Ανάμεσα στο αλλόκοτο και το οικείο

Νόσος δερματική ο ψευδάνθρακας, ως τίτλος συλλογής διηγημάτων προδίδει ευθύς εξαρχής τη σωματικότητα που τη χαρακτηρίζει. Στα είκοσι οχτώ μικρής έκτασης διηγήματα της Ευγενίας Μακαριάδη αποτυπώνεται το παιχνίδι με τον χρόνο μέσω της μνήμης. Το παρελθόν εισβάλλει στο παρόν με απτά τεκμήρια. Ο θάνατος γίνεται κουκούλα μελλοθάνατου, μπουκιά που πνίγει την ανάλγητη μάνα, σακατεμένο πόδι θυγατέρας, κόκκινο λουλούδι στη μνήμη δολοφονημένου γιού. Το παρελθόν ρημάζει αλλά νοηματοδοτεί συγχρόνως το παρόν, αφήνοντας το πικρό του αποτύπωμα.

Δεύτερο σταθερό βήμα

Σε όλες σχεδόν τις ιστορίες της συλλογής ο έρωτας, συνήθως ακυρωμένος ή σκοτεινός, ορίζεται κυρίως από την καταλυτική παρουσία ενός θηλυκού στη ζωή των αντρών. Η γυναίκα, ως μάνα, ως σύζυγος, ως ερωμένη, ως θάλασσα, ως πατρίδα, είναι παράγοντας ζωοποιός. Η απουσία ή η έλλειψή της παράγει περιοχές εξορίας και ανολοκλήρωτου. Η λειψή της αγάπη αχρηστεύει τα παιδιά της, η θέρμη της σκοτώνει τους εραστές, η κατάκρισή της δημιουργεί δολοφόνους.

Οι περισσότεροι όμως ήρωες της Μακαριάδη ενώ είναι ηττημένοι, διασώζονται. Και διασώζονται όχι μόνο μέσω της ανθρωπιάς τους, αλλά και της παιδικής τους ηλικίας έτσι όπως αυτή αναδύεται μέσα από τη μνήμη. Οι πρώτες ερωτικές ψαύσεις, η αμηχανία του ηδονοβλεψία, το ανεπούλωτο τραύμα της κακοποίησης παρεισφρέουν στο παρόν διεγερτικά και κάνουν την ενήλικη ζωή ενδιαφέρουσα.

Η Μακαριάδη προσέχει την κάθε λεπτομέρεια στα πρόσωπα των ηρώων της, τις αδιόρατες ρυτίδες γύρω απ’ τα μάτια, το χρώμα του δέρματος, τις στιγμιαίες παραμορφώσεις, τις πτυχές στα ρούχα, τις αυθόρμητες κινήσεις των άκρων, όπως και το κάθε περιβάλλον, φυσικό ή αστικό, που περιγράφει. Ετσι ο άνεμος δεν φυσά ποτέ τυχαία, ούτε τα κλαδιά που εισβάλλουν από το παράθυρο ανήκουν σε οποιοδήποτε δέντρο.

Τι προτιμά αλήθεια η συγγραφέας; Τη νοσταλγική αποτύπωση συγκεκριμένης ιστορικής εποχής ή τη διαχρονία του ψυχικού βάθους των ηρώων της; Κατά έναν περίεργο τρόπο, ενώ η αφήγηση διαθέτει ιστορικότητα και κοινωνιολογικό πρόσημο, φαίνεται να ισορροπεί με τη δύναμη και το εύρος των χαρακτήρων της. Σ' αυτό βοηθά η σαρκώδης πλην οικονομημένη γλώσσα της, ο βραχυπερίοδος λόγος, η έλλειψη περιττού.

Ενα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο της συλλογής, ειδικά στα τελευταία διηγήματα, είναι η λοξή ματιά στην πραγματικότητα που συνομιλεί με το φανταστικό ή το παράδοξο. Μια προβολή του ασυνείδητου στο συνειδητό. Νεκρός τριγυρίζει στο νεκροταφείο φοβούμενος να ταφεί, νεράιδα ερωτεύεται θνητό και κακοπαθαίνει, απελπισμένος άντρας γδύνεται στη μέση του δρόμου και κινδυνεύει από το πλήθος. Το αλλόκοτο ή το πραγματικό θα κερδίσουν τη συγγραφέα; Μένει να το ανακαλύψουμε στο επόμενο βιβλίο της.