Ξαναμαθαίνοντας την Ιστορία

Είναι εκατοντάδες τα βιβλία, Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, μέσω των οποίων επιχειρείται μια «χαρτογράφηση» της Ιστορίας και ειδικότερα συγκεκριμένων περιόδων της. Το ζητούμενο βέβαια για τον μέσο αναγνώστη δεν είναι άλλο ένα βιβλίο γραμμένο σε ακαδημαϊκή γλώσσα, αλλά κάτι που θα του ελκύσει την προσοχή, θα του εξάψει την περιέργεια ώστε να πάει ένα βήμα παραπέρα και να διαβάσει.

Αυτό το μοτίβο, της εκλαΐκευσης χωρίς εκπτώσεις απέναντι στην Ιστορία και τις πηγές της, ακολουθεί το δίδυμο των πανεπιστημιακών καθηγητών, Νίκου Κυριαζή και Εμμανουήλ-Μάριου Οικονόμου. Αν και Οικονομολόγοι στον τομέα τους παίζουν την Ιστορία στα δάχτυλα, πράγμα εξαιρετικά σπάνιο σε μια εποχή όπου συνηθίζεται οι λεγόμενοι τεχνοκράτες να μην έχουν τίποτε άλλο στο μυαλό τους παρά αριθμούς και εξισώσεις. «Μα, Ιστορία και Οικονομία είναι στοιχεία αλληλένδετα», μου ανέφερε σε μια συνάντησή μας ο Νίκος Κυριαζής, δίνοντάς μου το τελευταίο τους πόνημα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ενάλιος», στη σειρά «Ιστορία» και έχει τον τίτλο: «Η καθημερινή ζωή στην Αρχαία Αθήνα».

Ομολογώ πως βιβλία με πανομοιότυπο τίτλο έχω ήδη καμιά δεκαριά στη βιβλιοθήκη μου, καθώς πολλοί ήταν οι συγγραφείς και κυρίως οι ιστορικοί που ενδιαφέρθηκαν ν' αποτυπώσουν κάποια στιγμή τον κόσμο της Αρχαίας Αθήνας. Αυτό το βιβλίο ωστόσο διέφερε απ' τα υπόλοιπα υπό την έννοια ότι οι συγγραφείς του σκαρφίστηκαν κάτι έξυπνο που κάνει την ανάγνωση ακόμη πιο θελκτική.

Αντί να μπουν στη λογική της απλής παράθεσης ιστορικής γνώσης και στοιχείων για την εποχή εκείνη, αντιγράφοντας ουσιαστικά τις αρχαίες πηγές, δημιούργησαν ένα περισσότερο διαδραστικό ανάγνωσμα που οι σελίδες του χωρίζονται ως εξής: Ένα κομμάτι του έχει μυθιστορηματική πλοκή, καθώς παρακολουθούμε την ιστορία του Νικομήδη και της οικογένειάς του, ενός Αθηναίου πολίτη που ζει και δραστηριοποιείται στην πόλη στο δεύτερο μισό της Κλασικής Περιόδου. Την ίδια ώρα και στο τέλος κάθε μυθιστορηματικού κεφαλαίου ξεκινάει η ιστορική ανάλυση όσων διαβάσαμε λίγο πριν.

 

Για παράδειγμα, στο κεφάλαιο 7, ο Νικομήδης υποδέχεται στην αθηναϊκή αγορά έναν έμπορο από την Ιβηρική χερσόνησο, από τις εκεί ελληνικές αποικίες. Διαβάζουμε τον διάλογό τους και τη συμφωνία την οποία κάνουν και ακολούθως, στο ιστορικό κομμάτι μαθαίνουμε πως ήταν και πως λειτουργούσε η αθηναϊκή αγορά, πως επιτυγχανόταν ο έλεγχος των τιμών ώστε να μην υπάρχει αισχροκέρδεια, πως προστατεύονταν οι καταναλωτές κ.λπ. Σε άλλο κεφάλαιο που έχει τίτλο «Γεύμα προς τιμήν ενός ξένου» και στο οποίο μυθιστορηματικά περιγράφεται η διαδικασία ενός επίσημου δείπνου, στο ιστορικό που ακολουθεί μαθαίνουμε πληροφορίες για τα σκεύη της κουζίνας της αρχαίας Αθήνας, για τις διατροφικές συνήθειες των Αθηναίων, για την επάρκειά τους σε τρόφιμα, για το εμπόριο των τροφίμων κλπ.
Κάπως έτσι κυλάνε οι σχεδόν 600 σελίδες του βιβλίου, με πλήθος ιστορικών πηγών και αναφορών που βοηθούν τον αναγνώστη να ψάξει ακόμα περισσότερο το θέμα που αναλύεται σε κάθε κεφάλαιο.

Πρόκειται για το δεύτερο βιβλίο της σειράς «Ιστορία» που υπογράφουν οι Κυριαζής-Οικονόμου. Είχε προηγηθεί το «Δημοκρατία και Οικονομία: μια αναλυτική ιστορία της δημοκρατίας από τη γέννησή της ως σήμερα» στο οποίο και αποδεικνύουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει οικονομική ευημερία αν η Δημοκρατία δεν λειτουργεί σωστά, αποδομώντας την πολυφορεμένη φράση «η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα», καθώς κι αυτή ακόμα έχει αδιέξοδα όταν δεν εφαρμόζεται σωστά.