Με διαρκές όραμα τον χορό σε μια Ευρώπη ανοιχτών συνόρων

Στην Ελευσίνα στήθηκε χορός. Στην κυριολεξία. Χορός νεανικός, διεθνής, πολυπολιτισμικός, μαζικός, αναζωογονητικός. Επιτέλους τα νέα από το πολύπαθο μέτωπο της Ελευσίνας Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023 είναι εκείνα που αρμόζουν σε έναν θεσμό ταυτισμένο με τη χώρα μας, που τόσα έχει να προσφέρει ιδιαιτέρως σε μεταπανδημικές εποχές, όπου η επιστροφή στην πολιτιστική «κανονικότητα» είναι περισσότερο από επιβεβλημένη.

Για τέσσερις ημέρες η Ελευσίνα αποτέλεσε το διεθνές κέντρο του σύγχρονου χορού, καθώς με τεράστια επιτυχία πραγματοποιήθηκε στην πόλη το Spring Forward, η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή συνάντηση για τον σύγχρονο χορό (σε συνεργασία με τον καλλιτεχνικό οργανισμό DAN.C.CE UNITIVA και το ευρωπαϊκό δίκτυο σύγχρονου χορού Aerowaves).

Οι παραστάσεις, τις οποίες παρακολούθησαν περισσότεροι από 4.500 θεατές, πραγματοποιήθηκαν στο Παλαιό Ελαιουργείο, στην Ελαιουργική, στο 2ο και 4ο Γυμνάσιο, στο Γήπεδο Δασκαλάκη, που κυριολεκτικά μεταμορφώθηκαν σε σύγχρονες χορευτικές σκηνές αποτελώντας έναν θριαμβευτικό προάγγελο των εκδηλώσεων του 2023, χρονιάς του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.

«Χορός σε όλη την Ευρώπη. Με αυτές τις λίγες απλές λέξεις επέλεξα να περιγράψω το Aerowaves από τις πρώτες μέρες μέχρι τώρα», μας λέει ο Τζον Ασφορντ ξετυλίγοντας το σκεπτικό μιας διοργάνωσης βγαλμένης από την καρδιά του ευρωπαϊκού ιδεώδους. «Ο “Χορός” μπορεί απλώς να σημαίνει τη μορφή τέχνης, αλλά μπορεί να σηματοδοτεί την ενέργεια, την εντολή: “Χορέψτε παντού στην Ευρώπη! Ξεκινήστε αμέσως!”. Και αυτό κάναμε πριν από 25 χρόνια. Υψηλό το νόημα και της δεύτερης λέξης, γιατί αν χορεύεις “σε όλη την ήπειρο, απ’ άκρη σε άκρη”, τότε σπας τα σύνορα, μπαίνεις σε νέα εδάφη, κάνεις φίλους διαφορετικών πολιτισμών, δημιουργείς ευκαιρίες για συνεργασία και ανταλλαγή. Και τέλος, η “ευρώπη”, με μικρό “e” επίτηδες –καθώς πάντα θεωρούσαμε την Ευρώπη μια ενιαία γεωγραφική και πολιτιστική οντότητα που εκτείνεται από τα Ουράλια έως το Γκάλγουεϊ, από τη Λαπωνία έως το Αλγκάρβε– δεν περιοριζόταν στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία αποτελούνταν ούτως ή άλλως μόνον από δώδεκα δυτικές χώρες όταν ξεκινήσαμε».

Στην πρόσφατη διοργάνωση 25 παραστάσεις χορού με τη συμμετοχή περισσότερων των 100 χορευτών και χορογράφων από την Ευρώπη και την Ασία προσέλκυσαν το ενδιαφέρον περισσότερων των 150 επαγγελματιών του χώρου και μας ταξίδεψαν σε 16 χώρες: από την Ιαπωνία, τη Ρουμανία, την Κορέα και την Αρμενία ώς το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Λιθουανία και την Ουγγαρία, και μετέτρεψαν την πόλη της Ελευσίνας σε τόπο μιας σπουδαίας διεθνούς συνάντησης και ανταλλαγής ανάμεσα στους Ελευσίνιους, τους επισκέπτες της πόλης και τους δημιουργούς.

Η διοργάνωση έριξε αυλαία στο ανοιχτό θέατρο του Παλαιού Ελαιουργείου με την παράσταση Gran Bolero, του Ισπανού χορογράφου Jesús Rubio Gamo, στο πλαίσιο μιας συγκινητικής τελετής λήξης, παρουσία εκπροσώπων από τον χώρο του πολιτισμού, της πολιτικής και της βιομηχανίας. Περισσότεροι από 2.000 θεατές χειροκρότησαν όρθιοι τους καλλιτέχνες και τους συντελεστές της παράστασης, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα των εθελοντών της «Ελευσίνας 2023» και των ερασιτεχνών χορευτών από την πόλη και την ευρύτερη τοπική κοινότητα που συμμετείχαν με το τραγούδι και το χειροκρότημά τους στη μοναδική αυτή γιορτή.

Αλλωστε ο Τζον Ασφορντ μάς είχε προειδοποιήσει να μη χάσουμε για κανένα λόγο το «Gran Bolero», καθώς επρόκειτο για έναν «θρίαμβο του ατομικού και συλλογικού επί των αντιξοοτήτων αλλά και μια κορύφωση που μοιάζει να δείχνει στην ανθρωπότητα τον δρόμο της αισιοδοξίας».

Τότε που η Ευρώπη άνοιγε τα σύνορά της

Παραγωγός σύγχρονου χορού, ιδρυτής και διευθυντής του Aerowaves (ευρωπαϊκού δικτύου έρευνας και παρουσίασης αναδυόμενων εταιρειών χορού), πρώτος συντάκτης θεάτρου του περιοδικού Time Out του Λονδίνου, διευθυντής του θεάτρου Royal Court, διευθυντής θεάτρου στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Τέχνης (ICA), ο Ασφορντ ξεκίνησε το ετήσιο φεστιβάλ Spring Forward του Aerowaves στη Λιουμπλιάνα το 2011 και έκτοτε παρουσιάζει ετήσιες εκδόσεις του σε διάφορες πόλεις, συμπεριλαμβανομένων των Πολιτιστικών Πρωτευουσών.

Θεατρικός διευθυντής επίσης του –λονδρέζικου ναού του χορού– The Place μεταξύ 1986-2009, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της δημοτικότητας του σύγχρονου χορού στο Ηνωμένο Βασίλειο προωθώντας τα πρώτα έργα χορογράφων, όπως οι Μάθιου Μπορν, Γουέιν ΜακΓκρέγκορ, Χόφες Σέχτερ, Βιμ Βαντεκέιμπους, Σάσα Βαλτς. «Σχεδόν 250 θέσεις είχε τότε το The Place και η αποστολή, που μου ανετέθη από τον οραματιστή ιδρυτή του Ρόμπιν Χάουαρντ, ήταν “να το υπηρετήσω και μέσα από τον χορό”. Η Ευρώπη άνοιγε τα σύνορά της, και οι νέες ανάγκες ωθούσαν τη Ryanair και την easyJet να προσφέρουν φθηνές ευέλικτες πτήσεις, καθώς οι νέοι καλλιτέχνες στους οποίους θα ανήκε το μέλλον δεν είχαν τα μέσα να περάσουν τα σύνορα. Ετσι μπήκε και το The Place στο παιχνίδι και μετετράπη σε δομή των καλύτερων αναδυόμενων ανεξάρτητων καλλιτεχνών που τους έδινε ευκαιρίες να παρουσιάσουν τις παραστάσεις τους».

Η ιδιαίτερη γοητεία της Ελευσίνας

Στην Ελευσίνα τώρα, τι συνεπήρε τον Ασφορντ από τη διοργάνωση; «Καθεμία από τις δέκα πόλεις που έχουμε επισκεφτεί με το Spring Forward έδωσαν στον θεσμό μια ξεχωριστή γεύση λόγω των ενδιαφερόντων του τοπικού κοινού και του είδους των θεάτρων που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Στο Aarhus της Δανίας όλα ήταν εξαιρετικά καθώς υπήρχαν τα πιο τέλεια θέατρα μέσα σε δέκα λεπτά με τα πόδια! Στο Πίλσεν της Τσεχίας, από την άλλη, έπρεπε να φτιάξουμε θέατρα μέσα σε υπάρχουσες δομές, όπως συνέβη και στην Ελευσίνα. Από την άλλη, σε αυτή την πόλη δεν μπορείς να μη γοητευτείς από τις ιδιαίτερες υπαίθριες τοποθεσίες και τους αρχαιολογικούς χώρους. Εχει μια μοναδική αίσθηση ο συνδυασμός του μυστηριακού παρελθόντος και της βιομηχανικής ιστορίας. Περιττό να πούμε ότι το φαγητό έχει ενθουσιάσει τους πάντες...».