Πολιτισμός αφοσιωμένος στην πόλη του

Από τα ιστορικότερα, μακροβιότερα και πιο ενδιαφέροντα και επιμελημένα έντυπα πολιτιστικά εγχειρήματα της περιφέρειας το τριμηνιαίο ιστορικό, πολιτιστικό και λαογραφικό περιοδικό «Νιάουστα», που εκδίδει η δραστήρια και επίσης μακρόβια Πολιτιστική Εταιρεία Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ ο Λόγιος» ανελλιπώς εδώ και 47 χρόνια, κυκλοφόρησε το 186ο τεύχος του. Περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και αυτή τη φορά θέματα που αφορούν την ιστορία, την αρχιτεκτονική, την παράδοση, τη λαογραφία και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της Νάουσας (όπως π.χ. «Η βραχεία υπαγωγή της Νάουσας στην μητρόπολη Αχρίδας» του ιστορικού-ερευνητή Στέργιου Αποστόλου), λογοτεχνικά αφιερώματα [όπως αυτό της Ρένας Κύρκα για την πρώτη υπερρεαλίστρια Ελληνίδα ποιήτρια «Μαρίας-Λουκίας (Μάτση) Χατζηλαζάρου (1914-1987)]», με αφορμή τη συμπλήρωση 110 χρόνων από τη γέννησή της), επιστημονικά θέματα (όπως π.χ. την επιστημονική εργασία των ερευνητών Θ. Σωτηρόπουλου, Κ. Καζαντζή και Ι. Μάνθου: «Η οργανική ουσία του εδάφους και η σημασία της για τις καλλιέργειες») κι ακόμα αμιγή λογοτεχνία (όπως το διήγημα του Αλέξανδρου Λυσιμάχου «Η πρώτη δερμάτινη μπάλα») και άλλη ενδιαφέρουσα ύλη. Υλη πολύτιμη για τους εκπαιδευτικούς, φοιτητές, μελετητές, ερευνητές, ιστορικούς, λαογράφους, γλωσσολόγους, αλλά και για τον κάθε Ναουσαίο και ενδιαφερόμενο.

Η έκδοση του περιοδικού αποτελεί μία από τις πολλές δραστηριότητες της Πολιτιστικής Εταιρείας Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ ο Λόγιος» που αποτελεί φυσική συνέχεια του Συλλόγου Αποφοίτων Γυμνασίου Νάουσας, ο οποίος πρωτοϊδρύθηκε το 1936, επανιδρύθηκε το 1952 και μετά από κάποια περίοδο αδράνειας επαναδραστηριοποιήθηκε από το 1968, ενώ τελικά πήρε τη σημερινή του ονομασία και μορφή το 1993. Επιδιώκοντας σταθερά τη συνεργασία με άλλους φορείς επιστημονικού, λαογραφικού ή εκπαιδευτικού χαρακτήρα καθώς και φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης η Εταιρεία διοργανώνει διαλέξεις, θεατρικές παραστάσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, αλλά κυρίως εκδόσεις, με σημαντικότερη την έκδοση από το 1977 και κυκλοφορία του περιοδικού «Νιάουστα». Ανάμεσα στις άλλες εκδόσεις της Πολιτιστικής Εταιρείας συγκαταλέγονται ενδεικτικά η επανέκδοση της «Ιστορίας της Πόλεως Ναούσης» του Ε. Στουγιαννάκη, η συγγραφή και έκδοση της νεότερης ιστορίας της πόλης στον συλλογικό τόμο «Νάουσα, 19ος-20ός αιώνας», Το «Αρχείο Μακεδονικού Αγώνα περιοχής Βερμίου», το συλλογικό έργο «Ισχνός Καπιταλισμός - Η Μακεδονία κατά την ύστερη Οθωμανική Περίοδο» σε επιμέλεια του Κώστα Λαπαβίτσα, το αυτοβιογραφικό έργο του αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Φιλώτα Αδαμίδη (καπετάν Κατσώνη) «Πορεία Αγώνων, η ζωή και η δράση του μαχητή τεσσάρων πολέμων», ο τόμος «Σύμμεικτα» του ερευνητή Στέργιου Αποστόλου, το λεύκωμα του Αλεξάνδρου Οικονόμου «ΝΑΟΥΣΑ, Μεταμορφώσεις του αστικού τοπίου από τον 19ο στον 20ό αι.», «Η Νάουσα μέσα από τις εφημερίδες (1875-1940)» του Θεόδωρου Ζιώτα κ.ά.

Ο αρχιτέκτονας-μηχανικός Αλέξανδρος Οικονόμου επανεκλέγεται εδώ και πολλά χρόνια πρόεδρος του Δ.Σ. της Πολιτιστικής Εταιρείας και είναι κατεξοχήν ο άνθρωπος που έχει συνδέσει τ’ όνομά του με τη «Νιάουστα» και το περιεχόμενο του περιοδικού. Είναι άλλωστε καθ’ ύλην αρμόδιος κυριολεκτικά και μεταφορικά: με µεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι στην Πολεοδοµία και στην Οικονοµική και Κοινωνική Ιστορία, έχει εκπονήσει σημαντικές µελέτες αποκατάστασης παραδοσιακών κτιρίων καθώς και μελέτες που αφορούν τη διάσωση, ανάδειξη και αξιοποίηση της βιοµηχανικής µας κληρονοµιάς. Συµµετείχε σε επιστηµονικά σεµινάρια και συνέδρια ως σύνεδρος και ως εισηγητής. Από τις γνωστότερες μελέτες του είναι αυτή για το «Νερό και τους Νερόμυλους στη Νάουσα», η οποία δημοσιεύτηκε ως μέρος της δίτοµης µνηµειώδους έκδοσης «Ελληνικοί Μύλοι, από τη Μεσοβυζαντινή Περίοδο έως τον 20ό αιώνα» που εξέδωσε η International Molinological Society στην αγγλική γλώσσα το 2019. Το 2019 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πηγή και το πρώτο του μυθιστόρημα µε τίτλο «Δωρικού ρυθµού» (ενώ ακολούθησε το 2022 και το δεύτερο, «Τα Χειρόγραφα της Αβιλα»). Επίσης ασχολήθηκε με το μαθητικό και το ερασιτεχνικό θέατρο ως σκηνοθέτης και σκηνογράφος. Στο πλαίσιο της επιστημονικής και πολιτιστικής συνεισφοράς του στην πόλη του εξέδωσε το 2020 µε µορφή λευκώµατος και τη μελέτη του «Νάουσα, η πόλη µας: Μεταµορφώσεις του αστικού τοπίου από τον 19ο στον 20ό αι.».

Ο τόμος περιλαμβάνει τρία κεφάλαια μαζί με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και αρχιτεκτονικά σχέδια: το πρώτο αναφέρεται στη θέση της Νάουσας στον γεωγραφικό και τον ιστορικό της περίγυρο με σύντομη αναφορά στην ιστορική της διαδρομή, το δεύτερο στη διαδικασία σχηματισμού του αρχικού πυρήνα του οικισμού και στις μεταγενέστερες μεταλλάξεις του, μέχρι τους πρώτους πολεοδομικούς σχεδιασμούς κατά τον 20ο αιώνα και το τρίτο στην αρχιτεκτονική των κτιρίων της πόλης που κατασκευάστηκαν μέχρι τον μεσοπόλεμο και διασώθηκαν μέχρι τις μέρες μας ταξινομημένα ανάλογα με τη χρήση τους. Τα παραδείγματα της αστικής αρχιτεκτονικής της Νάουσας που παρουσιάζονται και εικονογραφούνται είναι αντίστοιχα ταξινομημένα σε πέντε μεγάλες κατηγορίες: ιδιωτικές κατοικίες (διατηρητέα κτίρια), εκκλησίες (περιλαμβάνονται οι τρεις αρχαιότερες εκκλησίες της πόλης που χρονολογούνται από τον 18ο-19ο αι.), σχολικά κτίρια (με έμφαση στα παλαιότερα εξ αυτών που εξακολουθούν να έχουν την ίδια χρήση), εργοστάσια και πύργοι.

Μέλος του Δ.Σ. της Πολιτιστική Εταιρείας είναι όμως και ο συγγραφέας Θεόδωρος Ζιώτας που έχει εκδώσει τους δύο πρώτους τόμους της ενδιαφέρουσας τρίτομης συνολικά μελέτης «Η Νάουσα μέσα από τις εφημερίδες (1875-1940)»: η έρευνά του ξεκινά από το 1875 από την εφημερίδα ΕΡΜΗΣ της Θεσσαλονίκης , ΦΑΡΟΣ της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ κ.λπ. και φτάνει ώς το 1940, καλύπτοντας μια περίοδο κατά την οποία «συνέβησαν πολύ σημαντικά γεγονότα που σημάδεψαν την πόλη της Νάουσας, όπως ο Μακεδονικός Αγώνας, η απελευθέρωση από τους Τούρκους, η Μικρασιατική Καταστροφή, ο ερχομός των προσφύγων, η άνοδος της βιομηχανίας».

Το έργο και τα πρόσωπα της Πολιτιστικής Εταιρείας, το περιοδικό και οι εκδόσεις αποδεικνύουν τη σημασία της αφοσίωσης και της πολιτιστικής προσφοράς σε τοπικό επίπεδο. Το περιοδικό «Νιάουστα» πωλείται σε επιλεγμένους πολιτιστικούς χώρους και βιβλιοπωλεία της Νάουσας, καθώς και μέσω συνδρομών. Στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://penlogios.gr/periodiko-niaousta οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες τόσο για το περιοδικό όσο και για τις δραστηριότητες της Πολιτιστικής Εταιρείας Νάουσας, αλλά και για τις εκδόσεις της.