Πρεμιέρα για την πιο πολιτική όπερα του Βέρντι

Οι πολυπόθητες ισορροπίες ανάμεσα στα συναισθήματα και το καθήκον. Η πολυεπίπεδη πολιτική διάσταση, με τη σύγκρουση ανάμεσα στην κοσμική εξουσία και την Eκκλησία. Η μάχη ανάμεσα στον φιλελευθερισμό και την απολυταρχία. Ο έρωτας για το ανέφικτο. Ο,τι περισσότερο απασχολούσε τον Τζουζέπε Βέρντι, έχει καταγραφεί σε αυτήν τη μεγαλόπρεπη όπερα με τις εντυπωσιακές άριες, τα μοναδικά ντουέτα και επιβλητικά σύνολα, τους βαθιά ανθρώπινους χαρακτήρες.

Επιτέλους, η Εθνική Λυρική Σκηνή ανεβάζει τον «Ντον Κάρλο» –στην ιταλική πεντάπρακτη εκδοχή (Μόντενα)–, σε μια εντυπωσιακή παραγωγή που υπογράφει ο σερ Νίκολας Χάιτνερ και η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στο Κόβεντ Γκάρντεν (2008).

Η πρεμιέρα δίνεται στις 8 Δεκεμβρίου, στο πόντιουμ θα βρίσκεται ο διακεκριμένος αρχιμουσικός Φιλίπ Ογκέν, ενώ η διανομή είναι αστραφτερή: Στον ρόλο του τίτλου θα απολαύσουμε τον Αργεντίνο τενόρο Μαρσέλο Πουέντε, την Ελισάβετ ερμηνεύει η κορυφαία Ιταλίδα Μπάρμπαρα Φρίτολι, την πριγκίπισσα Εμπολι η Εκατερίνα Γκουμπάνοβα, τον Φίλιππο Β' ο Αλεξάντερ Βινογκράντοφ -ένας από τους σημαντικότερους βαθύφωνους της εποχής μας-, ενώ τον ρόλο του Ροντρίγκο θα ερμηνεύσουν οι δύο κορυφαίοι Ελληνες βαρύτονοι: ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος και ο Δημήτρης Πλατανιάς.

Βασισμένος στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Φρίντριχ Σίλερ, ο «Ντον Κάρλο» είναι μια όπερα γεμάτη από τα θέματα που βασάνιζαν τον Βέρντι. Η υπόθεση δεν έχει μεγάλη σχέση με ιστορικά γεγονότα, αντιθέτως μπλέκει πραγματικά με φανταστικά πρόσωπα και εκτυλίσσεται παράλληλα σε δύο επίπεδα. Το πρώτο αφορά τα συναισθήματα του Ντον Κάρλο, διαδόχου του θρόνου της Ισπανίας, για την Ελισάβετ των Βαλουά, η οποία, ενώ αρχικά προοριζόταν για εκείνον, τελικά για πολιτικούς λόγους παντρεύτηκε τον πατέρα του Φίλιππο Β'. Το δεύτερο είναι πολιτικό και αφορά τον αυταρχικό τρόπο με τον οποίο διοικούσαν οι Ισπανοί τη Φλάνδρα.

Και μέσα σε όλες αυτές τις πολιτικές σκευωρίες υπάρχει κι ο Ροντρίγκο, ένας Ισπανός ευγενής, αλτρουιστής και γενναιόδωρος, που δοξάζει την έννοια της φιλίας και φιλοδοξεί να πολιτευτεί με έντιμο τρόπο... «Ο ρόλος που ερμηνεύω δεν θα έλεγα ότι είναι τόσο η φωνή της λογικής όσο η φωνή της ελευθερίας, των ιδανικών, της αγάπης για τον απλό άνθρωπο. Είναι η φωνή της συνέπειας που επιχειρεί να πολιτευτεί με απόλυτη ειλικρίνεια, εκείνος που εξιδανικεύει τη φιλία. Δεν μιλάμε για έναν άνθρωπο που απλώς προτάσσει τον δονκιχωτισμό, αλλά θέλει να καθιερώσει τη ρεαλιστική πολιτική -παρόλο που βλέπει ότι δεν μπορεί να έχει εφαρμογή», σχολιάζει ο Τάσης Χριστογιαννόπουλος.

Στο έργο, βεβαίως, παράλληλα «τρέχει» και μια ερωτική ιστορία. Τι από τα δύο συγκινεί τον διεθνή μας τραγουδιστή περισσότερο; «Προσωπικά, λόγω ρόλου, με συγκινεί η πολιτική πλευρά αυτής της όπερας. Ως άνθρωπο, με συγκινούν και οι δύο, καθώς η αφοσίωση που φανερώνει ο Ροντρίγκο στην πολιτική τον ακολουθεί και στις προσωπικές του σχέσεις. Πιστεύω βαθιά ότι η αφοσίωση είναι απαραίτητο στοιχείο σε όλα στη ζωή. Και στην αγάπη».

Στο πολιτικό σκέλος τώρα, ο Βέρντι καταπιάνεται στην όπερα αυτή με ένα θέμα που αποτελεί και σημερινή διεκδίκηση. «Αυτό που καθιστά τον “Ντον Κάρλο” το κατεξοχήν πολιτικό έργο του Βέρντι, είναι ο τρόπος που καταγγέλλει την Εκκλησία ως φορέα εξουσίας. Ποτέ δεν θα γίνει ο διαχωρισμός κράτους – εκκλησίας. Ετσι όπως είναι θεσμικά στημένα και λειτουργούν αυτά τα δύο κομμάτια της κοινωνίας, είναι αδέρφια με κοινό παρονομαστή την εξουσία. Δεν μιλάμε ασφαλώς για την πίστη του καθενός, αλλά για τον τρόπο που αντιμετωπίζει κάνεις τις προκλήσεις όταν αποκτήσει δύναμη».

Ο διεθνής Τύπος έχει ώς τώρα επαινέσει πολύ τον τρόπο που ο Νίκολας Χάιτνερ «διάβασε» το έργο. «Η σκηνοθεσία του ρέει με εκπληκτικό τρόπο και ντύνει τους τραγουδιστές με επιβλητικά κοστούμια εποχής σε ένα φόντο από λιτά, σύγχρονα σκηνικά και εντυπωσιακές εικόνες», έγραψαν στην κριτική τους οι New York Times. «Πράγματι, είναι μια πολύ ωραία σκηνοθεσία, κλασική, παραδοσιακή θα έλεγα, με κοστούμια σχεδόν ιστορικά και σκηνικό χώρο υπαινικτικό κι υποβλητικό. Επιτρέπει στη μουσική του Βέρντι να υπάρχει και να πάλλεται. Είναι δηλαδή το ακριβώς αντίθετο από αυτό που συμβαίνει, όταν κάποιος, πολύ συχνά πια, επιχειρεί... την καταστροφή ενός κλασικού οπερατικού αριστουργήματος. Εχει πεθάνει το είναι μας με την τόλμη διαφόρων», σημειώνει ο διεθνής βαρύτονος.

Την «αποδόμηση» των κλασικών έργων εννοεί; «Η αποδόμηση είναι πολύ ευγενική λέξη. Μπορεί να ισχύει για τους σεφ, διότι στην κουζίνα η ντομάτα δεν υποφέρει όπως ένας τραγουδιστής, αλλά στην όπερα συχνά οι σκηνοθέτες συμπεριφέρονται ενάντια στη φύση των ρόλων». Μα αλλάζει η ουσία της μουσικής από μια τολμηρή σκηνοθεσία; «Η ουσία της μουσικής όχι, όμως μπορεί μια χαρά να δηλητηριαστεί, αλλοιωθεί και παραμορφωθεί η σχέση του κοινού με το έργο. Οι μουσικές είναι θείες και μας υπερβαίνουν για να αναζητάμε τρόπους για εντυπωσιακά σκηνοθετικά ευρήματα. Εμείς πρέπει να μεταλάβουμε την ουσία του έργου όχι να την αποδομήσουμε, για να νιώσουμε σημαντικοί».

Info: Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ, ΚΠΙΣΝ 8, 13, 15, 19, 21, 28/12 και 2, 5/1. Ωρα έναρξης 19.00 (Κυριακές 18.30). Συμπαραγωγή των Βασιλικής Οπερας Λονδίνου, Μετροπόλιταν Οπερας Νέας Υόρκης, Εθνικής Οπερας Νορβηγίας (Οσλο). Τιμές: €10- €90. Τηλ: 213-0885700