής του Ωδείου Αθηνών το 1915. Τη σε στρώσεις συγκροτημένη γραφή για τα έγχορδα διέπλασε ο Οικονόμου εύστοχα, με διαφάνεια και ταιριαστά βαρύ, καλά αρθρωμένο βηματιστό παλμό, οικονομώντας καίρια τις δυναμικές στις «σπαρακτικές» κορυφώσεις. Ακολούθησε η δραματική καντάτα «Η επιστροφή του Οδυσσέα» (2006), έργο προσωπικών συνειρμών του ίδιου του Οικονόμου, ο οποίος αντλεί από την ομηρική «Οδύσσεια», την καβαφική «Ιθάκη» και τη Νάξο της παράδοσης. Με μια κατά βάση ρομαντικά νοηματοδούσα δραματουργική στρατηγική, η γραφή συνδυάζει ηλεκτρονικούς ήχους, ακούσματα βυζαντινού μέλους και αναπαραγωγές εμβληματικών προτύπων του ιστορικού μοντερνισμού (Χρήστου, Πεντερέτσκι). Παρ’ ότι το έργο ακούστηκε δίχως καμία εμπράγματη ενημέρωση, η φροντισμένη εκτέλεση και η δραματική πειθώ του στίγματός του μεταξύ θεάτρου και μουσικής άφησαν έντονο αποτύπωμα. Συμμετείχαν έξι χορωδίες, ο βαθύφωνος Τάσος Αποστόλου και η υψίφωνος Αννυ Φασσέα. Ακολούθησε η «Συμφωνία αρ.4» του Μάλερ, έργο ιδιαίτερης μουσικής δραματουργίας, που θίγει βασικά μεταφυσικά ερωτήματα, δίνοντας απαντήσεις διαθλασμένες μέσα από τον ανέγνωρο ψυχισμό ενός παιδιού. Τη διάφανη, ανάλαφρη, επιτηδευμένα παράδοξη, ρομαντική μουσική διηύθυνε ο Οικονόμου με άριστη αντίληψη των συνιστωσών της δραματουργίας: έλεγξε καλά τις δυναμικές, φρόντισε ανελλιπώς τη διαφάνεια των εγχόρδων, απέδωσε επιμελημένα την οργάνωση σε παραγράφους με στίξεις, μεταπτώσεις ταχυτήτων κ.λπ.. Το φωνητικό μέρος ερμήνευσε η υψίφωνος Αννυ Φασσέα επιστρατεύοντας συγκρατημένα θεατρική έκφραση/εμφάνιση: λευκοντυμένη «σαν άγγελος», ξυπόλητη, με κινήσεις και εκφράσεις παιδικής απορίας και αγαλλίασης. Τραγούδησε με ανάλαφρη, ευκίνητη φωνή. Παρ’ ότι η ΕΣΟΕΡΤ δυσκολεύτηκε φανερά να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερες απαιτήσεις της γραφής –ροή, διαφάνεια στρωμάτωσης εγχόρδων, σόλι πνευστών κ.λπ.- η εκτέλεση υπήρξε εύστοχη και συνολικά απολαυστική.