«Είμαι ένας αναρχικός που αγαπά τη δημοκρατία»

Γίγαντας των ιαπωνικών γραμμάτων, ένας συγγραφέας που έφερε επανάσταση με τη μοντέρνα γραφή του και επηρέασε τη μεταπολεμική γενιά με τον αντικομφορμισμό του, ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας Κενζαμπούρο Οε έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών.

Με τα έργα του, μυθιστορήματα και δοκίμια, ασχολήθηκε με ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τον μιλιταρισμό και τον πυρηνικό αφοπλισμό έως τη χαμένη αθωότητα και το τραύμα, και έγινε η φωνή των Ιαπώνων που ήθελαν να μιλήσουν για τις «αποτυχίες» της πατρίδας τους μετά την ήττα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. «Ξεκινώ από τα προσωπικά μου θέματα και μετά τα συνδέω με την κοινωνία, το κράτος, τον κόσμο», έλεγε χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Πολλά από τα έργα του αγγίζουν γεγονότα που διαμόρφωσαν τη ζωή του, αντικατοπτρίζοντας τον αντίκτυπο του πολέμου στην ιαπωνική κοινωνία, όπως το μυθιστόρημα «Η σιωπηλή κραυγή» (εκδ. Καστανιώτη) – για την επιτροπή των Νόμπελ είναι το αριστούργημά του. Η γέννηση του γιου του, Χικάρι, πάλι, τον οδήγησε να εξερευνήσει τη δική του εμπειρία ως πατέρας ενός παιδιού με ειδικές ανάγκες στα μυθιστορήματα «Μια προσωπική υπόθεση» (Καστανιώτης) και «A Quiet Life». «Εκπαιδεύτηκα ως συγγραφέας και ως άνθρωπος από τη γέννηση του γιου μου», είχε πει στον Guardian το 2005, τονίζοντας πως ένιωθε περήφανος που ο γιος του έγινε βραβευμένος συνθέτης.

Γεννημένος το 1935 στο Οσε, ένα μικρό χωριό στα δάση του Σικόκου, ο Οε γαλουχήθηκε με λαϊκές ιστορίες της γιαγιάς και της μητέρας του, αλλά και με τα βιβλία του Μαρκ Τουέιν «που κουβαλούσε μέσα του μέχρι τον θάνατο». Ο πατέρας του σκοτώθηκε στον Β’ Παγκόσμιο το 1944. Μεγάλωσε πιστεύοντας ότι ο αυτοκράτορας της Ιαπωνίας ήταν ένας ζωντανός θεός, γι’ αυτό και συγκλονίστηκε όταν μόλις 10 ετών άκουσε για πρώτη φορά τη φωνή του Χιροχίτο να λέει πως παραδίδεται μετά τους βομβαρδισμούς στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι.

Σπούδασε Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο, εκδίδοντας παράλληλα τις πρώτες του ιστορίες, και το 1960 παντρεύτηκε τη Γιουκάρι, αδελφή του σκηνοθέτη Γιούζο Ιτάμι. Την ίδια χρονιά, στις ταραχές που σημειώθηκαν για τη Συνθήκη Ασφαλείας, ο Οε πήγε στο Πεκίνο ως εκπρόσωπος των νέων Ιαπώνων συγγραφέων και γνωρίστηκε με τον Μάο Τσε Τουνγκ.

Σε ταξίδι του στην Ευρώπη το 1961 γνώρισε τον Σαρτρ, οι επιρροές του οποίου διαφαίνονται στο πρώιμο έργο του. Μαζί διαδήλωσαν στο Παρίσι κατά του πολέμου της Αλγερίας, ενώ συμμετείχε και σε συλλαλητήρια για το Βιετνάμ. Με έντονα πολιτικό λόγο και στάση, ο Κενζαμπούρο Οε έγινε αντικείμενο θαυμασμού της μεταπολεμικής νεολαίας της Ιαπωνίας. Σε συνέντευξή του στο Paris Review το 2007 είχε δηλώσει ότι θεωρούσε τον εαυτό του αναρχικό: «Ο Κερτ Βόνεγκατ είπε κάποτε ότι είναι ένας αγνωστικιστής που σέβεται τον Ιησού Χριστό. Εγώ είμαι ένας αναρχικός που αγαπά τη δημοκρατία».