«Τα πολιτικά άκρα με εκνευρίζουν»

Σπουδαίος μετρ του ιστορικού αστυνομικού μυθιστορήματος, επίμονος ανατόμος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της ανόδου και κυριαρχίας των ναζί, ο Φίλιπ Κερ δεν παύει να ασχολείται με αυτή τη σκοτεινή περίοδο της Ιστορίας.

Πολυμεταφρασμένος, ιδιαίτερα δημοφιλής και στην Ελλάδα, τον ανακαλύψαμε με την περίφημη «Τριλογία του Βερολίνου» (μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης, Ντενίζ Ρώντα, Κέδρος) και συνεχίζουμε να αναζητάμε τα καλογραμμένα νουάρ του, με τη συναρπαστική αφήγηση, το μυστήριο και τις ανατροπές, τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες, τις εικόνες που εντυπώνονται σαν κινηματογραφική ταινία. Ασφαλώς και τον πρωταγωνιστή του, τον εμβληματικό ντετέκτιβ Μπέρνι Γκούντερ, με το καυστικό χιούμορ, που μπορεί να είναι τόσο κυνικός όσο και ερωτιάρης.

Ο Φίλιπ Κερ αρχίζει την τριλογία του με τις «Βιολέτες του Μάρτη» και μας μεταφέρει στη Γερμανία του 1919, στην αποτυχημένη εξέγερση των Σπαρτακιστών, που είχε σκοπό την εγκαθίδρυση κομμουνιστικής διακυβέρνησης στο πρότυπο της Σοβιετικής Ενωσης, ενώ η δράση μεταφέρεται και στο Βερολίνο των Ολυμπιακών Αγώνων.

Συνεχίζει με τον «Χλομό εγκληματία», όπου αναβιώνει τη Νύχτα των Κρυστάλλων, το ναζιστικό πογκρόμ κατά των Εβραίων, ενώ στο «Γερμανικό ρέκβιεμ», που κλείνει την τριλογία, βλέπουμε το Βερολίνο διαιρεμένο, στα χέρια των Συμμάχων.

Στη «Φλόγα που σιγοκαίει» (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, Κέδρος), πάλι, ο Μπέρνι Γκούντερ κυνηγάει τους ναζί που έχουν καταφύγει στην Αργεντινή για να μην πέσουν στα χέρια της Δικαιοσύνης. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του, «Η γυναίκα από το Ζάγκρεμπ» (μτφρ. Ιλάειρα Διονυσοπούλου, Κέδρος), διαδραματίζεται στη Γερμανία, την Ελβετία και την Κροατία, όπου κυριαρχεί το καθεστώς των φιλοναζιστών Ουστάσι.

Εδώ ο Γκούντερ ερωτεύεται μια πανέμορφη ηθοποιό, την οποία ο Γκέμπελς, ο υπουργός προπαγάνδας του Γ´ Ράιχ, θέλει για πρωταγωνίστρια σε ταινία του.

«Πριν πιάσω την πένα προηγείται μεγάλη ιστορική έρευνα. Πρέπει να σεβόμαστε την Ιστορία. Και εγώ θέλω να είμαι πιστός σε αυτό που κάνω. Να μην εξαπατώ τους αναγνώστες σε ό,τι έχει σχέση με τον χρόνο και τον τόπο.

Για μένα έχει μεγάλη σημασία η ακριβής περιγραφή των ιστορικών γεγονότων», μας λέει ο 60χρονος Σκοτσέζος συγγραφέας λίγο πριν έρθει στην Ελλάδα για ακόμα μια φορά. Στις 13 Μαΐου θα συναντήσει το πολυάριθμο κοινό του στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, ενώ μια μέρα πριν θα υπογράψει τα βιβλία του και στο βιβλιοπωλείο Κωνσταντινίδης.

• Τι σας ελκύει τόσο στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο και τους ναζί; Νιώθετε την ηθική υποχρέωση να μιλήσετε στους αναγνώστες γι’ αυτή τη ζοφερή περίοδο του 20ού αιώνα;

Ο Β´ Παγκόσμιος και η κυριαρχία των ναζί είναι τα πιο σημαντικά ιστορικά γεγονότα μετά τη Μεταρρύθμιση του 16ου αιώνα. Τα πιο συνταρακτικά γεγονότα που συνέβησαν με απόσταση 500 χρόνων και μας επηρεάζουν μέχρι σήμερα, ενώ θα συνεχίσουν να επηρεάζουν και τις επόμενες γενιές.

Οταν άρχισα να γράφω για αυτές τις εποχές, αρχές της δεκαετίας του ’90, μου είχε προκαλέσει έκπληξη ότι κανείς άλλος συγγραφέας δεν ασχολιόταν. Τώρα βεβαίως όλοι γράφουν γι’ αυτά τα θέματα...

• Από πότε θυμάστε τον εαυτό σας να γράφει; Ποια ήταν η καθοριστική στιγμή για να γίνετε συγγραφέας;

Εγραφα από παιδί. Ηταν ένα φθηνό χόμπι και τα φθηνά χόμπι είναι πάντα δημοφιλή στη Σκοτία, όπου επικρατούσε μεγάλη φτώχεια. Σίγουρα η οικογένειά μου δεν ήταν άνετη οικονομικά. Και το γράψιμο ήταν μια απόδραση από την πραγματική ζωή μου στο Εδιμβούργο, την οποία καθόριζαν οι θρήσκοι γονείς μου και οι αγορίστικες εμμονές μου.

Αρχισα να γράφω για να κρατώ μυστικά από τους γονείς μου. Είχα επιτέλους τον προσωπικό μου χώρο κι έναν μυστικό τρόπο σκέψης που δεν ήταν δικός τους. Αθεϊστικός. Ανήθικος. Δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα από τότε. Εκτός του ότι τώρα δημοσιεύω αυτά που στο παρελθόν κρατούσα κρυφά.

• Ποια είναι κατά την άποψή σας τα στοιχεία ενός καλού μυθιστορήματος;

Ενα καλό μυθιστόρημα βασίζεται στις λέξεις, στην καλή γραφή πρώτα απ’ όλα, στους καλούς χαρακτήρες δεύτερον, στην καλή ιστορία τρίτον και συνολικά στην πίστη στο ατομικό σου δημιουργικό δαιμόνιο. Πρέπει να πιστέψεις ότι έχεις κάτι ενδιαφέρον να πεις, ακόμα κι όταν δεν συμβαίνει αυτό.

Πιστεύω ότι οι περισσότεροι συγγραφείς δεν έχουν κάτι ενδιαφέρον να πουν. Ελάχιστοι το κάνουν. Το κόλπο είναι να προσποιείσαι ότι λες κάτι ενδιαφέρον, ακόμα κι όταν δεν είναι.

• Είχατε εξαρχής στο μυαλό σας να δημιουργήσετε έναν εμβληματικό ντετέκτιβ όπως ο Μπέρνι Γκούντερ, που θα ξεχωρίσει και θα αγαπήσει ο κόσμος;

Σίγουρα δεν θεωρώ τον εαυτό μου αξιαγάπητο οπότε υποθέτω πως η μυθιστορηματική προβολή του εαυτού μου είναι πιο ενδιαφέρουσα από μένα. Και έτσι πρέπει. Οι περισσότεροι συγγραφείς δεν είναι ξεχωριστοί ή αξιαγάπητοι.

Οπότε θεωρώ πως είμαι τυχερός που κατάφερα να βρω έναν χαρακτήρα, όπως ο Μπέρνι Γκούντερ, ο οποίος μπορεί να πείσει ότι είμαι καλύτερος από ό,τι στην πραγματικότητα. Δεν ξέρω αν οι συγγραφείς δημιουργούν ιδιαίτερους χαρακτήρες για να γίνουν αγαπητοί στον κόσμο. Για μένα όμως είναι σημαντικό ο χαρακτήρας μου να έχει αίσθηση του χιούμορ. Ετσι διακωμωδείς τα χειρότερα που μπορεί να σου φέρει η ζωή.

● Οταν διαβάζουμε τα βιβλία σας έχουμε την αίσθηση ότι πίσω από τους κακούς της Ιστορίας, όπως ο Χίτλερ ή ο Γκέμπελς, υπάρχει μια άλλη πλευρά τους, που μπορεί να μας εκπλήξει.

Η αλήθεια είναι ότι δεν θέλω να δείξω μια θετική πλευρά, αλλά μια ανθρώπινη πλευρά τους. Προσπαθώ να βρω το ανθρώπινο που έχουν μέσα τους. Να τους παρουσιάσω όχι σαν διαβολικές καρικατούρες και τέρατα, αλλά ως πραγματικούς ανθρώπους. Αυτό είναι αναγκαίο για να τους κατανοήσουμε. Δεν αποτελεί συγχώρεση για ό,τι έκαναν, αλλά ίσως βοηθήσει στο να εξηγήσουμε τις αποτρόπαιες πράξεις τους.

• Σήμερα, σας ανησυχεί η άνοδος της ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη;

Aσφαλώς, και η προσφυγική κρίση έχει επιδεινώσει το πρόβλημα. Θα επισημάνω όμως το εξής: η Ακροδεξιά δεν είναι χειρότερη από την άκρα Αριστερά. Ο Στάλιν και ο Χίτλερ, για παράδειγμα, ήταν εξίσου φαύλοι. Τα πολιτικά άκρα με εκνευρίζουν.

• Πιστεύετε ότι η Γερμανία ήθελε στο παρελθόν να κυριαρχήσει στην Ευρώπη με τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, ενώ τώρα με την οικονομική δύναμή της;

Απολύτως. Οι Γερμανοί προσπάθησαν να κατακτήσουν την Ευρώπη στρατιωτικά. Ο,τι δεν κατάφεραν με τον πόλεμο το έκαναν με το χρήμα. Σημείωσαν μεγαλύτερη επιτυχία με την οικονομική πολιτική τους, για να ανακαλύψουν, καθυστερημένα, ότι το να είναι κυρίαρχοι της Ευρώπης δεν είναι ωραίος ρόλος. Κανείς δεν τους συμπαθεί.

• Είχατε επισκεφτεί την Ελλάδα το 2014, σε βαθιά οικονομική κρίση. Τώρα, βλέπετε ότι μπορεί η χώρα μας να τηρήσει τις υποσχέσεις της προς τους δανειστές ή θα οδηγηθεί σε Grexit;

Σίγουρα βρίσκεστε αντιμέτωποι με το Grexit. Kαι ίσως η Βρετανία είναι αντιμέτωπη με το Brexit. H Ευρωπαϊκή Ενωση θα προσπαθήσει να σας κρατήσει στους κόλπους της με κάθε κόστος, αλλά δεν θα είναι άνετο μέρος για να βρίσκεται κανείς. Η αλήθεια είναι ότι ο Πούτιν πολύ θα ήθελε να διασπαστεί η Ευρωπαϊκή Ενωση...

Πιστεύω, όμως, ότι χρειαζόμαστε μια πιο δυνατή Ευρώπη, αλλά όχι με τον τρόπο που είναι σήμερα. Δεν θέλουμε την Ευρώπη των πολιτικών, αλλά των ανθρώπων. Χρειάζονται μεταρρυθμίσεις. Χρειάζονται περικοπές δαπανών. Είμαι υπέρ μιας λιγότερο πολυέξοδης και περισσότερο εξορθολογισμένης Ευρώπης.

• Είστε υπέρ του Brexit;

Πιστεύω ότι πρέπει να μείνουμε στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Ευρώπη εξασφάλισε την ασφάλεια και τη δημοκρατία στις πρώην κομμουνιστικές χώρες. Τώρα πρέπει να γίνει πιο υπεύθυνη. Να απολύσει τους μισούς γραφειοκράτες των Βρυξελλών. Να κάνει ένα μικρότερο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το λιγότερο είναι περισσότερο...