Μας ενδιαφέρουν τα βιβλία και όχι τα πρόσωπα

Δέκα ερωτήσεις, περισσότερο αφορμές και σπινθήρες για μια συνομιλία, ανάμεσα σ’ έναν επίμονο αναγνώστη κι ένα πρόσωπο της γραφής. Σήμερα η Νίκη Τρουλλινού απέναντι σ’ ένα ερωτηματολόγιο που επιχειρεί να ψηλαφίσει, εντός κι εκτός αφηγηματικής επιφάνειας, διαθέσεις, εμμονές, αναγωγές.

● Γράφετε συνεχώς το ίδιο βιβλίο ή στο έργο σας εντοπίζετε τομές και ασυνέχειες;

Το ίδιο, νομίζω. Κάτω από λέξεις και πίσω από προσωπεία επιμένουν τα ίδια «πράγματα». Ευχή: ο αναγνώστης να τα εκλάβει ως καινούργια.

● Εκτός από τη λογοτεχνία, τι άλλο καθορίζει και φωτίζει το έργο σας;

Τόσο η καθημερινότητα όσο και η φυγή από αυτήν. Οι πολιτείες οι φορτωμένες Ιστορία, εδώ δίπλα και πιο πέρα, φέρνουν τις πιο ουσιαστικές λέξεις – οι τόποι είναι και ρόλοι-ήρωες. Η ποίηση με απασχολεί όλο και περισσότερο. Και πάντα η Μνήμη με τις επισκέψεις της, άλλοτε χαρωπές κοπελούδες, συνήθως επώδυνες. Οι δεύτερες αποδίδουν τα καλύτερα κείμενα.

● Υπάρχει κάποιο βιβλίο που βιαστήκατε να το παραδώσετε στον εκδότη σας και κάποιο άλλο που το απωθείτε, το «φοβάστε» μέχρι σήμερα;

Ανάμεσα στο πρώτο («Ενα μολύβι στο κομοδίνο», διηγήματα, 1995) και το δεύτερο («Μαράλ όπως Μαρία», διηγήματα, 2002) άργησα εφτά χρόνια. Ανασφαλής, πρωτίστως αναγνώστρια και μετά συγγραφέας, συνεχώς… καθυστερημένη. Είναι ωραίο να περνούν τα τρένα, να τα χαζεύεις και να τα προλαβαίνεις την τελευταία στιγμή.

● Τρεις τίτλοι βιβλίων που σας σφράγισαν, στο πέρασμα του χρόνου, εντός κι εκτός κειμένου.

«Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Τσίρκα – ωρίμασαν τη ματιά μου στα κοινά. «Μεταμόρφωση» του Κάφκα – όλα μπορούν να είναι λογοτεχνία. Τα διηγήματα της Κάθριν Μάνσφιλντ – λες να μπορώ κι εγώ να γράψω;

● Υπάρχουν αρνητικές κριτικές που σας βοήθησαν και θετικές που υπομειδιάσατε;

Και τα δύο χρήσιμα. Το χαμόγελο κάνει και καλό στην υγεία. «Δύσκολη» η υποκρισία, όταν κατ’ ιδίαν σε επαινούν, δημοσίως σιωπούν ή και το ανάποδο. Μου λείπουν πάντως η Μάρη Θεοδοσοπούλου και ο Κωστής Παπαγιώργης: οι κριτικές τους άνοιξαν τα φτερά μου.

● Υπάρχει κάποιος παλαιότερος και κάποιος νεότερος Ελληνας συγγραφέας που σας έλκουν η γραφή τους;

Τρεις: Δημήτρης Χατζής, Θανάσης Βαλτινός, Μάρω Δούκα.

● Σήμερα υπάρχουν λογοτεχνικές συντροφιές που διαμορφώνουν το πνευματικό κλίμα της εποχής;

Δεν μοιάζει να έχει πνευματικό κλίμα η εποχή μας. Συντροφιές, παρέες και «παρέες» υπάρχουν. Λογικό κι αυτό, φτάνει να μη στερούν από κανένα κείμενο την ευκαιρία να αναπνεύσει. Μας ενδιαφέρουν τα βιβλία και όχι τα πρόσωπα.

● Για ποιο λόγο η παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας εκτός συνόρων είναι τόσο νωθρή και αποσπασματική;

Γιατί δεν έχει η χώρα πολιτική βιβλίου! «Πουλάμε» μόνο αρχαίο πολιτισμό, εύκολο, πιασάρικο και εμπορεύσιμο. Σε κάποια απόσταση και η ευθύνη των ξένων, εκδοτών και αναγνωστών: από εμάς περιμένουν μόνο ποίηση, Νόμπελ γαρ, και Καζαντζάκη σε βερσιόν 21ου αιώνα.

● Η πολιτική συγκυρία, εντός και εκτός της χώρας, αλλά και η γλώσσα και ο τρόπος της ενημέρωσης αγγίζουν το συγγραφικό εργαστήρι σας;

Ναι, όταν η πολιτική συγκυρία είναι και ο άστεγος στον κάδο των σκουπιδιών, τι κάνεις; Αλλά μακριά από μένα ο τρόπος και η γλώσσα της ενημέρωσης, αν δεν εσωτερικεύσεις κι αν δεν βρεις τη δική σου γλώσσα, γράφεις μπροσούρες και πάντως όχι λογοτεχνία.

● Σας απασχολεί αν, μετά θάνατον, θα σας θυμούνται μέσα από το έργο σας;

Μετά θάνατον θέλω να είμαι στάχτη στον κήπο μου και να «νιώθω» το αεράκι από τον Ψηλορείτη. Συνεπώς δύσκολο να ευχαριστηθώ οτιδήποτε σχετικόν – θα μου αρκούν τα λουλούδια μου, το άρωμά τους, πιστεύω.

Νίκη (Κουκουνάκη) Τρουλλινού, Χανιά 1953. Ζει στο Ηράκλειο. Μικροί και μεγάλοι σταθμοί: Νομική Αθηνών στη δικτατορία, μάχιμη δικηγορία, μητρότητα, διδασκαλία (ΤΕΙ), ποίηση, θέατρο, ραδιόφωνο. Τα βιβλία και τα ταξίδια. Ηρθε κάποτε και η γραφή. Και είναι ακόμη εδώ. Τελευταίο της βιβλίο είναι η «Δημοκρατία των ονείρων» (Ποταμός, 2022).