Πάνε σχεδόν τέσσερις δεκαετίες από τότε που πρωτακούσαμε ζωντανά στην Αθήνα ολόκληρο το «Ορατόριο των Χριστουγέννων» στον καθολικό ναό του Αγίου Διονυσίου με τη νεοσύστατη Χορωδία της ΕΡΤ και τη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ υπό τον Ευθύμιο Καβαλιεράτο.
Τότε ακόμη η μουσική μπαρόκ λογιζόταν ακραία εκκεντρικότητα στην εγχώρια μουσική ζωή, και η παρουσίαση ήταν και είχε αντιμετωπισθεί ως μείζον κατόρθωμα. Εκτοτε, και με βασικό παράγοντα τη συνεχή λειτουργία του Μεγάρου Μουσικής από το 1991, μοιάζει να έχει καθιερωθεί στην ελληνική πρωτεύουσα η παρουσίαση κάποιων βασικών μπαρόκ ορατορίων κατά τις εορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα.
Ετσι, περίπου κάθε Δεκέμβρη, οι Αθηναίοι ακούμε είτε το «Ορατόριο των Χριστουγέννων» του Μπαχ είτε τον «Μεσσία» του Χέντελ. Για το πρώτο, αρχικά το ΜΜΑ μετακαλούσε ξένα σύνολα, ενώ μετά το 2000 τις παρουσιάσεις ανέλαβε η αλησμόνητη Καμεράτα. Ενδεικτικά, ας θυμηθούμε το «Ορατόριο των Χριστουγέννων» με τους εξαιρετικούς Μουσικούς του Λούβρου υπό τον Μινκόφσκι (2017), αλλά και παρουσιάσεις του ίδιου έργου με την ΚΟΑ υπό τον Γιώργο Πέτρου (2019) και υπό τον Βασίλη Χριστόπουλο (2011). Τον «Μεσσία» πρωτοπαρουσίασε το ΜΜΑ νωρίς, ήδη το 1994 με την νεοσύστατη Καμεράτα υπό τον Αλέξανδρο Μυράτ και, αργότερα, υπό τον Μάρκελλο Χρυσικόπουλο (2013), υπό τον Πέτρου (2015), υπό τον Μιχαηλίδη (2016) και ξανά υπό τον Πέτρου (2020). Ολ’ αυτά τα χρόνια φαινόταν σαν η αξία και το αυτονόητο της ιστορικής ερμηνευτικής να είχαν αρχίσει κάπως να εμπεδώνονται.
Εφέτος, λοιπόν, η ΚΟΑ σε σύμπραξη με τις Χορωδίες της ΕΡΤ και του Δήμου Αθηναίων, αποφάσισε να παρουσιάσει τον «Μεσσία» του Χέντελ για την εκτέλεση του οποίου μετακάλεσε, μάλιστα, ξένο αρχιμουσικό, ειδικευμένο στο μπαρόκ, τον Αγγλο Κρίστιαν Κέρνιν. Ωστόσο, η παράσταση στη σχεδόν κατάμεστη μεγάλη αίθουσα του ΜΜΑ άφησε αμήχανα μέτριες εντυπώσεις, δημιουργώντας μιαν απαισιόδοξη αίσθηση –απογοήτευση ανάμεικτη με απορία– πως όλα όσα έχουν προηγηθεί δεν σημαίνουν τίποτε…
Το ακρόαμα έπασχε σοβαρά και φανερά από δύο όψεις: πρώτ’ απ’ όλα από μια γενικώς αδιάφορη διάπλαση της φραστικής και, κατά δεύτερο λόγο, από άνιση και ανομοιογενή σύνθεση του κουαρτέτου των μονωδών. Δίχως να υπάρχουν μείζονες, έκδηλες αστοχίες, τονικές ή άλλες, ο ορχηστρικός ήχος αλλά και αυτός της χορωδίας ηχούσαν συνεχώς ατελώς εστιασμένοι, ενοχλητικώς λίγο «θολοί».
Ειδικά η συνήχηση ορχήστρας και χορωδίας έπασχε συχνά από ελλιπή συντονισμό διαποτίζοντας το ακρόαμα με μία δυσάρεστα αντιληπτή αίσθηση προσπάθειας. Σε αμφότερα τα σώματα η φραστική των επιμέρους φωνών διαγραφόταν αδιάφορη, αδιάπλαστη, δίχως σαφήνεια ή αιχμηρότητα που να συνεισφέρει σε κάποιου είδους εσωτερική άρθρωση του συνολικού ήχου και, συνεπώς, δίχως δραματουργία έκφρασης.
Κι αυτό παρότι από τον συνολικό ήχο δεν έλειψαν ωραίες μεμονωμένες συνεισφορές: π.χ. στο «The trumpet shall sound» η συνοδεία του βαθύφωνου από το σόλο της τρομπέτας ήταν όσο ανάλαφρη, επίσημη και βελούδινη χρειαζόταν!
Το κουαρτέτο των μονωδών απάρτισαν τρεις Ελληνες και ένας μετακλημένος ξένος τραγουδιστής: η υψίφωνος Νίνα Κουφοχρήστου, η μεσόφωνος Χρυσάνθη Σπιτάδη, ο τενόρος Αλέξανδρος Τσιλογιάννης και ο Αγγλος μπασοβαρύτονος Σάιμον Ρόμπινσον. Δυστυχώς, για τους στοιχειωδώς ενημερωμένους φιλόμουσους, υπήρξε περισσότερο από ξεκάθαρο ότι οι επιδόσεις των τεσσάρων ήταν έντονα άνισες: απ’ όλους μόνον ο Σάιμον Ρόμπινσον φάνηκε να κατανοεί συνολικά και σε βάθος το στίγμα, το βάρος και τη σημασία της μουσικής που τραγουδάει αλλά και να κατέχει τα εφόδια –άρθρωση, τεχνική, δυναμικές και χροιά φωνής– για να την υπηρετήσει. Επίσης, η Κουφοχρήστου διέθετε τις κατάλληλες ποιότητες φωνής: φωτεινότητα, ελαφράδα και διαφάνεια συνδυασμένη με κινητικότητα και ευκρίνεια άρθρωσης.
Σε τι οφείλονται όλ’ αυτά; Κανείς σκέφτεται αμέσως τα προφανή: αγνόηση (όχι άγνοια) συγκεκριμένων, βασικών προϋποθέσεων μουσικοαισθητικής φύσης και ανεπαρκείς δοκιμές. Ο «Μεσσίας», ορατόριο σαφούς υφολογικού στίγματος, εκτενές, απαιτητικό και πασίγνωστο, απλώς δεν μπορεί να ετοιμαστεί και να παρουσιαστεί άρτια από μια ορχήστρα δίχως ώριμη εμπειρία στο μπαρόκ και δίχως αυξημένης έντασης και διάρκειας διδασκαλία και δοκιμές.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας