Από την αγκαλιά της Αφροδίτης στην Κόλαση του Δάντη

Το Λονδίνο ανακαλύπτει και πάλι και υποκλίνεται στον Σάντρο Μποτιτσέλι (1445-1510). Στο Μουσείο Victoria and Albert εγκαινιάζεται στις 5 Μαρτίου η πολυδιαφημισμένη, μπλοκμπάστερ έκθεση «Botticelli Reimagined», που περιλαμβάνει 50 πίνακες του σπουδαίου Ιταλού ζωγράφου της Αναγέννησης καθώς και σύγχρονη ζωγραφική, γλυπτική, μόδα, ταπισερί, ταινίες, έντυπα και μουσική με έμπνευση από τα έργα του και τη φιλοσοφία τους.

Οι επισκέπτες θα δουν στο V&A ορισμένους εμβληματικούς πίνακες όπου πρωταγωνιστούν οι αισθησιακές, μυθικές γυναίκες του Μποτιτσέλι όπως «Η Γέννηση της Αφροδίτης», «Αφροδίτη και Αρης», «Ανοιξη», «Παλλάς και Κένταυρος». Αν όμως πάνε λίγο πιο πέρα, στην πινακοθήκη Courdauld Gallery θα ανακαλύψουν και τα τέρατα της Κόλασης.

Πρόκειται για την έκθεση «Botticelli and treasures from the Hamilton Collection» με 30 εξαιρετικά σχέδια του Μποτιτσέλι για τη «Θεία Κωμωδία» του Δάντη και μια επιλογή από εικονογραφημένα χειρόγραφα της Αναγέννησης, που χρονολογούνται το 1480-1495 και σπανίως βγαίνουν σε δημόσια θέα.

Ανήκαν στον 12ο Δούκα του Χάμιλτον και αποκαλύπτουν πώς ο εμπνευσμένος ζωγράφος ερμήνευσε ένα από τα κορυφαία κείμενα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και αφηγήθηκε σαν «γκράφικ νόβελ» το φανταστικό ταξίδι του Δάντη στην Κόλαση, το Καθαρτήριο και τον Παράδεισο.

H πολυαναμενόμενη έκθεση στο Victoria and Albert -μια εκδοχή της παρουσιάστηκε πρόσφατα στο Staatliche Museen στο Βερολίνο- ξεκινάει από την Αναγέννηση και καταλήγει στις μέρες μας. Εκτός από την αυθεντική «Γέννηση της Αφροδίτης», θα υπάρχουν και οι παραλλαγές της.

Η «ποπ» θεά της ομορφιάς όπως την «είδε» ο Αντι Γουόρχολ, η κιτς σύνθεση του διάσημου φωτογράφου Ντέιβιντ ΛαΣαπέλ με το ίδιο θέμα, οι φωτογραφίες της Ρινέκε Ντίτζκστρα η οποία βάζει εφήβους να ποζάρουν στην παραλία σαν να βγαίνουν από πίνακα του Μποτιτσέλι.

Κι ακόμα τα φορέματα που δημιούργησαν οι Dolce and Gabbana και τίμησε δεόντως η Lady Gaga στην περιοδεία της Artpop, η σκηνή όπου η Ούρσουλα Αντρες αναδύεται από τα κύματα στην ταινία του Τζειμς Μποντ «Dr. No» του 1962.

Ακόμα και το τραγούδι «Sad-Eyed Lady of the Lowlands» που έγραψε ο Μπομπ Ντίλαν για τη ζωγραφισμένη «θλιμμένη κυρία» θα ακούγεται.

Ο Μποτιτσέλι υπήρξε από τους πιο γνωστούς και επιτυχημένους καλλιτέχνες της εποχής του, η φήμη του ωστόσο άρχισε να εξανεμίζεται κατά τις αρχές του 16ου αιώνα, όταν οι φιλοσοφικές ιδέες που διαπερνούσαν τους πίνακές του άρχισαν να εκτοπίζονται. Το παράδοξο είναι πως για 300 χρόνια το έργο του παρέμενε στην αφάνεια, ενώ ανακαλύφθηκε και πάλι τον 19ο αιώνα.

Τώρα η μεγαλύτερη έκθεση για τον Μποτιτσέλι στην Αγγλία από το 1930 ερευνά πώς οι καλλιτέχνες εφευρίσκουν εκ νέου τον αναγεννησιακό δάσκαλο, με έργα που αρχίζουν από την εποχή των προραφαηλιτών και φτάνουν ώς το σήμερα: Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι, Εντουαρντ Μπερν-Τζόουνς, Ουίλιαμ Μόρις, Ρενέ Μαγκρίτ, Σίντι Σέρμαν κ.ά.

Οι μυθικές θεές και οι γυναίκες της εποχής του Μποτιτσέλι είναι ο συνδετικός κρίκος με τα σύγχρονα έργα. Γυναίκες εξιδανικευμένες, που μοιάζουν αγγελικές, κοιτάζουν κατευθείαν στα ματιά τον θεατή, όμως κάπου χάθηκαν στον δρόμο για τον Παράδεισο, παρασύρθηκαν σε παγανιστικά όργια. Κι όμως ο ίδιος μοίρασε τη ζωή του στα δύο.

Κάποια στιγμή, επηρεασμένος από τον φανατικά συντηρητικό μοναχό της Φλωρεντίας Σαβοναρόλα, απέρριψε την ομορφιά και την ηδονή και αφιερώθηκε σε θρησκευτικά θέματα και στην εικονογράφηση της «Θείας Κωμωδίας» του Δάντη.

Οχι τυχαία θεωρείται ένας σουρεαλιστής του 15ου αιώνα, που έκανε τα όνειρα πραγματικότητα. Ιδιαίτερα δημοφιλής στις μέρες μας, αντιπροσωπεύει μια λαϊκή εικόνα που μπορεί να μπει σε κάθε σπίτι, με αφίσες, αναπαραγωγές των έργων του σε μικροαντικείμενα, τυπώματα σε μπλουζάκια κ.λπ.