Ένα τοπίο μπορεί να πυροδοτήσει μια αφήγηση

Ο Γιάννης Νικολούδης γεννήθηκε το 1987 στο Ηράκλειο Κρήτης. Διηγήματά του έχουν διακριθεί σε διαγωνισμούς. Η νουβέλα του «Από χώμα και κόκαλα» (Σκαρίφημα, 2021) ήταν υποψήφια για το βραβείο καλύτερης νουβέλας του περιοδικού Αναγνώστη. Μέσα στην άνοιξη αναμένεται η έκδοση του τρίτου του βιβλίου («Άδειος Τόπος», Πατάκης, 2023).

• Γράφετε συνεχώς το ίδιο βιβλίο ή στο έργο σας εντοπίζετε τομές και ασυνέχειες;

Αρχικά, καθώς μια νέα ιδέα γίνεται λέξεις, έχω την αίσθηση (ή μάλλον την αναγκαία ψευδαίσθηση) ότι αυτό που γράφω είναι ανεξάρτητο (δομικά, θεματικά, γλωσσικά, σαν εσώτερη αιτία γραφής κτλ.) από τα προηγούμενα. Μετά, βέβαια, όταν η ζέση της πρώτης γραφής υποχωρεί και μπορώ να κοιτάξω το κείμενο με πιο κρύο αίμα, συνειδητοποιώ ότι, αν δεν γράφω ακριβώς το ίδιο βιβλίο, σίγουρα γυρίζω γύρω από παρεμφερή μοτίβα από άποψη θέματος, γλώσσας, θερμοκρασίας γραφής. Μάλλον γιατί δεν έχω άλλη επιλογή: επειδή μέσα μου ξέρω ότι μόνο έτσι μπορώ να μασκαρέψω πειστικά κάτι που με καίει.

• Εκτός από τη λογοτεχνία, τι άλλο καθορίζει και φωτίζει το έργο σας;

Τα τοπία. Ένα τοπίο μπορεί να πυροδοτήσει μια αφήγηση. Ο κινηματογράφος –ιδιαίτερα η αμεσότητα του αμερικανικού σινεμά. Η μουσική –με τρόπους που δεν κατανοώ αλλά νιώθω. Και όλα τα άλλα είδη γραπτού λόγου, βέβαια.

• Υπάρχει κάποιο βιβλίο που βιαστήκατε να το παραδώσετε στον εκδότη σας και κάποιο άλλο που το απωθείτε, το «φοβάστε» μέχρι σήμερα;

Νομίζω ότι στο παρελθόν βιάστηκα λίγο. Με τη λογική του τεχνίτη που δεν έχει μάθει ακόμα να χρησιμοποιεί τα εργαλεία του. Για ένα, όμως, δεν αμφιβάλλω: για τις προθέσεις του νεαρότερου εαυτού μου.

• Τρεις τίτλοι βιβλίων που σας σφράγισαν, στο πέρασμα του χρόνου, εντός κι εκτός κειμένου.

Οι τίτλοι είναι περισσότεροι, φυσικά. Αν είναι να διαλέξω τρία πολύ βασικά βιβλία (το καθένα για ξεχωριστούς λόγους που συμπυκνώνονται στα ερωτήματα: γιατί μιλάω, για ποιον μιλάω, πώς μιλάω), αυτά θα είναι το «Υπόγειο», το «Φως τον Αύγουστο», η «Ελληνική Αϋπνία».

• Υπάρχουν αρνητικές κριτικές που σας βοήθησαν και θετικές που υπομειδιάσατε;

Ναι.

• Υπάρχει κάποιος παλαιότερος και κάποιος νεότερος Έλληνας συγγραφέας που σας έλκει η γραφή του;

Εδώ θα απαντήσω με περισσότερα ονόματα: Γιάννης Μπεράτης, Αλέξανδρος Κοτζιάς, Νίκος Μπακόλας, Θανάσης Βαλτινός, Χρήστος Οικονόμου.

• Σήμερα υπάρχουν λογοτεχνικές συντροφιές που διαμορφώνουν το πνευματικό κλίμα της εποχής;

Δεν νομίζω ότι οι λογοτεχνικές συντροφιές (αν υπάρχουν, όπου υπάρχουν, όπως υπάρχουν) καθορίζουν το πνευματικό κλίμα της εποχής (αν υποθέσουμε ότι και αυτό υπάρχει ως κάτι συμπαγές που δεν αλλάζει κάθε μήνα). Ίσως από την άλλη, επειδή είμαι ένα άτομο που ζει και γράφει μόνο του στην ελληνική επαρχία, μακριά από το κέντρο, να βιώνω αυτή την αίσθηση του κατακερματισμού και της υποχόνδριας ιδιωτείας πολύ πιο έντονα.

• Για ποιον λόγο η παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας εκτός συνόρων είναι τόσο νωθρή και αποσπασματική;

Δεν νομίζω ότι έχω καλή εποπτεία του συγκεκριμένου θέματος. Μπορώ να υποψιαστώ, πάντως, τους λόγους που κυρίως έχουν να κάνουν με τη γλώσσα (άρα με τη μετάφραση) και θεσμικές ανεπάρκειες (άρα με την προώθηση). Δεν εντοπίζω, πάντως, το πρόβλημα στα ίδια τα κείμενα.

• Η πολιτική συγκυρία, εντός και εκτός της χώρας, αλλά και η γλώσσα και ο τρόπος της ενημέρωσης αγγίζουν το συγγραφικό εργαστήρι σας;

Απόλυτα. Κάθε έκφανση της συλλογικής ψυχής (με ό,τι αυτή αντιπροσωπεύει: ιλαρότητα, τραγικότητα, πονηριά, διπροσωπία, ενίοτε αναπάντεχο ψυχικό μεγαλείο) αγγίζει το θέμα και τον τρόπο της γραφής. Ο σκοπός είναι βέβαια (και αυτό είναι ένα στοίχημα που δεν το κερδίζεις εύκολα – αν το κερδίζεις και καθόλου) όλα αυτά να μη φωνασκούν μέσα στο κείμενο, αλλά να γίνονται ήσυχα (άρα και δραστικά) σάρκα από τη σάρκα της πρόζας.

• Σας απασχολεί αν, μετά θάνατον, θα σας θυμούνται μέσα από το έργο σας;

Έχω την αίσθηση ότι, αν κάπου στον κόσμο υπάρχει κάποιος που αναρωτιέται για την υστεροφημία του έργου μου, αυτός ο κάποιος είμαι εγώ.