Η ΚΟΑ γιορτάζει τα 80χρονά της!

Στα 80 χρόνια από την ίδρυσή της, που έγινε το 1943 μεσούσης της Κατοχής, ήταν αφιερωμένη η συναυλία που έδωσε η ΚΟΑ υπό τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Λουκά Καρυτινό στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής στις 3/2/2023. Η ακρόαση άφησε πολύ καλές εντυπώσεις.

Προσπερνώντας την αναμενόμενη επιλογή από την εγχώρια ιστορική εργογραφία (Εθνική Σχολή, Επτανήσιοι κ.λπ.), η συναυλία ξεκίνησε με το «Vocalise για υψίφωνο και ορχήστρα» (2006) του Νέστορα Ταίηλορ, σύνθεση στο άκουσμα της οποίας συναντιούνται ο απόκοσμος λυρισμός του «ιερού» μινιμαλισμού με την ευγενική, νοσταλγική ρητορική της των Αγγλων συνθετών του μέσου του 20ού αιώνα.

Τη λυρική, μελωδικά ρευστή μουσική υπηρέτησε ιδανικά η μεστή, πλούσια φωνή της υψιφώνου Τσέλιας Κοστέα. Ακολούθως ο Βαντίμ Ρέπιν, παίζοντας σε ιστορικό όργανο του 1733, ερμήνευσε το «Κοντσέρτο για βιολί» του Τσαϊκόφσκι. Γεννημένος στο Νοβοσιμπίρσκ, ο 51χρονος Ρωσοβέλγος βιολιστής είναι προ πολλού κάτοικος Ελβετίας.

Η εκτέλεση που πρόσφερε υπήρξε ορθοτονικά και τεχνικά αψεγάδιαστη ακόμη και στις πιο απαιτητικές παραγράφους, ακριβής και σαφής. Ωστόσο εκφραστικά πρόβαλλε περίεργα άνιση. Το πρώτο μέρος ήχησε αμέτοχο, αποστασιοποιημένο, αδιάφορα συντεταγμένο, δίχως γλυκασμούς ή ιδιαίτερη λεπτομέρεια σε φραστική και έκφραση.

Αντίθετα, το λυρικό Andante παίχτηκε με περιπαθή εσωστρέφεια, που, σε συμπορεία προς τα θαυμάσια ξύλινα πνευστά της ΚΟΑ, νοηματοδότησε πειστικά τη λυπητερή του μελωδία. Τέλος, το καταληκτικό Allegro vivacissimo αποδόθηκε με ιλιγγιώδη ταχύτητα, άγρια, ορμητικά και με τραχύτητα, δίχως την παραμικρή έκπτωση σε ποιότητα άρθρωσης και διαφάνεια. Η συναυλία ολοκληρώθηκε με μια πολύ καλή εκτέλεση της «Συμφωνίας αρ.1, Τιτάν» του Μάλερ.

Στο ορχηστρικό πρωτόλειο του τελευταίου των Ρομαντικών οδήγησε ο Καρυτινός την ΚΟΑ με πυγμή και σφρίγος, υπηρετώντας πειστικά και με συνέπεια τη γνωστή, σύνθετα σκηνοθετημένη δραματουργία της μουσικής που αντλεί το νοήμά της μέσα από μουσικά αλλά συχνά και εξωμουσικά συμφραζόμενα.

Τεράστιο εύρος δυναμικών που εκτείνονταν από αιθέριους ψίθυρους στο όριο της σιωπής έως κατακλυσμικές ομοβροντίες, φροντισμένη απόδοση θυλάκων με επιτηδευμένη χροιά του συμφωνικού ήχου και σαφείς, ιεραρχικά εκδιπλούμενες παραγραφοποιήσεις, που υποβάλλονταν μέσα από μεταπτώσεις ταχυτήτων ή/και στίξεις, στοιχειοθέτησαν ένα ωραίο, διανοητικά και συγκινησιακά συναρπαστικό ακρόαμα που κράτησε αμείωτη την προσοχή.

Αφιέρωμα ΟΠΑΝΔΑ στην Κάλλας

Μετά τον συναυλιακά παρουσιασμένο καλομοιρικό «Πρωτομάστορα», το φετινό αρθρωτό αφιέρωμα του ΟΠΑΝΔΑ στην εκατονταετία της Μαρίας Κάλλας (1923-1977) περιέλαβε ένα εξαιρετικό γκαλά όπερας. Τη Συμφωνική Ορχήστρα και τη Χορωδία του Δήμου Αθηναίων διηύθυνε ο 48χρονος Ιταλός αρχιμουσικός, Σεμπαστιάνο Ρόλι, συνοδεύοντας τρεις εξαιρετικές τραγουδίστριες: την Ελληνίδα Μαριτίνα Ταμπακοπούλου, τη Γαλλίδα Καρίν Ντεέ (Deshayes) και την Ουγγαρέζα Κλάρα Κόλονιτς.

Η ακρόαση αριών και ντουέτων, που κάποτε είχε τραγουδήσει η Κάλλας, προκάλεσε πολλές καίριες, ενδιαφέρουσες σκέψεις και αναφορές σε αυτήν.

Πρώτον, η γενναιόδωρη ψαγμένη επιλογή κομματιών φώτισε εύστοχα την κομβική συμβολή της ντίβας στην ανάπτυξη του ιστορικού ρεπερτορίου της όπερας στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια.

Δεύτερον, θύμισε το υπεράνθρωπο διαμέτρημα της Κάλλας, καθώς επιστράτευσε τρεις ικανές προικισμένες τραγουδίστριες για να αποδώσουν μουσικές που σήμερα ανατίθενται σε διαφορετικού τύπου φωνές, αλλά τότε ήταν αποδεκτό και αναμενόμενο να μπορεί να αποδίδει μία φωνή.

Τρίτον, οι τρεις τραγουδίστριες παρέπεμψαν υπόρρητα στις διαφορετικές φάσεις της σταδιοδρομίας της ντίβας: η νεαρή Ταμπακοπούλου στην εικοσάχρονη «ηρωική» Κάλλας της νεοσύστατης κατοχικής ΕΛΣ, τότε που τραγούδησε την πρώτη της «Τόσκα», τον «Κάμπο» και τον «Πρωτομάστορα», η ακμαία Ντεέ στην Κάλλας-φαινόμενο της ένδοξης ακμής και των μεγάλων θριάμβων, η βετεράνα Κόλονιτς στην Κάλλας της υπέροχης εκφραστικής ωριμότητας.

Η Ταμπακοπούλου τραγούδησε «Αΐντα», «Σικελικό εσπερινό», «Τόσκα» και «Καβαλερία ρουστικάνα», η Ντεέ «Μήδεια», «Αλκηστη» και «Αρμίντα» του Ροσίνι, η Κόλονιτς «Απαγωγή από το σεράι», «Νόρμα», «Τραβιάτα» και «Λουτσία», ενώ Κόλονιτς και Ντεέ συνέπραξαν σε ντουέτα από τη «Νόρμα» και την «Αννα Μπολένα». Για τους εξοικειωμένους με τη δισκογραφία της Κάλλας -σήμερα πια πολύ λίγοι ζουν που την έχουν ακούσει ζωντανά- το θαυμάσιο αυτό γκαλά πρόσφερε μοναδικές απολαύσεις όσο και εκλεκτή τροφή για αναστοχασμούς πάνω στη διαχρονική εξέλιξη της τέχνης του λυρικού τραγουδιού!