«Εις μνήμην, Νίκος Καραντηνός»

Μεγάλη η προσφορά του Νίκου Καραντηνού (1920-25 Ιουνίου 2008) στη δημοσιογραφία, στους αγώνες της Αριστεράς, στον συνδικαλισμό. Γεννημένος στην Κεφαλονιά, η Κατοχή τον βρήκε να σπουδάζει στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου οργανώθηκε στην ΟΚΝΕ και στο ΕΑΜ, έγινε υπεύθυνος της παράνομης εφημερίδας «Νίκη», μέλος στη συντακτική επιτροπή της «Νέας Γενιάς» της ΕΠΟΝ, ενώ συμμετείχε σε αντιστασιακές δραστηριότητες στήνοντας παράνομα τυπογραφεία. Εξορίστηκε επί δύο χρόνια (1948-1950) στην Ικαρία και τη Μακρόνησο. Σταδιοδρόμησε σε πολλές εφημερίδες, κυρίως στην «Αθηναϊκή», της οποίας υπήρξε αρχισυντάκτης, και κατά τη Μεταπολίτευση στον «Ριζοσπάστη». Ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση στον χώρο του Τύπου: στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Συντακτών (ΠΟΕΣΥ), στην ίδρυση της οποίας πρωτοστάτησε, στον Σύνδεσμο Δημοσιογράφων-Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης 1941-1944, στην Ενωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ).

Δεκαπέντε χρόνια μετά τον θάνατό του η ΕΣΗΕΑ τον τίμησε με ονοματοδοσία του 5ου ορόφου της σε «Νίκος Καραντηνός». Τα αποκαλυπτήρια της πλακέτας έγιναν πριν από λίγες ημέρες από τον Δημήτρη Κουτσούμπα, ο οποίος υπογράμμισε το ήθος, την αγωνιστικότητα και την προσφορά του Νίκου Καραντηνού στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες. Ο γενικός γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ γράφει τον πρόλογο και στο νέο βιβλίο της δημοσιογράφου, συγγραφέα Εύας Νικολαΐδου -τη διαβάζετε τακτικά στην «Εφ.Συν.»- με τίτλο «Εις μνήμην Νίκος Καραντηνός», που θα κυκλοφορήσει εντός των ημερών από τις εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή». Η αφιερωματική έκδοση περιλαμβάνει άρθρα του Ν. Καραντηνού, μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη από τον γιο του, Θεοχάρη, και μαρτυρίες των Νίκου Μπογιόπουλου, Παντελή Μπουκάλα, Στέφανου Λουκά, Γιώργου Λεονταρίτη, Αριστείδη Μανωλάκου, Μανώλη Μαθιουδάκη.

«Ο Νίκος Καραντηνός έμοιαζε σαν το γλυκοχάραμα που προχωράει διστακτικά και μετά ενοποιεί τα πάντα και δυναμώνει. Ο λόγος του είχε παιδαγωγική αξία. Οι προσωπικές του εξομολογήσεις ήταν σπάνιες. Αφορούσαν κυρίως άρθρα του, σχόλια, ρεπορτάζ. Η στάση της ζωής και η ιδεολογία του ήταν αταλάντευτες. Δεν εκδήλωνε εύκολα τα αισθήματά του. Μιλούσαν το έργο και οι πράξεις του», αναφέρει η Ε. Νικολαΐδου στον πρόλογο της έκδοσης, περιγράφοντας προσωπικές ιστορίες από την εποχή που τον γνώρισε. Πώς τη βοήθησε να γίνει μέλος της ΕΣΗΕΑ, το 1992, όταν ήταν πρωθυπουργός ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και υπουργός Προεδρίας ο Μιλτιάδης Εβερτ. «Αποφάσισαν να μετατάξουν από την ΕΡΤ 30 δημοσιογράφους στη Γενική Γραμματεία Τύπου Πληροφοριών (ΓΓΤΠ) επειδή ήταν αριστεροί. Ανάμεσά τους κι εγώ. Αυτή η μετακίνησή μας αποτελούσε εμπόδιο στην καριέρα μας και στην εξέλιξή μας. Χάναμε όλοι το δικαίωμα της μονιμότητας και δεν μπορούσαμε να γίνουμε μέλη της ΕΣΗΕΑ. Βάσει του καταστατικού της, το υποψήφιο μέλος έπρεπε να έχει μισθολόγιο με κρατήσεις από εφημερίδα ή την ΕΡΤ», σημειώνει η συγγραφέας του βιβλίου.

«Απογοητευμένη, απευθύνθηκα στον πρόεδρο της ΕΣΗΕΑ, Δημήτρη Μαθιόπουλο, εξηγώντας την περίπτωσή μου. “Δυστυχώς, δεν μπορώ να σας βοηθήσω’, μου απάντησε. “Αυτό επιτάσσει το καταστατικό μας”. Τη μέρα των προφορικών εξετάσεων, ήταν στην αίθουσα οι Δημήτρης Μαθιόπουλος, Δημήτρης Γκλαβάς, Νίκος Καραντηνός, Γιώργος Λεονταρίτης και Μηνάς Παπάζογλου. Απάντησα σε όλες τις ερωτήσεις. “Παίρνετε άριστα”, μου είπε ο πρόεδρος, “όμως λυπάμαι που θα απορριφθείτε για τυπικούς λόγους. Δεν έχετε μισθολόγιο εφημερίδας”. Εκείνη τη στιγμή, μ’ ένα μειλίχιο, ήρεμο ύφος, απάντησε ο Ν. Καραντηνός: “Κύριοι συνάδελφοι, από προχτές, η Εύα Νικολαΐδου είναι στο μισθολόγιο του Ριζοσπάστη”. Μείναμε άφωνοι. “Μα καλά, πώς έγινε αυτό;” ρώτησε ο Μαθιόπουλος και ο Καραντηνός τού είπε τότε: “Πρώτον, αγαπώ τις εκπλήξεις και, δεύτερον, διαβάζοντας τον φάκελό της, με τα προσόντα και τις επιδόσεις της, διαπίστωσα ότι, αν δεν γινόταν μέλος μας, θα αποτελούσε η μη εγγραφή της μια μελανή κηλίδα για το σωματείο μας, διότι έχασε την προηγούμενη θέση της λόγω της αριστερής ιδεολογίας της”».

Δίκαιος, γενναιόδωρος, καλοντυμένος, «τον αποκαλούσαμε κομμουνιστή λόρδο», έτσι τον σκιαγραφεί η Εύα Νικολαΐδου στη νέα έκδοση, ενώ ο δημοσιογράφος και λογοτέχνης Παντελής Μπουκάλας τον θυμάται από τον πρώτο καιρό που ασχολήθηκε με τα συνδικαλιστικά του κλάδου: «Η κοψιά του ξεχώριζε στο κτίριο της ΕΣΗΕΑ. Και ο αέρας του, και η συμπεριφορά του επίσης. Ο Νίκος Καραντηνός, πάντα χαμογελαστός, πάντα μ’ έναν καλό λόγο για τους νεότερους ή με μια συμβουλή που απέρρεε από πείρα τόσο πλούσια που θα μπορούσε να γεμίσει και δυο και τρεις ζωές και ποτέ από τον κάπως ναρκισσιστικό πατερναλισμό των πρεσβύτερων, λειτουργούσε σαν μια γεννήτρια ηρεμίας. Η επιμονή του, όταν υποστήριζε τις θέσεις του για γενικής φύσεως ζητήματα και τις απόψεις του για συγκεκριμένα προβλήματα, κατασταλαγμένες πάντοτε και καθαρές, δεν του στερούσε την πραότητα την τόσο αναγκαία στα κοινά. Και ποτέ δεν του έκλεινε τ’ αυτιά όταν μιλούσαν οι άλλοι».

Ο Π. Μπουκάλας σκιαγραφεί την πορεία του: «Απέναντι στους νεότερούς του αλλά και πάμπολλους συνομηλίκους του, ο Νίκος Καραντηνός είχε το μέγα πλεονέκτημα της πολλαπλά και στέρεα μαρτυρημένης προσφοράς του στους αγώνες του λαού για ελευθερία και προκοπή. Οργανωμένος από το 1941 στην ΟΚΝΕ και στο ΕΑΜ Νέων Φιλοσοφικής, ανέλαβε την ευθύνη σύνταξης της «Νίκης», της παράνομης εφημερίδας της οργάνωσης Αθήνας, ενώ κατόπιν συμμετείχε στη συντακτική επιτροπή της «Νέας Γενιάς» που εκδιδόταν από το Κεντρικό Συμβούλιο της ΕΠΟΝ. Και ενόσω σπούδαζε Ιστορία-Αρχαιολογία του Πανεπιστημίου Αθηνών, έστηνε παράνομα τυπογραφεία για τις ανάγκες του αγώνα και συμμετείχε στην αντιστασιακή δράση με το ψευδώνυμο “Διονύσης”. Ενας Κεφαλονίτης που διάλεξε ψευδώνυμο ζακυνθινού ηχοχρώματος. Η πατρίς, ευγνωμονούσα, του επέτρεψε να γνωρίσει καλά την Ικαρία και τη Μακρόνησο, σε καιρούς που η “χαλαρή” ποίηση δοκίμαζε τις αντοχές των ποιητών της Αριστεράς, οι οποίοι τελούσαν εν διωγμώ».

Και καταλήγει: «Ο Νίκος Καραντηνός, αδιαπραγμάτευτα σεμνός, μειλίχιος ακόμα κι αν άκουγε φαιδρότητες και ανοησίες, συγκαταλεγόταν στους πολίτες εκείνους που έπραξαν στο ακέραιο το καθήκον τους και δεν καυχήθηκαν ποτέ για τους αγώνες τους, ούτε και μέτρησαν σαν δάφνες τις διώξεις τους. Αλλη μια πτυχή του ηθικού πλεονεκτήματος; Ενδεχομένως. Οσο το συζητάμε ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι, όπως η αρετή εν γένει, το ηθικό πλεονέκτημα δεν είναι κάτι που κληροδοτείται αλλά κάτι που πρέπει να κατακτάται συνεχώς».