Η Φιλαρμονική της Γαλλικής Ραδιοφωνίας

Το διήμερο 12-13/4/2024, η Φιλαρμονική Ορχήστρα της Γαλλικής Ραδιοφωνίας υπό τον Φινλανδό αρχιμουσικό Μίκο Φρανκ έδωσε στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής Αθηνών όχι μία αλλά δύο συναυλίες, θυμίζοντας για λίγο «παλιές, καλές εποχές». Οι Γάλλοι παρουσίασαν ένα πρόγραμμα αμιγώς εθνικού και ένα διεθνούς ρεπερτορίου. Οι συναυλίες άφησαν άριστες εντυπώσεις από κάθε άποψη, εκπλήσσοντας κυρίως με την ποιότητα ήχου, την άνεση και τον εκφραστικό πλούτο των ερμηνειών. Ταυτόχρονα, προκάλεσαν –όλως αυθόρμητα!- και κάποιες μελαγχολικές σκέψεις καθώς ενεργοποίησαν ανακλαστικά στιγμιαίας σύγκρισης με τις επιδόσεις και, κυρίως, το όλο πλαίσιο δράσης της δικής μας Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ. Αλλη χώρα, άλλο σύστημα, άλλοι άνθρωποι, άλλη προϊστορία...

Η πρώτη συναυλία ήταν αρχικά προγραμματισμένη να περιλάβει μόνον έργα των λεγόμενων Γάλλων ιμπρεσιονιστών, Ντεμπισί και Ραβέλ. Ωστόσο, λόγω αλλαγής σολίστα, τελικά ακούσαμε «Το απομεσήμερο ενός φαύνου» του Ντεμπισί, το «Κοντσέρτο για τσέλο αρ.1» του Σεν-Σανς (αντί για το αρχικά προγραμματισμένο «Κοντσέρτο για πιάνο» του Ραβέλ), τη συμφωνική σουίτα «Ανοιξη» του Ντεμπισί και τη σουίτα «Η μητέρα μου η χήνα» του Ραβέλ. Εδώ για πολλοστή φορά επιβεβαιώθηκε ο συχνά αμφισβητούμενος κοινός τόπος ότι οι εθνικές ορχήστρες παίζουν καλύτερα όλων τα εθνικά τους ρεπερτόρια! Από τα πρώτα λεπτά θαυμάσαμε τον καταφανώς καλλιεργημένο ήχο του τεράστιου συμφωνικού συνόλου ειδικά στα ιμπρεσιονιστικά έργα (Ντεμπισί, Ραβέλ). Τα ηδύφωνα, διάφανα, τέλεια συντονισμένα έγχορδα με τις μεθυστικά ιριδίζουσες χροιές και το ελεγχόμενα κυμαινόμενο βάρος ήχου παρήγαγαν αιθέριες ατμόσφαιρες και ακριβή, σαγηνευτικά εύπλαστη –ενίοτε «λυγμική»!- φραστική. Ταυτόχρονα, ξύλινα και χάλκινα πνευστά πρόσφεραν με ασφάλεια τα μαγευτικότερα σόλι, ενώ το ασύλληπτης ετοιμότητας συλλογικό πνεύμα των μουσικών ανταποκρινόταν θαυμαστά σε ένα τεράστιο φάσμα ελεγχόμενων αυξομειώσεων δυναμικής και ταχυτήτων! Στον ρομαντικό Σεν-Σανς αποκάλυψη υπήρξε η ερμηνεία του κορυφαίου Γάλλου τσελίστα Γκοτιέ Καπισόν, αδελφού του όμοια διάσημου βιολιστή Ρενό Καπισόν που ακούσαμε πρόσφατα σε μουσική δωματίου (11/2/2024). Το αβαρώς διακοσμητικό, εκφραστικά συμβατικό κοντσέρτο εκτέλεσε ο Καπισόν με ήχο αψεγάδιαστης ορθοτονίας, ακρίβεια, αφειδώλευτη προσήλωση στη λεπτομέρεια και άκρα ευαισθησία ανταπόκρισης στη μουσική δραματουργία, εμφυσώντας του ευγενές πάθος.

Η δεύτερη συναυλία ξεκίνησε με το «Κοντσέρτο για βιολί αρ.1» του Σοστακόβιτς που είχαμε ακούσει στις 17/2/2024 από τον Κρίστιαν Τέτσλαφ. Τώρα σολίστ ήταν η Βίλντε Φρανγκ. Η Νορβηγίδα βιολίστρια, που είχαμε ακούσει σε μουσική δωματίου πέρυσι (4/4/2023), προσέγγισε το κοντσέρτο τελείως διαφορετικά. Το εκτενές εναρκτήριο «Νυχτερινό» και η «Πασακάλια» αποδόθηκαν εσωστρεφώς, με υποβόσκουσα ένταση και πάθος, άλλοτε «νυσταλέα», άλλοτε με έμφαση στη μελωδικότητα της φραστικής, ενώ τη διάσημη «Καντέντσα» σκίασαν ταιριαστά ζοφεροί τόνοι. Το «Σκέρτσο» και η καταληκτική «Μπουρλέσκ», μοναδικές εκφάνσεις της συγκαλυμμένης μουσικής «διγλωσσίας» του συνθέτη, παίχτηκαν επιθετικά, με νεύρο και δεόντως στριγκό ήχο, πιεστικά καλπασματικό ωστικό παλμό αλλά και απαρέκκλιτη ακρίβεια.

Ακολούθησε η μουσική για το χορόδραμα «Πέτρουσκα» του Στραβίνσκι στην εκδοχή του 1946. Πρόκειται για πολύ ιδιαίτερο έργο που πρωτοπαρουσιάστηκε από τα Ρωσικά Μπαλέτα του Ντιάγκιλεφ στο Παρίσι το 1911 με πρωταγωνιστή τον θρυλικό Νιζίνσκι. Εδώ ο εκκεντρικός μοντερνισμός του Στραβίνσκι και ο ρωσικός νεοφολκλορισμός της εποχής συνυφαίνονται σε ιδανική σύζευξη. Ως ακρόαμα ο «Πέτρουσκα» διέπεται από «μοντέρνα», σχεδόν κινηματογραφική δραματουργία καθώς συγκροτείται από αστερισμό μικροεπεισοδίων, που διαδέχονται άλληλα ή εκτυλίσσονται ταυτόχρονα. Εμπειρος αρχιμουσικός αποδεδειγμένης διανοητικής, συναισθηματικής και μουσικής ευφυΐας, ο 44χρονος Μίκο Φρανκ διέπλασε μια θαυμαστά ισορροπημένη ανάγνωση, διαμορφωμένη αβίαστα, αποδίδοντας με εγρήγορση τις επιτηδευμένα βιαστικές μεταπτώσεις της μουσικής αλλά και επιτρέποντας διακριτικά σε κάθε μικροεπεισόδιο να εκτονώσει το εκφραστικό του δυναμικό. Αποφασιστική στο απολαυστικά ερεθιστικό μουσικό αποτέλεσμα ήταν η συνεισφορά των σολίστ από τις συστοιχίες των ξύλινων και χάλκινων πνευστών αλλά και από τα αεικίνητα ανακλαστικά στο ευαίσθητο παίξιμο των εγχόρδων! Ενδεχομένως ο ωραιότερος Στραβίνσκι που έχουμε ακούσει ποτέ ζωντανά! Εκτός προγράμματος ο Φρανκ και οι Γάλλοι πρόσφεραν στις 12/3/2024 την ραβελική «Παβάνα για μια νεκρή Ινφάντα» και στις 13/3/2024 –τι πιο ταιριαστό!- τη στραβίνσκεια «Πόλκα του τσίρκου»!