Θρυμματίζοντας κρυστάλλινα ποτήρια

Η Μαριάννε Ιλέν μεγάλωσε στο Οσλο ακούγοντας μια φράση από τη μητέρα της: «Αν είναι να σπάσεις το ποτήρι, σπάσε το φτηνό και όχι το κρυστάλλινο». Στο Μόντρεαλ ο Λέοναρντ Κόεν απέκτησε την αστική ευγένεια εκείνου που βγάζει το καπέλο κάθε φορά που κάποιος μπαίνει στον ανελκυστήρα. Οι δυο τους συναντιούνται στην Υδρα το 1960. Είναι η ομορφότερη γυναίκα που έχει δει στη ζωή του. H Μαριάννε έχει μόλις μείνει μόνη με τον γιο της, αφού ο Αξελ Γένσεν, ο σύζυγός της με τον οποίο είχαν μετακομίσει στην Υδρα, την είχε εγκαταλείψει για την Αμερικανίδα ζωγράφο Πατρίσια Αμλιν. Κόεν και Ιλέν ερωτεύονται, ζουν μια πολύχρονη σχέση και μετά τον χωρισμό τους εκείνος γράφει ένα από τα γνωστότερα τραγούδια του, το «So long Marianne». Αυτός είναι ο τίτλος και του βιβλίου της Κάρι Χεστχάμαρ που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ποταμός με θέμα την περιπετειώδη νεότητα της Μαριάννε Ιλέν.

«Οποιος έχει ζήσει στην Υδρα δεν μπορεί να ζήσει οπουδήποτε αλλού, ούτε καν στην Υδρα», είχε πει ο Γένσεν για την κατάσταση στο νησί. Είχε φτάσει εκεί με τη Μαριάννε όπως τόσοι άλλοι, όπως ο Κόεν, αναζητώντας όχι μόνο ένα φθηνότερο τόπο διαμονής αλλά κυρίως έμπνευση. Οι φυγάδες της Υδρας προσπαθούσαν να ξεφύγουν από την άνεση της Ευρώπης προς ένα χώρο που δεν είχε νοθευτεί ακόμα από τον πολιτισμό. Διέσχισαν την ήπειρο με τρένα και αυτοκίνητα σε μια εποχή που τα ταξίδια και η επικοινωνία ήταν δύσκολα και αργή για να βρεθούν μακριά από όσα τους ήταν γνωστά. Εκείνη την περίοδο η Υδρα έσφυζε από μια κοινότητα ξένων καλλιτεχνών που ζούσαν και δημιουργούσαν στο νησί, μεθούσαν, ερωτεύονταν, χώριζαν, τσακώνονταν και φίλιωναν ξανά. Ηταν ένας κόμβος στα ταξίδια που ονειρεύονταν να κάνουν στην Ινδία και την Αφρική.

«Ηταν όλοι τους νέοι και όμορφοι και ταλαντούχοι, βουτηγμένοι στη χρυσόσκονη», λέει ο Κόεν στη συγγραφέα για την κοινότητα της Υδρας. Και συνεχίζει: «Καθένας τους είχε μοναδικά, ιδιαίτερα ταλέντα. Ετσι φυσικά, φαντάζει πάντα η νιότη, αλλά στο υπέροχο εκείνο πλαίσιο της Υδρας, τα πάντα διογκώνονταν. Ελαμπαν, όλοι τους. Στα μάτια μου, ήταν όλοι υπέροχοι. Τα λάθη που κάναμε ήταν λάθη σημαντικά, οι απιστίες μας, απιστίες με σημασία. Ο,τι κάναμε, ήταν λαμπερό και σημαντικό. Ετσι είναι η νιότη».

Το «So long, Marianne» αποτυπώνει την κουλτούρα στους καλλιτεχνικούς κύκλους τη δεκαετία του ’60. Την μποέμικη ζωή και τη δίψα για περιπέτεια, την αμφισβήτηση των όρων της κοινωνίας. Αυτά τα πετυχαίνει εστιάζοντας στο πρόσωπο της Μαριάννε. Την παρακολουθεί από την παιδική της ηλικία, τη σχέση της με τη γιαγιά της και τους γονείς της, τον έρωτά της για τον Γένσεν και το ταξίδι της στην Ελλάδα. Στην Υδρα αναγκάζεται να ωριμάσει απότομα για να μπορέσει να επιβιώσει. Γίνεται μητέρα, αποκτά ταλέντο στη διαχείριση του σπιτιού, υπομονή στις ακραίες καταστάσεις που βιώνει με τον σύζυγό της. Ταυτόχρονα ενηλικιώνεται ερωτικά. Mαθαίνει να διαχειρίζεται την απώλεια, την αβεβαιότητα των σχέσεων, καθώς και την επιθυμία που ξυπνά στους άντρες η αιθέρια όψη της.

Υλικό του βιβλίου είναι οι συζητήσεις της Χεστχάμαρ με τη Μαριάννε Ιλέν και τον Κόεν, παλιές συνεντεύξεις του Καναδού τραγουδοποιού και επιστολές από το αρχείο της Ιλέν και του Γένσεν. Η πολυτελής έκδοση των εκδόσεων Ποταμός, σε απευθείας μετάφραση από τα νορβηγικά της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη, περιλαμβάνει φωτογραφίες από τη ζωή του ζευγαριού στην Ελλάδα, που είναι πολύτιμες για την ανασύσταση της εποχής. Πιο πολύ κι από ιστορία ενός έρωτα και μιας εποχής είναι ένας φόρος τιμής στη νεανική τόλμη να δοκιμάσουν τη ζωή πέρα από τον κομφορμισμό που τους ανέμενε. Θέτουν τον πήχη ψηλά, ζουν έρωτες παράφορους και παράτολμους και μέσα από τις απίθανες περιπέτειές τους, διακινδυνεύοντας τα πιο ακριβά κρυστάλλινα ποτήρια τους, κατακτούν την ωριμότητα.