Mε γοητεύουν ο Χατζής με τα διηγήματα και ο Καρούζος με την ποίησή του

Δέκα ερωτήσεις, περισσότερο αφορμές και σπινθήρες για μια συνομιλία, ανάμεσα σ’ έναν επίμονο αναγνώστη κι ένα πρόσωπο της γραφής. Σήμερα η Ελίζα Παναγιωτάτου απέναντι σ’ ένα ερωτηματολόγιο που επιχειρεί να ψηλαφίσει, εντός κι εκτός αφηγηματικής επιφάνειας, διαθέσεις, εμμονές, αναγωγές.

● Γράφετε συνεχώς το ίδιο βιβλίο ή στο έργο σας εντοπίζετε τομές και ασυνέχειες;

Στόχος μου είναι να γράψω διαφορετικά βιβλία, να δοκιμάσω διάφορες μορφές. Ομως παρατηρώ πως κάνω κύκλους και πως κάποια θέματα εμφανίζονται ξανά και ξανά, μεταμφιεσμένα κάθε φορά σε άλλη μορφή.

● Εκτός από τη λογοτεχνία, τι άλλο καθορίζει και φωτίζει το έργο σας;

Οι καθημερινές μου συναναστροφές, οι διηγήσεις των ανθρώπων και το παρελθόν.

● Υπάρχει κάποιο βιβλίο που βιαστήκατε να το παραδώσετε στον εκδότη σας και κάποιο άλλο που το απωθείτε, το «φοβάστε» μέχρι σήμερα;

Η στιγμή που παραδίδω ένα βιβλίο είναι μια μικρή προσωπική νίκη. Τους τελευταίους μήνες πριν από την παράδοση ασχολούμαι καθημερινά με το κείμενο. Και κάποια στιγμή μπαίνει η τελεία. Ξέρω πως θα μπορούσα να συνεχίσω επ’ αόριστον να αφαιρώ, να προσθέτω, να αλλάζω και μόνο η παράδοση του κειμένου μπορεί να με απελευθερώσει από αυτή τη διαδικασία. Μέχρι στιγμής δεν έχω αισθανθεί πως αυτό έγινε νωρίτερα απ’ ό,τι έπρεπε. Οσο για αυτά που απωθώ, δεν είναι βιβλία αλλά ιδέες για κείμενα που δεν έχουν ακόμα γραφτεί.

● Τρεις τίτλοι βιβλίων που σας σφράγισαν, στο πέρασμα του χρόνου, εντός κι εκτός κειμένου.

Το Life and Times of Michael K. του J.M. Coetzee με συγκλόνισε την πρώτη φορά που το διάβασα. Εκτοτε το έχω διαβάσει αρκετές φορές. Δύο άλλα βιβλία που με κέρδισαν και έμειναν μαζί μου είναι το Beloved της Toni Morrison και το 2666 του Roberto Bolaño.

● Υπάρχουν αρνητικές κριτικές που σας βοήθησαν και θετικές που υπομειδιάσατε;

Υπάρχουν αρνητικά σχόλια που μου φάνηκαν ενδιαφέροντα και με τα οποία ασχολήθηκα πολύ περισσότερο απ’ ό,τι με κάποιες γενικόλογες θετικές κριτικές.

● Υπάρχει κάποιος παλαιότερος και κάποιος νεότερος Ελληνας συγγραφέας που σας έλκει η γραφή του;

Από τους παλαιότερους με γοητεύουν ο Χατζής με τα διηγήματα και ο Καρούζος με την ποίησή του. Οσο για το παρόν, η Κάλλια Παπαδάκη, η Ζυράννα Ζατέλη και η Παυλίνα Μάρβιν με έχουν γοητεύσει με τον τρόπο της η καθεμία.

● Σήμερα, υπάρχουν λογοτεχνικές συντροφιές που διαμορφώνουν το πνευματικό κλίμα της εποχής;

Νομίζω πως όχι, τουλάχιστον όχι με τη μορφή που υπήρχαν παλαιότερα. Υπάρχουν όμως φιλίες και παρέες που δημιουργούνται με αφορμή τη λογοτεχνία. Επειδή όμως λείπω αρκετά χρόνια από την Ελλάδα, πιθανώς να υπάρχουν και κύκλοι την ύπαρξη των οποίων αγνοώ εντελώς.

● Για ποιο λόγο η παρουσία της ελληνικής λογοτεχνίας εκτός συνόρων είναι τόσο νωθρή και αποσπασματική;

Η ελληνική λογοτεχνία εκτός συνόρων είναι απολύτως εξαρτημένη από τη μετάφραση και αυτή με τη σειρά της από πολιτικές αποφάσεις και οικονομικές προτεραιότητες.

● Η πολιτική συγκυρία, εντός και εκτός της χώρας, αλλά και η γλώσσα και ο τρόπος της ενημέρωσης αγγίζουν το συγγραφικό εργαστήρι σας;

Η πολιτική διάσταση της καθημερινότητας με προσδιορίζει ως άτομο, κατά συνέπεια και ως συγγραφέα. Επίσης καθορίζει το πλαίσιο στο οποίο θα διαβαστούν τα βιβλία μου. Το ίδιο ισχύει για τη γλώσσα. Η ενημέρωση για γεγονότα της καθημερινότητας αγγίζει λιγότερο τη γραφή μου.

● Σας απασχολεί αν, μετά θάνατον, θα σας θυμούνται μέσα από το έργο σας;

Οταν διάβασα αυτή τη ερώτηση, χαμογέλασα, γιατί ειλικρινά δεν το είχα σκεφτεί ποτέ.

Η Ελίζα Παναγιωτάτου γεννήθηκε το 1984 στην Αθήνα. Σπούδασε γλωσσολογία και ζει στο Βερολίνο. Βιβλία της: Αυτά έγιναν χτες (Κουκούτσι, 2015), (Δε) μιλάς (μαζί με τη Λίντα Ακέντε, Ουαπίτι 2016), Τεχνικές Κολύμβησης (αντίποδες, 2017) Πρίνσες (Ουαπίτι, 2019). Τον Οκτώβριο του 2021 κυκλοφόρησε η συλλογή διηγημάτων Αεροδρόμιο από τις εκδόσεις αντίποδες.