Πολιτική ανισορροπία και διέξοδος

Στα βιβλιοπωλεία θα βρίσκεται τις επόμενες ημέρες, από τις Εκδόσεις Λιβάνη, το νέο βιβλίο των Αντώνη Κοτσακά και Χάρη Τσιόκα υπό τον τίτλο «Ιστόρηση 50 χρόνων - Από τα κέντρα λήψης αποφάσεων ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ».

Το βιβλίο θα παρουσιαστεί σε εκδήλωση την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου στις 19.00, στο μέγαρο της ΕΣΗΕΑ, Ακαδημίας 20 (αίθουσα «Γ. Καραντζάς», 1ος όροφος). Θα μιλήσουν οι Γιάννης Δραγασάκης, Λούκα Κατσέλη και Δημήτρης Ρέππας. Θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Αρης Ραβανός.

Σήμερα προδημοσιεύουμε ένα από τα χαρακτηριστικότερα αποσπάσματα του βιβλίου:

[...]Οι γεωστρατηγικές αναδιατάξεις, ο νέος πολυπολικός κόσμος και η παγκοσμιοποίηση έχουν επιφέρει ανατροπές.

Η έκρηξη της τεχνολογίας, τα άλματα της επιστήμης, η βιολογία και η γενετική, η ρομποτική στην παραγωγή έχουν θέσει εν αμφιβόλω αυτό που αποκαλούμε ανθρώπινη αυταξία.

Εχουν διαμορφωθεί νέες διαιρετικές τομές που προσδιορίζουν το κοινωνικό γίγνεσθαι. Η παγκόσμια αριστερή σκέψη και ο προοδευτικός χώρος βρίσκονται σε άμυνα υπερασπιζόμενοι απλά τις κατακτήσεις του προηγούμενου αιώνα.

Χρειάζεται διαμόρφωση συνολικής εναλλακτικής πρότασης (alternative)! Αυτή μπορεί και πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να διαμορφωθεί στο έδαφος του μαρξισμού με την επιβεβλημένη επικαιροποίησή του.

Εάν οι λαοί δεν έχουν εναλλακτική συνολική πρόταση με βάση τις νέες αντιθέσεις, η εκλογική τους συμπεριφορά θα προσδιορίζεται πρόσκαιρα και ευκαιριακά...

Η περίοδος της μεταπολίτευσης χαρακτηρίστηκε και από την ανάπτυξη, τη δράση και την παρέμβαση πολλών συλλογικοτήτων σε όλη την επικράτεια με μαζική συμμετοχή. Σύλλογοι, σωματεία, ενώσεις και κινήματα. Αυτό το μαζικό είναι εκ των ων ουκ άνευ για να διασφαλίζεται η λαϊκή συμμετοχή και παρέμβαση στις εξελίξεις.

Συνολικά, κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης αναπτύχθηκαν πολλές μορφές κινημάτων για θέματα τοπικού, περιφερειακού και κεντρικού ενδιαφέροντος. Τα ζωντανά αυτά κινήματα αποτελούσαν άμυνα στην προσπάθεια ενσωμάτωσης της πολιτικής που ασκούνταν από το σύστημα.

Ταυτόχρονα όμως, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι τα κινήματα και οι διάφορες συλλογικότητες βαθμιαία περιόρισαν τον διεκδικητικό τους χαρακτήρα. Η τελική κατάληξη τον τελευταίο καιρό είναι ότι έχουν απολέσει μεγάλο μέρος της μαζικότητάς τους αλλά και της αξιοπιστίας τους έναντι των κοινωνικών τους αναφορών.

Εξίσου σημαντικό είναι να υπογραμμίσουμε και μια άλλη εξέλιξη που αφορά τον ρόλο των κομμάτων την περίοδο της μεταπολίτευσης. Τα κόμματα στις λειτουργίες τους είχαν έντονα αναπτυγμένο το στοιχείο της ενημέρωσης-καθοδήγησης στα μέλη και τους φίλους που απευθύνονταν. Το γεγονός αυτό παρείχε τη δυνατότητα στους αποδέκτες να ερμηνεύουν τις διεργασίες της εποχής και να διαμορφώνουν προσωπική πολιτική άποψη στο πλαίσιο αρχών και αξιών του κόμματός τους. Ετούτο αποτελούσε και κίνητρο συμμετοχής των μελών στα κόμματα. Η κυριαρχία όμως των πολλαπλών δικτύων ενημέρωσης τις τελευταίες δεκαετίες αλλάζει αυτό το σκηνικό. Ο πολίτης στον πυκνό χρόνο των υποχρεώσεών του δεν αναζητά πλέον στα κόμματα την ενημέρωση και την ερμηνεία των γεγονότων. Αυτή τη βρίσκει «εύκολα» στα κοινωνικά δίκτυα παρά τον κίνδυνο της χειραγώγησής του. Θέλει όμως στα προβλήματα που τον απασχολούν να έχει γνώμη και να συνδιαμορφώνει τον προγραμματικό λόγο του κόμματος που επιλέγει. Αυτό είναι το νέο ζητούμενο και επ’ αυτού διαμορφώνονται δύο διαφορετικές προσεγγίσεις.

Η πρώτη μέσα από τη χρήση των τεχνολογιών με την οποία τα κόμματα επιδιώκουν την εξουσιοδότηση των πολιτικών ηγεσιών.

Και η δεύτερη που διεκδικεί τη χρήση των τεχνολογιών για τη συμμετοχή των μελών και των φίλων στη συνδιαμόρφωση πολιτικής γραμμής του κόμματος με μόνιμη και θεσμοθετημένη διαδικασία αμφίδρομης ενημέρωσης.

Στον δημόσιο διάλογο τα τελευταία χρόνια έχουν κατατεθεί επανειλημμένα απόψεις σοβαρών αναλυτών που αναφέρονται στο τέλος της μεταπολίτευσης. Πρέπει να σημειώσουμε, χωρίς να διεκδικούμε το αλάθητο, ότι αυτή είναι μια περίπου γραμμική αντίληψη για την ιστορία. Το αξιακό πλαίσιο που διαμορφώθηκε εξακολουθεί να ισχύει. Προφανώς και χρήζει επικαιροποίησης, όμως ας μην αναζητούμε σταθμούς και ορόσημα για να προσδιορίσουμε το τέλος μιας κοινωνικής διεργασίας που έχει αέναο χαρακτήρα. Οι ανθρωποκεντρικές αξίες που διαμορφώθηκαν από τη Γαλλική Επανάσταση και μεταγενέστερα (ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη) έχουν διαχρονική αξία και στις μέρες μας αποκτούν ιδιαίτερη βαρύτητα όταν η τεχνητή νοημοσύνη και ο τεχνοκρατισμός τείνουν να αλλοιώσουν βασικές αξίες των κοινωνιών μας.

Με αφορμή τη σημερινή πολιτική συγκυρία στη χώρα θα θέλαμε να επισημάνουμε ότι:

Είναι η πρώτη φορά από τη μεταπολίτευση που το πολιτικό κομματικό σύστημα βρίσκεται σε ανισορροπία. Σε όλη τη διαδρομή υπήρχαν πάντα δύο μεγάλα κόμματα που εναλλάσσονταν στη διακυβέρνηση, με αντιπαραθετικά προγράμματα. Σήμερα, έχουμε ένα μεγάλο κόμμα (Ν.Δ.) που παρά τις τεράστιες απώλειές του εξακολουθεί να παραμένει κυρίαρχο. Εχουμε κόμματα που συσσωρεύονται στον άξονα 8-%15% ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους για τη σειρά κατάταξης. Κάτι τέτοιο δεν ενδιαφέρει τους πολίτες οι οποίοι αναζητούν εναλλακτική διέξοδο διακυβέρνησης...

Σε αυτές τις συνθήκες έχουμε καταθέσει στον δημόσιο διάλογο συγκεκριμένη πρόταση διεξόδου. Προτείναμε κι επιμένουμε στην εκλογική συμπόρευση των κομμάτων του αριστερού και προοδευτικού χώρου, σε προγραμματική βάση διακυβέρνησης. Δεν αναφερόμαστε σε συγκολλήσεις και συγχωνεύσεις κομμάτων τα οποία διατηρούν την αυτοτέλειά τους, εκτός αν τα ίδια επιλέξουν διαφορετικά...

Επιθυμία μας γίνεται να κλείσουμε την αποτίμηση με κάτι πιο θεωρητικό.

Νομίζουμε ότι τα τελευταία χρόνια, και μέσω της κατανάλωσης, εκείνο που έχει επικρατήσει είναι το «φαίνεσθαι» και όχι το «είναι». Εχουμε δυστυχώς, εισέλθει στη φάση της λεγόμενης «μεταπολιτικής» και της «μεταδημοκρατίας». Το πολιτικό, το ιδεολογικό και το φιλοσοφικό πεδίο έχουν υποχωρήσει. Μεγάλο μέρος της πνευματικής ελίτ της χώρας έχει «βολευτεί» στη συνάφειά της με την οικονομική ελίτ. Με εξαιρέσεις βέβαια...

Ο κίνδυνος της μετάλλαξης του πολιτικού συστήματος γίνεται πλέον εμφανής. Καταθέσαμε απόψεις εκ βαθέων (de profundis). Δεν ισχυριζόμαστε ότι κατέχουμε την αλήθεια. Ευελπιστούμε απλώς ότι αυτή η συμβολή μας μπορεί να έχει τη δική της χρησιμότητα για συμπολίτες μας, την κοινωνία και την προοδευτική διανόηση....