«Σεμέλη» του Χέντελ στο «Ολύμπια»

Στις αρχές Νοεμβρίου, στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού προγράμματος του ΟΠΑΝΔΑ, παρουσιάστηκε στο θέατρο «Ολύμπια» το σκηνικό ορατόριο «Σεμέλη» του Χέντελ σε συμπαραγωγή με το Διεθνές Φεστιβάλ Χέντελ του Γκέτινγκεν (Internationale Händel-Festspiele Göttingen). Την -ποιοτικά μεταμορφωμένη!- Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων, την άριστα συντονισμένη Χορωδία Δωματίου Αθηνών (διδασκαλία Αγ. Γεωργακάτος) και τους μονωδούς διηύθυνε ο αρχιμουσικός Γιώργος Πέτρου.

Ο ίδιος έκανε τη σκηνοθεσία, ενώ πάγιοι συνεργάτες του υπέγραψαν σκηνικά και κοστούμια (Πάρις Μέξης) και φωτισμούς (Στέλλα Κάλτσου). Τους βασικούς ρόλους τραγούδησαν σχεδόν οι ίδιοι αλλά πάντως απολύτως ισάξιοι μονωδοί που στελέχωσαν την πολυεθνική διανομή της επιτυχημένης παραγωγής και στη Γερμανία: η Ελβετή υψίφωνος Μαρί Λις ως Σεμέλη, ο Βρετανός τενόρος Τζέριμι Οβεντεν ως Δίας, η Εσθονή μεσόφωνος Ντάρα Σαβίνοβα ως Ινώ και Ηρα, ο Πολωνός κόντρα τενόρος Ραφάλ Τόμκιεβιτζ ως Αθάμας, ο Ιταλός μπασοβαρύτονος Τζιανλούκα Μαργκέρι ως Κάδμος, Υπνος και Αρχιερέας και η Ελληνίδα υψίφωνος Μαριλένα Στριφτόμπολα ως Ιρις και Ερωτας. Η παράσταση άφησε από κάθε άποψη πολύ καλές εντυπώσεις.

Στο πρώτο όχι ιδιαίτερα επιτυχές ανέβασμα το 1744, στο λονδρέζικο Κόβεντ Γκάρντεν, ο Χέντελ είχε χαρακτηρίσει τη «Σεμέλη» «μουσικό δράμα» παρουσιάζοντάς την (λόγω Σαρακοστής) «με τον τρόπο ενός ορατορίου», δηλαδή σε συναυλιακή μορφή. Φυσικά σήμερα την προσλαμβάνουμε τελείως διαφορετικά και την απολαμβάνουμε για αυτό που είναι: μια ώριμη, τυπικά πλατειάζουσα μπαρόκ όπερα, με αναμενόμενα δαιδαλώδη πλοκή, πικάντικα διφορούμενο χαρακτήρα, πολλές ωραίες άριες και ευάριθμα περίτεχνα χορωδιακά. Ετσι την αντιμετώπισε και ο Πέτρου, επιστρατεύοντας πολυχρησιμοποιημένα και «εύκολα», προ πολλού καθιερωμένα σκηνοθετικά στερεότυπα που «μεταφράζουν» τις ούτως ή άλλως προσχηματικές καταστάσεις του αρχαιοελληνικού μυθολογικού λιμπρέτου σε παιγνιώδους ελαφρότητας σημερινά αντίστοιχα, αντλημένα από τον κινηματογράφο, κωμικές τηλεοπτικές σειρές κ.λπ.

Στιλιζαρισμένα κινητικό, με φροντισμένη λεπτομέρεια, διαποτισμένο με λειτουργικό, άμεσο χιούμορ και καλοζυγιασμένες δόσεις ισορροπημένα υπαινικτικής φαντασμαγορίας, το θέαμα υπηρέτησε ευανάγνωστα τη σκηνική αφήγηση και στήριξε αβίαστα τη μεγάλη διάρκεια του ακροάματος. Στελεχωμένη από καλούς, έμπειρους και εξειδικευμένους τραγουδιστές, συνταιριασμένη σωστά με κριτήριο τα βάρη και τις χροιές των φωνών, η πολυμελής διανομή λειτούργησε επίσης αβίαστα τόσο μουσικά όσο και σκηνικά και υποστηρίχθηκε από το θαυμαστά βελτιωμένο, στιλιστικά προσανατολισμένο παίξιμο της ΣΟΔΑ υπό τον Πέτρου˙ επίσης ως ακρόαμα χώρεσε άνετα στο περιορισμένης ηχοχωρητικότητας «Ολύμπια». Με δεδομένο ότι στη χώρα μας σπάνια παρουσιάζονται όπερες του μπαρόκ, αυτή ήταν μια όλως ευπρόσδεκτη, υλοποιημένη δίχως εκπτώσεις ένθεν, απολαυστική προσφορά!

Το κουαρτέτο εγχόρδων «Εμπέν»

Στις 16/11/2023 το γαλλικό κουαρτέτο εγχόρδων «Εμπέν» (Quatuor Ébène, ίδρ. 1999) πρόσφερε στους Αθηναίους φιλόμουσους μια από κάθε άποψη θαυμάσια, υποδειγματικά ποιοτική συναυλία. Οι βιολιστές Πιερ Κολομπέτ και Γκαμπριέλ ντε Μαγκαντίρ, η βιολίστρια Μαρί Σιλέμε και ο τσελίστας Γιούγια Οχαμότο (αντικαθιστώντας τον Ραφαέλ Μερλέν) έπαιξαν σε αποκατεστημένα ιταλικά όργανα του 18ου αιώνα, που προίκισαν το ακρόαμα με διεγερτικά πλούσιο, ποιοτικό ήχο. Η αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του κρατικού Μεγάρου Μουσικής ήταν σχεδόν κατάμεστη κυρίως από ανθρώπους μεγαλύτερων ηλικιών αλλά και νεότερους, που παρακολούθησαν τη συναυλία με ευλαβική προσήλωση αποφεύγοντας τα συνήθη χειροκροτήματα ανάμεσα στα μέρη των έργων. Οι «Εμπέν» έπαιξαν τρία ριζικά διαφορετικής αισθητικής και μουσικής γλώσσας κουαρτέτα των 18ου, 19ου και 20ού αιώνα: «3ο» του Χάιντν (1772), «3ο» του Μπάρτοκ (1927), «15ο» του Σούμπερτ (1826).

Η συναυλία άφησε άριστες εντυπώσεις. Κοινό χαρακτηριστικό των τελειοθηρικά πλασμένων ερμηνειών τους υπήρξε η βαθιά ψαγμένη έκφραση: ποτέ και πουθενά δεν είχε κανείς την αίσθηση μιας απλής ανάγνωσης της παρτιτούρας, κάθε φράση ήταν προσεκτικά και πειστικά διαπλασμένη με αυξομειώσεις εντάσεων και ταχυτήτων στη φραστική, καίριες στίξεις, εμφάσεις κ.λπ. Στον αβαρούς κομψότητας, κλασικό Χάιντν οι «Εμπέν» χάρισαν ενδιαφέρον και διακριτικές δόσεις συναισθηματικής φόρτισης δίχως να διαταράξουν την ακρίβεια του μουσικού συντακτικού. Ο επιτηδευμένα «στριφνός», μοντερνιστικός Μπάρτοκ παίχτηκε αβίαστα, αποκωδικοποιούμενος με φραστική ευφράδεια και φυσικότητα. Τέλος, στον -ας τον πούμε- πρωτορομαντικό, πεισιθανάτιο Σούμπερτ δέσποσαν οι σταθμισμένα δοσμένες σκοτεινές ψυχοδραματικές φορτίσεις και οι ακαριαία ισορροπούμενες εναλλαγές ανάμεσα σε εδάφια αγωνιώδους δράσης και σε άλλα μελαγχολικού, λυρικού αναστοχασμού.