Εδώ και λίγες ημέρες πήρε τη θέση του στα ράφια των βιβλιοπωλείων το νέο βιβλίο της Ελένης Νικολαΐδου, «Καλή πατρίδα, σύντροφε!». Το βιβλίο το προλογίζει ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Προκόπης Παπαστράτης.
Η Ελένη Νικολαΐδου επιλέγει να εξετάσει ένα από τα ευαίσθητα και αμφιλεγόμενα ζητήματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, αυτό της εγκατάστασης στην ανατολική Ευρώπη και τη Σοβιετική Ένωση των πολιτικών προσφύγων, τα προβλήματα που αντιμετώπισαν τα τμήματα του ΔΣΕ και ο πληθυσμός που τον ακολούθησε μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου τον Αύγουστο του 1949, με έμφαση στους πολιτικούς πρόσφυγες στη μακρινή Τασκένδη του ανατολικού Ουζμπεκιστάν.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που αναλύει διεξοδικά ό,τι συνέβη μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδος (ΔΣΕ) σε αυτές τις δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που έφυγαν από την πατρίδα τους.
54 χιλιάδες άνθρωποι, δεν το λες και μικρό αριθμό, βρήκαν καταφύγιο στις ανατολικές χώρες και τη Σοβιετική Ένωση, χιλιάδες από αυτούς έμειναν σε αυτές τις χώρες για δεκαετίες.
Τι νέο, όμως, προσφέρει αυτό το βιβλίο; Ξετυλίγει μία ιστορική πορεία, άγνωστη ακόμη σε πολλούς, με επιστημονική θεμελίωση. Ο εμφύλιος πόλεμος στη χώρα μας και ό,τι ακολούθησε είναι ακόμη μία πληγή που πολλοί προσπαθούμε να την ξεχάσουμε ή που δεν την αγγίζουμε.
Πώς έφυγαν τόσοι άνθρωποι από τη χώρα; Τι ένιωθαν και πώς προσαρμόστηκαν; Δούλεψαν, σπούδασαν, έκαναν οικογένειες, τα παιδιά τους τα έμαθαν ελληνικά, τα έμαθαν να αγαπούν την πατρίδα τους. Το βιβλίο παρουσιάζει τη ζωή τους μέχρι και τον επαναπατρισμό τους. Η μόνιμη επωδός στα χείλη τους ήταν «Καλή πατρίδα, σύντροφε!», ήταν τέτοιος ο πόθος της επιστροφής τους που δεν δέχονταν να πάρουν την ιθαγένεια της χώρας που τους φιλοξενούσε και ας έμεναν εκεί για δεκαετίες. Ειρήσθω εν παρόδω η ελληνική κυβέρνηση τους είχε στερήσει την ελληνική ιθαγένεια.
Η ιστορικός Ελένη Νικολαΐδου εκτός από την καθημερινότητα των πολιτικών προσφύγων εμβαθύνει και στις πολιτικές εξελίξεις, τη διαχείριση της ήττας. Αναφέρεται διεξοδικά στον Νίκο Ζαχαριάδη, την καθαίρεσή του και την εξορία του, στο ρόλο των σοβιετικών στα εσωτερικά του ΚΚΕ.
Εντύπωση προκαλεί η πολύ προσεκτική ανάλυση των γεγονότων μεταξύ των πολιτικών προσφύγων στην Τασκένδη το Σεπτέμβριο του 1955, η σύγκρουση μεταξύ των πολιτικών προσφύγων και οι διώξεις όσων υπερασπίστηκαν τον Νίκο Ζαχαριάδη.
Εκείνο που θέλω πω για το βιβλίο «καλή πατρίδα, σύντροφε!» είναι πως δεν πρόκειται για ένα μυθιστόρημα, θέλει συγκέντρωση στο διάβασμα, η δε συγγραφέας σε κάθε τι που γράφει αναφέρεται και σε πηγή. Ίσως δεν θα συμφωνήσουν όλοι με όσα γράφει, ίσως να μην τους αρέσει και τόσο το θέμα, αλλά τι να κάνουμε! Είναι η ιστορία μας και πρέπει να τη μάθουμε.
Όταν είναι αμέτρητο το πλήθος των βιβλίων και των δημοσιεύσεων που εσκεμμένα θολώνουν τα νερά της ιστορίας αξίζει να τιμήσουμε τις προσπάθειες διατήρησης της συλλογικής μας μνήμης.
Η Ελένη Νικολαΐδου είναι διδάκτωρ ιστορίας και το συγκεκριμένο βιβλίο είναι τμήμα της διατριβής της.
Το βιβλίο «Καλή πατρίδα, σύντροφε!» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Εταιρεία Σύγχρονης Ιστορίας»
----------------------------
Η φωτογραφία που δημοσιεύεται στην αρχή του άρθρου είναι μία από τις σπανιότερες φωτογραφίες εκείνης της εποχής. Χρονολογία, Τασκένδη, 11 Νοεμβρίου 1949.
Το ΙΙΙ Τάγμα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στην Σοβιετική Ένωση, μόλις έφτασε στην Τασκένδη έβγαλε μία αναμνηστική φωτογραφία. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε στη σελίδα του facebook "Παιδιά και εγγόνια Ελλήνων πολιτικών προσφύγων"
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας