Οσο περνάει ο χρόνος (συγγραφικός και βιολογικός) τα φίλτρα μου εξασθενούν

Δέκα ερωτήσεις, περισσότερο αφορμές και σπινθήρες για μια συνομιλία, ανάμεσα σ’ έναν επίμονο αναγνώστη κι ένα πρόσωπο της γραφής. Σήμερα ο Νίκος Ιατρού απέναντι σ’ ένα ερωτηματολόγιο που επιχειρεί να ψηλαφίσει, εντός κι εκτός αφηγηματικής επιφάνειας, διαθέσεις, εμμονές, αναγωγές.

• Γράφετε συνεχώς το ίδιο βιβλίο ή στο έργο σας εντοπίζετε τομές και ασυνέχειες;

Πιστεύω ότι αν έγραφα συνεχώς το ίδιο βιβλίο, το πιο πιθανό θα ήταν να απολέσω κάθε κίνητρο για να συνεχίσω να γράφω.

• Εκτός από τη λογοτεχνία, τι άλλο καθορίζει και φωτίζει το έργο σας;

Η καθημερινότητα. Αυτά που συμβαίνουν ή δεν συμβαίνουν γύρω μου κατά τη διάρκεια της ημέρας μου.

• Υπάρχει κάποιο βιβλίο που βιαστήκατε να το παραδώσετε στον εκδότη σας και κάποιο άλλο που το απωθείτε, το «φοβάστε» μέχρι σήμερα;

Με τα κείμενά μου μάλλον βιάζομαι. Μόλις πλησιάσω σε αυτό που θεωρώ τέλος, κάτι με σπρώχνει να βγάλω το βιβλίο στο φως, να φτάσει στον ανάγνωση.

Δεν υπάρχει ολοκληρωμένο κείμενό μου που φοβήθηκα να παραδώσω και αυτό το κάνω μάλλον από άγνοια κινδύνου και όχι ως αποτέλεσμα ώριμης απόφασης. Υπάρχουν όμως σκέψεις που φιλτράρισα, ίσως για να μη συνδεθούν με πρόσωπα ή γεγονότα. Οσο περνάει βέβαια ο χρόνος (συγγραφικός και βιολογικός), καταλαβαίνω ότι τα φίλτρα μου αρχίζουν και εξασθενούν.

• Τρεις τίτλοι βιβλίων που σας σφράγισαν, στο πέρασμα του χρόνου, εντός κι εκτός κειμένου…

Ο «Στόουνερ» του John Williams, «Η μοναδική ιστορία» του Julian Barns και «Η τριλογία της Κοπεγχάγης» της Tove Ditlevsen.

• Υπάρχουν αρνητικές κριτικές που σας βοήθησαν και θετικές που υπομειδιάσατε;

Ολες οι κριτικές κρύβουν διαδρομές που μπορούν να οδηγήσουν σε ένα καλύτερο κείμενο ή σε έναν καλύτερο τρόπο να προσεγγίσουμε τα κείμενά μας, αρκεί να διαβαστούν απογυμνωμένες από ερωτήματα σχετικά με το ποιος τις γράφει; γιατί τις γράφει; και που στοχεύει γράφοντάς τες;

• Υπάρχει κάποιος παλαιότερος και κάποιος νεότερος Ελληνας συγγραφέας που σας έλκει η γραφή του;

Ανεξάρτητα από τη βιολογική ηλικία κάθε συγγραφέα, με έλκει η γραφή που αναζητά και πειραματίζεται, όπως αυτή του Γιάννη Πάνου και του Ακη Παπαντώνη.

• Σήμερα, υπάρχουν λογοτεχνικές συντροφιές που διαμορφώνουν το πνευματικό κλίμα της εποχής;

Οι λογοτεχνικές συντροφιές θα έχουν πάντα ένα μερίδιο στη διαμόρφωση του πνευματικού κλίματος κάθε εποχής. Οι προσωπικότητες που τις αποτελούν διαμορφώνουν επίσης το μέγεθος της παρέμβασης, το βάθος ή τη σημασία του αποτυπώματος που αφήνουν. Από την άλλη, η παρουσία των social media και του διαδικτύου έχει σίγουρα επηρεάσει τον τρόπο που διαμορφώνεται αυτό το κλίμα στο σύνολό του.

• Για ποιο λόγο η παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας, εκτός συνόρων, είναι τόσο νωθρή και αποσπασματική;

Το πρώτο που έρχεται στο μυαλό όλων μας είναι η γλώσσα. Αυτή όμως είναι η προφανής απάντηση. Οπως επίσης και οι απαντήσεις που συνδέονται με την πραγματικότητα μιας χώρας που δεν επιλέγει να προβάλει τα βιβλία και τους συγγραφείς της.

Από την άλλη απαντήσεις στο ερώτημα κρύβονται ακόμα και στα δικά μας προσωπικά αναγνώσματα. Αυτές τις μέρες διαβάζω ένα βιβλίο της Γιόκο Ογκάουα. Στους κόσμους που φτιάχνει μέσα στα βιβλία της, οι οποίοι κρατούν όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη χώρα καταγωγής της, μπορούν να ζήσουν άνθρωποι από κάθε γωνιά του πλανήτη.

• Η πολιτική συγκυρία, εντός και εκτός της χώρας, αλλά και η γλώσσα και ο τρόπος της ενημέρωσης αγγίζουν το συγγραφικό εργαστήρι σας;

Η ανησυχία ή καλύτερα ο φόβος για την επόμενη ημέρα και το μέλλον αυτού του κόσμου σίγουρα με αγγίζει και με επηρεάζει.

Αντίθετα η γλώσσα και ο τρόπος της ενημέρωσης δηλώνει ότι έχει πολλά να μάθει από τον τρόπο της λογοτεχνίας.

• Σας απασχολεί αν, μετά θάνατον, θα σας θυμούνται μέσα από το έργο σας;

Νομίζω ότι ως συγγραφέας και ως άνθρωπος αντλώ ικανοποίηση κυρίως από τις «ζωντανές» αντιδράσεις αναγνωστών και φίλων. Αυτές οι αντιδράσεις με απασχολούν περισσότερο.

► ποιος είναι

Ο Νίκος Ιατρού γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, ζει στην Κερατέα Αττικής και εργάζεται στην εκπαίδευση. Διηγήματά του έχουν δημοσιευθεί στα λογοτεχνικά περιοδικά Books’ Journal και Φρέαρ και έχουν συμπεριληφθεί στον συλλογικό τόμο «Υπό το φως του Κ. Π. Καβάφη» (Πατάκης, 2016). Εχει γράψει τις νουβέλες «Σκόνη στο πρόσωπο» (Ιωλκός, 2018), που συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα των Βραβείων Βιβλίου Public 2018 για πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα και «Αποσύνδεση» (Ιωλκός, 2023), που συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα των Βραβείων της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης. Η νουβέλα «Αυτό έκανες πάντα» (Ικαρος, 2025) είναι το τρίτο του βιβλίο.