«Η τέχνη κάνει τη δουλειά της ερήμην μας»

Δευτέρα και Τρίτη, στο Μικρό Παλλάς, θα έχουμε την πρώτη ζωντανή εκτέλεση δύο νέων κύκλων τραγουδιών του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Ο «Γκρεμιστής» και ο «Αιρετικός». Για τον δεύτερο θα έχουμε μια επιλογή από τραγούδια του «Μεγάλου Αιρετικού Γ’», ενός κύκλου που βιντεοσκοπήθηκε και αναρτήθηκε στο κανάλι της Στέγης αλλά ποτέ δεν παίχτηκε ζωντανά στο κοινό, τον παρακολούθησαν ωστόσο διαδικτυακά 102.000 θεατές! Τραγουδιστές είναι ο Γιώργος Φλωράκης, η Βερόνικα Δαβάκη και ο Πάνος Παπαϊωάννου.

Ο «Γκρεμιστής» είναι κάτι εντελώς καινούργιο. Πρόκειται για ένα έργο βασισμένο στην περίφημη (και «πολυμελοποιημένη») ομώνυμη ποιητική σύνθεση του Παλαμά, που ερμηνεύει ο Κώστας Μακεδόνας. «Είναι ένα επαναστατικό ξέσπασμα του Παλαμά» μας λέει ο Δημήτρης Παπαδημητρίου για τον «Γκρεμιστή». «Επανάσταση ήθους, συνείδησης και αισθητικής. Οι μόνες επαναστάσεις που πιάνουν τόπο στον χρόνο. Μια αμφισβήτηση ολικής φύσεως, μια καταστροφική διάθεση αλλά και η διάθεση να ξαναχτιστούν όλα σωστά. “Εγώ είμαι ο γκρεμιστής γιατί είμαι εγώ κι ο χτίστης”».

● Είχατε από την αρχή στο μυαλό σας τον Κώστα Μακεδόνα;

Είναι από τα ελάχιστα έργα που δεν είχα εξαρχής τη φωνή αλλά το αποτέλεσμα οδηγήθηκε μόνο του προς αυτήν, υποδεικνύοντάς την. Το ποίημα όπως μελοποιήθηκε χρειαζόταν πέρα από ήχο και κάποια φυσικά μεγέθη. Μια φωνή βιωμένη και ώριμη αλλά εν πλήρει ρώμη και συνειδήσει του τιμήματος των λεγομένων. Δεν το έγραψε δηλαδή ένας οργίλος νεαρός με ορμόνες σε έξαρση αλλά ένα κατασταλαγμένο μεγάλο πνεύμα. Είναι η κοινωνική του δύναμη. Οτι δηλαδή τα λέει κάποιος που τον ξέρουμε, που δεν είναι τρελός και αλαφρόμυαλος ή νέο φρούτο. Αυτή είναι η αληθινή δύναμή του.

● Ετσι προέκυψε ο Μακεδόνας;

Ετσι το τραγούδι βρήκε μια προσωπικότητα που στην εκκλησία του δήμου θα ακουστεί με σοβαρότητα, θα γίνει πιστευτό. Οπως ακούγεται πιο δυνατό επειδή αυτά τα έγραψε ο Παλαμάς. Ο Κώστας Μακεδόνας έχει και το ηθικό και το μουσικό ανάστημα να πει αυτό το τραγούδι. Είναι μια φωνή που της οφείλεται ένα μέγεθος, για να δικαιωθεί και η ίδια και το μέγεθος. Και το λέει όντως μοναδικά.

● Παλιότερα υπήρχαν μεγαλύτεροι τραγουδιστές απ’ ό,τι σήμερα;

Οχι βέβαια. Το μέγεθος στην τέχνη υπάρχει πάντα αλλά το εντοπίζει το κοινό όποτε το έχει αυτό ανάγκη. Εάν οι αγοραστές βιβλίων επιθυμήσουν μεγάλους ποιητές, θα τους βρουν και θα τους ονομάσουν τότε μεγάλους. Το ίδιο σε όλες τις τέχνες. Η τέχνη κάνει βέβαια τη δουλειά της ερήμην. Αρα το μεγάλο που δεν υπάρχει εστιάζεται στην έλλειψη της ανάγκης τού αληθινά μεγάλου. Μεγάλοι τότε μπορεί να λέγονται όλοι όσοι μπορούν το επίθετο να το αγοράσουν. Ετσι ουσιαστικά μεγάλοι ονομάζονται ανενόχλητα όσοι απλά αυτοαποκαλούνται μεγάλοι. Οι περισσότεροι Ρωμαίοι αυτοκράτορες εν ζωή αυτοαποκαλούνταν Μεγάλοι. Μετά θάνατον όμως…. Αλλο το «μεγάλος» ως προς τις δεξιότητες, άλλο ως προς τη δόξα, τις πωλήσεις ή βέβαια ως προς την περιφρονημένη πνευματικότητα. Σήμερα υπάρχει υπερπροσφορά μεγαλοσύνης. Ποιας όμως;

«Ο στίχος με επηρεάζει πρώτα από όλα»

«Ο “Γκρεμιστής” είναι ένα λαϊκό έργο υψηλής αισθητικής, χωρίς να προσποιείται κάτι που δεν είναι. Αμεσα κατανοητό και μιλάει απευθείας στο μυαλό και στην καρδιά!» μας λέει και ο Κώστας Μακεδόνας. «Η μουσική προσέγγιση του Δημήτρη Παπαδημητρίου πάνω στα εξαιρετικά κείμενα είναι η ιδανική, με έμπνευση και γνώση».

● Πώς νιώσατε όταν τα ακούσατε;

Δεν ένιωσα καμία έκπληξη αφού ήμουν σίγουρος για το τελικό αποτέλεσμα της εργασίας του Δημήτρη. Ενιωσα όμως μεγάλη χαρά και τιμή για τη συνεργασία και μεγάλη ανυπομονησία για την επαφή των τραγουδιών με τον κόσμο. Είχαμε τα πρώτα δείγματα από τη συναυλία στο Ηρώδειο το περασμένο καλοκαίρι, αλλά έχει διαφορετική αξία το αποτέλεσμα όταν παρουσιάζεις μια εργασία ολοκληρωμένη όπου το ένα τραγούδι συμπληρώνει το άλλο.

● Υπάρχουν δύσκολα και εύκολα τραγούδια στην ερμηνεία τους;

Φυσικά. Αρχικά ως προς το κομμάτι της τεχνικής. Μην ξεχνάμε πως η φωνή είναι και αυτή ένα όργανο για το οποίο ένας συνθέτης μπορεί να γράψει μία πιο περίτεχνη παρτιτούρα και ο σολίστας θα πρέπει να ανταποκριθεί. Δεν σημαίνει φυσικά πως όσο πιο δύσκολο είναι από τεχνική άποψη ένα τραγούδι είναι και καλύτερο. Για έναν ερμηνευτή όμως υπάρχει πάντα αυτή η πρόκληση.

● Και το συναίσθημα;

Φυσικά υπάρχει και το κομμάτι της ερμηνείας, του συναισθήματος. Πώς θες να μεταδώσεις το μήνυμα του τραγουδιού στον ακροατή/θεατή; Πρέπει να κατανοεί σε βάθος ο ερμηνευτής τον στίχο, το νόημα του έργου, ώστε να το φωτίσει με τον τρόπο που του αρμόζει. Κάθε τραγούδι είναι ξεχωριστό και έχει τον δικό του βαθμό δυσκολίας.

● Σε ποιον βαθμό επηρεάζεται ο τρόπος ερμηνείας σε ένα τραγούδι από τον στίχο και σε ποιον από τη μουσική του;

Τις περισσότερες φορές η επίδραση του στίχου πάει παράλληλα και αντίστοιχα με την επίδραση της μελωδίας. Με έναν τρόπο έχουν συντονιστεί και οι δύο δημιουργοί προς μία κατεύθυνση και το αποτέλεσμα σε οδηγεί εκ τους ασφαλούς σε έναν τρόπο ερμηνείας. Υπάρχουν όμως και οι φορές που σαν να συγκρούονται στίχος και μουσική, χωρίς να είναι απαραίτητα κακό, και τότε ο ερμηνευτής πρέπει να βρει μια χρυσή τομή για να μπορέσει να υπηρετήσει σωστά το τραγούδι.

● Εσείς;

Προσωπικά ο στίχος με επηρεάζει πρώτα από όλα. Αλλά στην πορεία έρχεται η μουσική και με οδηγεί στον τρόπο του τραγουδίσματός μου.

📌 Πληροφορίες: 19 και 20 Δεκεμβρίου, Μικρό Παλλάς, Αμερικής 4, Αθήνα. Εισιτήρια: Από 10 έως 30 ευρώ.