«Είμαι πολύ αισιόδοξος για τα νέα παιδιά»

Την περασμένη Παρασκευή ο Σταύρος Ξαρχάκος μας κάλεσε στην πρόβα της νέας του συναυλίας, για τη συνάντησή του με το δημοτικό τραγούδι από τον Βορρά ώς τον Νότο με όχημα τη λύρα, ποντιακή και κρητική, και για να μας προσφέρει «σουσάμι από ένα κουλούρι», όπως ο ίδιος χαρακτήρισε την πρόγευση που μας έδωσε από τη νέα του μουσική διερεύνηση. Βέβαια το ταπεινό σουσάμι στις μέρες μας ανήκει στην κατηγορία των σούπερ φουντ.

Η εντύπωσή μας όμως από αυτή τη σύντομη συνάντηση στο στούντιο, όπου δουλεύει για τη συναυλία της ερχόμενης Δευτέρας στο Παλλάς, είναι ότι ο λακωνικός Μεγάλος Μαέστρος ήθελε να μας μιλήσει για κάτι άλλο. Να πάρει θέση για το πρόσφατο έγκλημα και να ταχθεί υπέρ των νέων ανθρώπων που ξεσηκώθηκαν απ’ άκρη σε άκρη στη χώρα γι’ αυτό, διατυπώνοντας και τις δυσοίωνες ανησυχίες του.

Η δημοσιογραφική ερώτηση «για την παράδοση σε σχέση με τους νέους σήμερα» ήταν μάλλον η αφορμή. Και ήταν η μόνη στιγμή που ο μικρός το δέμας και τεράστιος στο εκτόπισμα, σαν δαίμονας, μουσικός σηκώθηκε όρθιος και μας μίλησε μεταφέροντας στις κινήσεις του λίγη από αυτή την, φορτισμένη λες με ηλεκτρισμό, ενέργεια που απελευθερώνει όταν διευθύνει την ορχήστρα από σκηνής, όταν θαρρείς πως ίπταται χορεύοντας ροκ μαζί με τους ήχους που επιδέξια δαμάζει σε υπέροχες μελωδίες. «Αυτό που ακούω ότι οι νέοι δεν έχουν σχέση με την παράδοση είναι λάθος.

Οι νέοι έχουν πάρα πολλή σχέση, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Μην ξεχνάτε σε όλη την επικράτεια πόσες σχολές παραδοσιακού χορού ή παραδοσιακής μουσικής έχουν ανοίξει. Πάρα πολλές. Και πόσα παιδιά είναι εκεί και πόσες ομάδες και γκρουπ μουσικά έχουν κάνει. Και είμαι πάρα πολύ αισιόδοξος. Και κάτι άλλο. Αυτά τα παιδιά, αυτές οι μεγάλες διαδηλώσεις που κάναν. Για το θέμα αυτής της μεγάλης τραγωδίας. Που βγήκανε μπροστά, έξω από τα i-phone και τα λάπτοπ και τα τέτοια. Και με τι πάθος το κάνανε, χωρίς να είναι κάτω από κομματικές ομπρέλες.

Σε χαρτονάκια γράφανε. Δεν ήτανε του ΚάπαΚάπα ή της Νέας Δημοκρατίας. Τίποτε από αυτά. Ηταν η ψυχή τους και αυτό το οποίο αισθανθήκανε το οποίο δεν τους άρεσε καθόλου, γιατί έκανε τη ζωή τους πάρα πολύ άσχημη. Και το πρόβλημα είναι πώς θα αντιμετωπίσουν από δω και πέρα όλα αυτά τα πράγματα τα οποία έρχονται. Γιατί έρχονται πράγματα άσχημα» είπε με μια ανάσα ο Σταύρος Ξαρχάκος.

Με τον δικό του τρόπο δεν έμεινε παρατηρητής σε ό,τι έχει ραγίσει την καρδιά όλης της χώρας. Οπως με τον δικό του τρόπο θα συναντηθεί με την παράδοση.

«Ερόδισ’ η ανατολή και ξέφεξεν η δύση» είναι ο τίτλος σε τούτο το οδοιπορικό του από τον Πόντο ώς την Κρήτη. Τι είναι αυτή η συναυλία; Μας εξηγεί ο ίδιος: «Ξέρετε, σε δύο πράγματα κουμπώνει η ψυχή μας: στην ιστορία και στην παράδοση. Τα τελευταία χρόνια την ιστορία και την παράδοση την έχουμε γράψει κάπου. Και με τον Δημήτρη (Αποστολάκη), τον Αλέξη (Παρχαρίδη) και την Ηρώ (Σαΐα) είπαμε να ακουμπήσουμε στην παράδοση και μάλιστα στην πολύ σκληρή: Κρήτη και Πόντο. Με ένα κοινό στοιχείο που ενώνει αυτούς τους δύο πόλους.

Τη λύρα. Βέβαια, διαφορετική είναι η ποντιακή λύρα και διαφορετική η κρητική, αλλά είναι λύρες και οι δύο. Επιλέξαμε τραγούδια παραδοσιακά τα οποία θα τα πούμε με μια δική μας άποψη - δεν πάμε να αντιγράψουμε τα παραδοσιακά τραγούδια». Και πώς θα μπορούσε άλλωστε, αφού είναι αυτή η δική του άποψη, ο δικός του τρόπος που κάνει όλη τη διαφορά και έχει τεράστια σημασία.

Κι αυτός είναι ο μεγάλος συνθέτης με την κλασική παιδεία που έχει σφραγίσει ανεξίτηλα με το προσωπικό του ηχόχρωμα σε ονειρικές συνθέσεις ό,τι αγαπάμε στην ελληνική μουσική, από τα ρεμπέτικα, τον Μάρκο και τον Τσιτσάνη ώς τον Χατζιδάκι και από την Αγνή Μπάλτσα σε ανεπανάληπτες αποδόσεις των λαϊκών του συνθέσεων που τις οδηγεί στη λυρική αγκαλιά μέχρι τις κλασικές ενορχηστρώσεις του με τον μοναδικό «ξαρχάκειο» τρόπο, τον τόσο διακριτό και χαρακτηριστικό, είτε διευθύνει τη Συμφωνική της Πράγας, είτε την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, είτε την ορχήστρα των σπουδαίων μουσικών συνεργατών του.

Η συνομιλία στην πρόβα ξεκίνησε με τους ρυθμούς της αυστηρής ποντιακής λύρας και τον Παρχαρίδη σε ένα τραγούδι σε ελληνικά και ποντιακά για τον ξεριζωμό και την προσφυγιά: «Στα ξένα είμαι Ελληνας και στην Ελλάδα ξένος».

Τον συνάντησε στα μισά η φωνή της Σαΐα και η συμπόρευσή τους συνεχίστηκε με τους πιο ταξιδιάρικους ήχους της κρητικής λύρας και συνεπιβάτη τον Αποστολάκη, που οδήγησε τον μίτο στην κρητική μαντινάδα: «Στην γκρεμισμένη τους φωλιά, απάνω κελαηδούνε, γι’ αυτό ζηλέβγω τα πουλιά, και όχι που πετούνε. Αν είναι η μέρα όμορφη την κάνει το σκοτίδι, κι αν έχει αξία η ζωή ο θάνατος τη δίδει». Αυτό ήταν ένα από τα σουσαμάκια που γευτήκαμε από το... κουλούρι της συνάντησης Πόντου και Κρήτης, με τη λύρα σε ρόλο «πρεσβευτή» και το ενορχηστρωτικό όραμα του Ξαρχάκου για τη μουσική παράδοση να ενσωματώνεται σε άλλο ένα εγχείρημα. Αυτό που έχει στόχο να παραδοθούν στις νεότερες γενιές ιστορικά δημοτικά τραγούδια από έναν δημιουργό ο οποίος με ευρηματικό τρόπο, απέραντη γνώση και βαθύ σεβασμό γεφυρώνει το παρελθόν με το μέλλον, παραδίδοντας ανεκτίμητης αξίας έργα.

📌 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: Δευτέρα 27 Μαρτίου. Θέατρο Παλλάς. Ωρα έναρξης 21.00. Εισιτήρια από 15 ευρώ.