Τα μουσικά γενέθλια του Θεόδωρου Κουρεντζή στην Αθήνα

Κυριολεκτικά στο παρά πέντε της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ο Θεόδωρος Κουρεντζής πρόλαβε να γιορτάσει προχρονολογημένα τα 50ά γενέθλιά του διευθύνοντας την εμβληματική «Ενάτη» του Μπετόβεν στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής (19 & 20/2/2022). Οπως σε κάθε του αθηναϊκή εμφάνιση, στην κατάμεστη αίθουσα παραβρέθηκε ποικίλης σύνθεσης ακροατήριο που χειροκροτούσε ενθουσιωδώς ανάμεσα στα μέρη του έργου.

Η εκδήλωση μαγνητοσκοπήθηκε και αναρτήθηκε στον ιστότοπο του τηλεοπτικού καναλιού ARTE στις 24/2/2022, ανήμερα των γενεθλίων του. Προηγουμένως η δισκογραφική εταιρεία SONY Classical ηχογράφησε την «Ενάτη» στον ίδιο χώρο με τους ίδιους συντελεστές. Ηχογράφηση και συναυλίες έγιναν με τα εξαιρετικά σύνολα που διευθύνει αποκλειστικά ο Ελληνας (από το 2014 και Ρώσος πολίτης) αρχιμουσικός, την Ορχήστρα και τη Χορωδία musicAeterna. Το ισορροπημένο κουαρτέτο των μονωδών αποτέλεσαν η Νορβηγίδα υψίφωνος Μπριγκίτε Κρίστενσεν, η Καναδή μεσόφωνος Σόφι Χάρμσεν, ο Γερμανός τενόρος Μπένγιαμιν Μπρουνς και ο Γερμανός βαρύτονος Γιοχάνες Κάμλερ.

Η εκτέλεση άφησε καλές αλλά αναμενόμενα άνισες εντυπώσεις. Η MusicAeterna παίζει σε όργανα εποχής. Ωστόσο η χρήση τους έγινε με τρόπο και μεγέθη που ακύρωσαν σχεδόν ολοκληρωτικά κάθε ζητούμενο και αναμενόμενο κέρδος σε ηχητικό ενδιαφέρον αλλά και στιλιστικό στίγμα. Τοποθετημένο προφανώς εμπρός από τα ξύλινα και τα χάλκινα πνευστά, τόσο το τεράστιο σύνολο των ιστάμενων εγχόρδων όσο και τα τύμπανα έπαιζαν συστηματικά πάρα πολύ δυνατά, άγρια και τραχιά, ενώ στο τέταρτο μέρος η Χορωδία τραγουδούσε επίσης πάρα πολύ δυνατά.

Το αποτέλεσμα ήταν ένα ακρόαμα συνειδητά ανεβασμένων εντάσεων που, αν και από άποψη φραστικής υπήρξε τελειοθηρικά διαπλασμένο, ηχούσε σχεδόν συνέχεια εκτός ισορροπίας αφού ο ήχος των ξύλινων πνευστών, ενίοτε δε και των χάλκινων, σκεπαζόταν από αυτόν των εγχόρδων, προκαλώντας χάσματα στον μουσικό ειρμό.

Το παίξιμο ήταν κατά κανόνα γοργό, με βάναυσα υπερτονισμένη την εσωτερική αρχιτεκτονική του ήχου των εγχόρδων, προσδίδοντας στο όλον εμμονική καταδιωκτική δριμύτητα που καταργούσε διαβαθμίσεις και αποχρώσεις της μουσικής δραματουργίας. Η επιλογή αυτή δεν υπήρξε όλως ασύμβατη με τα δύο πρώτα συγκρουσιακού χαρακτήρα μέρη της Συμφωνίας (Allegro ma non troppo, Molto vivace)· όμως το λυρικό Adagio molto ήχησε κάπως βιασμένο, ακυρώνοντας την αίσθηση εσωτερικού στοχασμού και αφύπνισης που το διέπει και, ακολούθως, νοηματοδοτεί την εκρηκτική εκκίνηση του φινάλε.

Οι δύο ανακρούσεις της τελευταίας αποδόθηκαν υπερβολικά γρήγορα διολισθαίνοντας από το επαναστατικό προς το υστερικό/γελοίο. Γενικά το βίαιο ηχητικό ανάγλυφο και η εκφραστικά υπερφορτισμένη διεύθυνση άφησαν μιαν αίσθηση εντυπωσιοθηρικής επιδίωξης. Χορωδία και μονωδοί τραγούδησαν εξαιρετικά, με θαυμαστά ευκρινή άρθρωση και, καθώς οι τελευταίοι στέκονταν εμπρός από την ορχήστρα, οι διάλογοι και οι αντιπαραθέσεις τους προς το σώμα των οργάνων και των χορωδών διέθεταν ισορροπία και απολαυστικό δυναμισμό.

Ο Γιώργος Μπαλατσινός διευθύνει την ΚΟΑ

Στις 11/2/2022 η ΚΟΑ υπό τον Γιώργο Μπαλατσινό έδωσε στο κρατικό Μέγαρο Μουσικής μιαν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συναυλία. Το πρόγραμμα ξεκίνησε με την πρόσφατα ανευρεθείσα «Συμφωνική φαντασία από τον Πρωτομάστορα» (1923/29-1941/42) του Καλομοίρη, σύντομο έργο που αντλεί αυτούσιο υλικό του από την Α' πράξη της εμβληματικής φερώνυμης όπερας. Η σφιχτή, φροντισμένη διεύθυνση του Μπαλατσινού ανέδειξε τη χυμώδη ενορχήστρωση και το «ελληνικό» χρώμα της «εθνικής» μουσικής του Σμυρνιού δημιουργού, επιβεβαιώνοντας ξανά το πόσο αυτός διαθέτει αναμφισβήτητα αναγνωρίσιμη υπογραφή.

Ακολούθησε το πασίγνωστο «Κοντσέρτο για πιάνο» του Γκριγκ. Ο πιανίστας Βασίλης Βαρβαρέσος συνέπραξε αβίαστα με την ΚΟΑ, υπηρετώντας με το λαμπερό, δυναμικό, δεξιοτεχνικά αψεγάδιαστο παίξιμό του μια μαξιμαλιστικών μεγεθών ερμηνεία, η οποία όμως αντιμετώπισε τον Γκριγκ ως… Λιστ.

Παρ’ ότι ασυζητητί συναρπαστικής δριμύτητας και δυναμισμού, το περιττό ματσίσμο της εκτέλεσης προσπέρασε τις ειδοποιούς «θηλυκές» όψεις του Σκανδιναβού συνθέτη: τις αναστοχαστικές λυρικές ανάπαυλες, το τρυφερό ξετύλιγμα της μελωδίας, την παιγνιώδη ελαφράδα των χορευτικών ρυθμών. Η συναυλία ολοκληρώθηκε με τη δημοφιλή «Συμφωνία αρ. 9, του Νέου Κόσμου» του Ντβόρζακ. Αξιοποιώντας στο έπακρο την εγρήγορση αλλά και τη δεδομένη οικειότητα των μουσικών της ΚΟΑ με το κυριολεκτικά χιλιοπαιγμένο αυτό έργο, ο Μπαλατσινός πρόσφερε μιαν ανανεωτικά ψαγμένη, καθαρόαιμα ρομαντική, σε βάθος επεξεργασμένη, συναρπαστική ανάγνωση.