«Οποιος έχει ερωτευτεί ξέρει πόσο εύκολο είναι να χάσεις το μυαλό σου»

Εργο που δοκιμάζει τη θεατρική μας μνήμη, καθώς υπήρξε η τελευταία όπερα που σκηνοθέτησε ο Σπύρος Ευαγγελάτος, μια εμβληματική μορφή του θεάτρου και της όπερας στην Ελλάδα. Μια μοναδική σύμπραξη αστέρων στο τραγουδιστικό καστ. Και λιμπρέτο που βασίζεται σε κείμενο του Γκαίτε και πραγματεύεται ό,τι ισχυρότερο και διαχρονικότερο: έναν αδιέξοδο έρωτα. Είναι, λοιπόν, πολλοί οι λόγοι που ο «Βέρθερος», του Ζιλ Μασνέ, που παρουσιάζεται κι απόψε στην Εθνική Λυρική Σκηνή, αποτελεί καλλιτεχνικό γεγονός διεθνούς ακτινοβολίας.

Πανέτοιμη η κορυφαία μεσόφωνος της εποχής μας Ανίτα Ρατσβελισβίλι, η οποία αναμετράται για πρώτη φορά στην καριέρα της με τον ρόλο της Σαρλότ και ο περιζήτητος Ιταλός τενόρος Φραντσέσκο Ντεμούρο στον ρόλο του τίτλου. Διευθύνει ο διεθνώς καταξιωμένος Καναδός αρχιμουσικός Ζακ Λακόμπ.

Ο «Βέρθερος», μια από τις δημοφιλέστερες όπερες του γαλλικού ρεπερτορίου, γράφτηκε περίπου έναν αιώνα μετά το επιστολικό μυθιστόρημα του Γκέτε, στο οποίο βασίζεται και αναφέρεται στην ιστορία του αδιέξοδου έρωτα ανάμεσα στον νεαρό Βέρθερο και τη Σαρλότ. Εκείνος αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει καμία ελπίδα και αυτοκτονεί και τότε η Σαρλότ, που έχει αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασης, σπεύδει κοντά του και τον προλαβαίνει λίγο πριν εκείνος ξεψυχήσει.

Ρατσβελισβίλι και Ντεμούρο ερμηνεύουν όσα η όπερα του Μασνέ σκιαγραφεί με δεξιοτεχνικό τρόπο: εκείνη είναι μια παγιδευμένη στις κοινωνικές επιταγές γυναίκα κι εκείνος ένας ιδεαλιστής ήρωας.

«Δεν συμφωνώ με όσους αποκαλούν ήρωα τον Βέρθερο. Είναι ένας βαθιά συναισθηματικός, βαθιά ρομαντικός και σφόδρα ερωτευμένος με έναν νοσηρό τρόπο που συχνά συναντάμε να περιγράφεται στο μυθιστόρημα. Η Σάρλοτ για εκείνον είναι το πιο όμορφο πράγμα που έχει δει ποτέ του και γι’ αυτό δεν μπορεί να δεχτεί ότι θα εγκαταλείψει την προσπάθειά του. Οποιος έχει νιώσει τόσο έντονη αγάπη, ξέρει πόσο εύκολο είναι να χάσεις το μυαλό σου και σε ορισμένες περιπτώσεις να ξεφύγεις από τη λογική και να οδηγηθείς σε ακραίες πράξεις», μας λέει ο Βέρθερος της παράστασης, Φραντσέσκο Ντεμούρο, ο οποίος ενθουσίασε στον πρόσφατο Ριγολέτο της ΕΛΣ στο Ηρώδειο.

● Οι νέοι σήμερα αγαπούν άραγε όπως ο Βέρθερος;

«Οι καιροί αλλάζουν. Ο τρόπος που αγαπάμε και γνωρίζουμε ο ένας τον άλλον αλλάζει, αλλά η αγάπη ως συναίσθημα παραμένει ίδια. Και σήμερα και χθες και πάντα, όταν κάποιος αγαπά και υποφέρει, μπορεί να κάνει πολύ άσχημα πράγματα. Οι σημερινοί νέοι σε αυτά τα «καταραμένα κοινωνικά δίκτυα» βιώνουν έρωτες που δεν υπάρχουν ή που στην πραγματικότητα αποδεικνύονται πολύ διαφορετικοί. Δυστυχώς, ακούμε όλο και συχνότερα για περιπτώσεις νεαρών αγοριών που βίωνουν ανύπαρκτους έρωτες μέσω social media και καταλήγουν ξεγελασμένοι συναισθηματικά. Δεν είναι όμορφος αυτός ο κόσμος, δεν μου αρέσει. Ειλικρινά προτιμούσα την εποχή μου, τότε που υπήρχε η σαρκική επαφή, που φλέρταρες κι υπήρχε χώρος για να ονειρευτείς», σχολιάζει ο Φ. Ντεμούρο, που έχει διαγράψει εντυπωσιακή πορεία στα σπουδαιότερα λυρικά θέατρα του κόσμου (από τη Σκάλα του Μιλάνου στη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης και από τη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου στην Εθνική Οπερα του Παρισιού, την Οπερα της Βιέννης, του Σαν Φρανσίσκο, του Βερολίνου).

Ο οπερατικός Βέρθερος ακολουθεί τους δικούς του κανόνες, παίρνοντας ουσιαστικές αποστάσεις από το πρωτότυπο. Διατηρεί τη σύγκρουση με τον περίγυρο και τις κοινωνικές συμβάσεις, αλλά αφήνει κατά μέρος τις φιλοσοφικές αναζητήσεις. Η ιστορία του ήρωα του Γκαίτε ενέπνευσε στον Γάλλο συνθέτη μουσική μεγάλου λυρισμού και σπάνιας τρυφερότητας, από την οποία δεν λείπουν έντονα δραματικά ξεσπάσματα.

Μέσα από τις ιδιαίτερα πλούσιες μελωδίες, ο συνθέτης διεισδύει στην ψυχολογία των βασικών χαρακτήρων, ενώ, όσο προχωρά η όπερα, περνά από την αθωότητα και τις απλές χαρές της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής στη συναισθηματική ζωή των δύο πρωταγωνιστών και, στο τέλος, στην απόδοση του περίπλοκου, σκοτεινού εσωτερικού τους κόσμου.

● Θα έλεγε κανείς πως η σχέση του Βέρθερου με τη Σαρλότ είναι αναφορά στη στερεοτυπική ιστορία του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας;

Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των δύο ανδρών της ιστορίας. Για μένα ο Ρωμαίος είναι ένας ρομαντικός ήρωας που παλεύει για τον έρωτά του με τίμημα τη ζωή του, αλλά ξέρει ότι η Ιουλιέτα τρέφει για εκείνον ανάλογα συναισθήματα. Εμπόδιο μεταξύ των δύο εραστών είναι οι οικογένειές τους, οι Καπουλέτοι και οι Μοντέγοι, παραδοσιακοί εχθροί, και αντιδρούν σε αυτή την ένωση. Στον Βέρθερο, από την άλλη, το πρόβλημα ονομάζεται Αλμπερτ και είναι ο αρραβωνιαστικός της Σάρλοτ, στον οποίο έχει ορκιστεί αγάπη, αλλά στην πραγματικότητα ποθεί τον Βέρθερο. Κοινό, λοιπόν, των δύο χαρακτήρων είναι ότι πεθαίνουν από την ίδια αιτία: από έρωτα».

ℹ️ Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής - ΚΠΙΣΝ. Παραστάσεις 28, 31 Μαρτίου και 2, 4 Απριλίου στις 19.30 (Κυριακή: 18.30). Σκηνοθεσία: Σπύρος Ευαγγελάτος. Αναβίωση σκηνοθεσίας: Ιων Κεσούλης Σκηνικά, κοστούμια: Γιώργος Πάτσας. Αναβίωση σκηνικών, κοστουμιών: Τότα Πρίτσα. Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα. Εισιτήρια: €10- €90.