Πεσόα μέσω Ντερ Aα: εικαστικότητα εναντίον βάθους

Οσον αφορά τη μουσική, έχοντας προ πολλού αποκλείσει το ιστορικό, «σοβαρό» ρεπερτόριο (μπαρόκ, κλασική, ρομαντισμός), οι προγραμματισμοί της Στέγης προτείνουν σταθερά χρηστικές, σύγχρονες και μιξογενείς μουσικές, επενδύοντας σε παραγωγές διαπολιτιστικού στίγματος ή άλλες που (υποτίθεται) ανοίγουν νέους δρόμους, δοκιμάζοντας διαμεσολαβητικές διασυνδέσεις μεταξύ μουσικής και άλλων τεχνών. Αποτέλεσμα είναι η επιτυχημένη προβολή ενός εκκωφαντικά ξεχωριστού «εναλλακτικού» προφίλ και, ταυτόχρονα, η αποκλειστική προσέλκυση μερίδας ειδικού κοινού.

Στο πλαίσιο αυτό εντάχθηκε αβίαστα και «Το βιβλίο της ανησυχίας» (2008) σε μουσική και σκηνοθεσία του Ολλανδού Μίσελ βαν ντερ Αα, ο οποίος εμπνεύστηκε από το ομώνυμο μεταθανάτιο αριστούργημα του Πορτογάλου ποιητή/φιλοσόφου Φερνάντο Πεσόα (1888-1935).

Πρόκειται για κομμάτι μουσικού θεάτρου, βασισμένο σε επιλογή σπαραγμάτων του Πεσόα, που συνδυάζει ζωντανή μουσική, σκηνική δράση και βίντεο σε ακριβή συγχρονισμό. Μετά το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, το έργο παρουσιάστηκε στη Στέγη σε ελληνική μετάφραση Αννυς Σπυράκου, με τον ηθοποιό Μιλτιάδη Φιορέντζη, συνοδευόμενο από το ελληνικό συγκρότημα σύγχρονης μουσικής «Ergon Ensemble» υπό τον Κάσπερ ντε Ρο (16/12/2017).

Αριστα συντονισμένες υπό τον τελειομανή αρχιμουσικό, η ροή των επάλληλων θραυσματικών, επαναληπτικών προβολών βίντεο στις κυκλικές οθόνες, η χρονομετρημένη συρραφή της σκηνικής δράσης και της ταυτόχρονης, ζωντανής βιντεοσκόπησής της και η σφιχτή χορογράφηση όλων αυτών επάνω στον τεταμένο καμβά της ζωντανής μουσικής έρευσαν τέλεια, ανεμπόδιστα, με ακατανίκητη σαγήνη.

Ασφαλώς ως κομμάτι σύγχρονου μουσικού θεάτρου όλο αυτό οφείλει να κριθεί με τους δικούς του όρους. Ομως η αφηγηματικά πεπερασμένη εικαστική/σκηνική κατασκευή που πρότεινε η διαμεσολαβητική οικειοποίηση του Πεσόα από τον 47χρονο Ντερ Αα συγκρούστηκε ολομέτωπα με την πρωτίστως και εσκεμμένα απέραντη, ανοιχτή δραματουργία συνειρμών του πρωτοτύπου! Συνολική εντύπωση;

Τελικά, προκρίνοντας το ηδονικό παιχνίδι των επιφανειακών κατοπτρισμών έναντι του βάθους, το πολυτελές, αριστο - τεχνικό, αισθησιακά καλαίσθητο πολυμεσικό εικαστικό ποίημα του Ντερ Αα αντί να μεταφράσει σκηνικά την επική κατάδυση του ηρωικού μοντερνιστή Πεσόα στη δυστοπία του σύγχρονου εαυτού απλώς την... εικονογράφησε τουριστικά με ερωτικά σώματα, μεσογειακό αισθησιασμό, ήχους από φάντο, πορτογαλέζικους τόπους... Μοιραία, η παράσταση ανέδιδε μεταμοντέρνα ελαφρότητα και ακριβό άρωμα life-style.