Από το βάθρο στο χυτήριο

Μόλις ένας μήνας πέρασε από τον βανδαλισμό της «Βορείου Ηπείρου» στην οδό Τοσίτσα, έργο του Κώστα Σεφερλή, που αναπαριστά μια νεαρή γυναίκα με δεμένα πισθάγκωνα τα χέρια.

Ενα γλυπτό που έχει εμπνεύσει την Κική Δημουλά στο ποίημα «Σημείο Αναγνωρίσεως» αλλά και πολλούς «καλλιτέχνες» οι οποίοι κάθε λίγο και λιγάκι ζηλεύουν τη λευκή ομορφιά της κόρης και σπεύδουν να τη σπιλώσουν με... γκράφιτι.

Κι ενώ η «Βόρειος Ηπειρος» μεταφέρθηκε στα εργαστήρια του Δήμου Αθηναίων για συντήρηση -έχουν κοπεί τα άκρα της- κάποια άλλα κρούσματα, πολύ χειρότερα, που ξεπερνούν τον βανδαλισμό και φτάνουν στην ανομία σημειώθηκαν πριν από λίγες μέρες.

Τα βράδια της 25ης και 26ης Μαΐου άγνωστοι έκλεψαν πέντε προτομές από την υπαίθρια γλυπτοθήκη του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων, στην καρδιά της πρωτεύουσας.

Πρόκειται για τις ορειχάλκινες κεφαλές των Κώστα Ουράνη, Κωστή Μπαστιά, Παντελή Χορν, Αγγελου Τερζάκη, Γιώργου Θεοτοκά. Τις τρεις πρώτες έχει φιλοτεχνήσει ο γλύπτης Πραξιτέλης Τζανουλίνος και τις άλλες δύο ο ομότιμος καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Θεόδωρος Παπαγιάννης.

Εκπληκτοι και άναυδοι μένουν όσοι αντικρίζουν το μέγεθος της καταστροφής. Οι μαρμάρινες βάσεις που μένουν κενές προκαλούν θλίψη και οργή, ενώ τα ερωτήματα παραμένουν. Πόσο καλά σχεδιασμένη και επαγγελματική ήταν η «δουλειά», καθώς οι δράστες μπόρεσαν με ειδικό εξοπλισμό να κόψουν και να αποσπάσουν τις προτομές;

Πώς μπόρεσαν να δράσουν ανενόχλητοι δύο βραδιές, αφού την πρώτη πήραν τις προτομές των Ουράνη, Τερζάκη, Μπαστιά, Θεοτοκά και είχαν το θράσος να επιστρέψουν την επόμενη για να πάρουν και την προτομή του Χορν;

«Εχουμε να κάνουμε ξεκάθαρα με ένα ζήτημα ελλειμματικής αστυνόμευσης», είναι το σχόλιο του δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη. «Η κατάσταση στην “Τριλογία”, μεταξύ Νομικής-Πνευματικού Κέντρου και Πανεπιστημίου, έχει γίνει αφόρητη. Η Ελληνική Αστυνομία πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της».

Ασφαλώς οι κλέφτες δεν εντυπωσιάστηκαν από την καλλιτεχνική αξία των γλυπτών ούτε συγκινήθηκαν από την πνευματικότητα των σπουδαίων προσωπικοτήτων που αναπαριστούν. Τα κίνητρα είναι οικονομικά. Γιατί αξία έχει το υλικό των προτομών, ο ορείχαλκος, τον οποίο, όπως είναι γνωστό, πουλούν σε χυτήρια με το κιλό. Πάντως η αξία του λιωμένου χαλκού δεν ξεπερνά τα 5 ευρώ το κιλό...

«Μπορεί να δώσουν μια προτομή για 200-300 ευρώ, πρόκειται για πενταροδεκάρες», σχολιάζει ο Θεόδωρος Παπαγιάννης, ο οποίος αναρωτιέται: «Η Αστυνομία δεν μπορεί να ερευνήσει και να μπλοκάρει τα χυτήρια και τα σκραπ όπου πηγαίνει το ανακυκλώσιμο μέταλλο; Δεν είναι πολλά αυτά τα σημεία, 4-5 στην Αττική».

Ο ίδιος χαρακτηρίζει «αθλιότητα» το γεγονός της αφαίρεσης των προτομών. «Με αποκαρδιώνουν αυτά τα φαινόμενα. Είναι το έσχατο σημείο κατάπτωσης μιας χώρας. Μας προσβάλλουν όλους βαθύτατα. Γιατί οι προτομές είναι διακεκριμένων ανθρώπων, οι οποίοι αποτελούν παραδείγματα στην κοινωνία».

Ο Θεόδ. Παπαγιάννης λυπάται γιατί είναι δύσκολο να ξαναγίνουν οι προτομές εφόσον δεν υπάρχουν χρήματα. «Εγώ μπορώ να δώσω τα καλούπια, μακάρι ο Δήμος Αθηναίων να μπορούσε να πληρώσει τα χυτήρια... Αλλά ποιος εγγυάται ότι δεν θα ξανακλέψουν τις προτομές; Και ποιος μπορεί να τις περιφρουρήσει;».

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο δήμος έχει προχωρήσει ένα πρόγραμμα κόστους άνω των 800.000 ευρώ που αφορά την αποκατάσταση, συντήρηση, ανάδειξη και προστασία 100 γλυπτών έργων τέχνης (ανδριάντες, προτομές, ολόσωμα γλυπτά, στήλες, ελεύθερες συνθέσεις), τα οποία έχουν ιστορική και καλλιτεχνική αξία, αποτελούν τεκμήρια της Ιστορίας της πόλης των Αθηνών και συνθέτουν ένα υπαίθριο μουσείο της νεότερης γλυπτικής τέχνης.

Η παρέμβαση εκτείνεται σε κεντρικές πλατείες και κοινόχρηστους χώρους της Αθήνας με μεγάλη επισκεψιμότητα και καθημερινή κίνηση πολιτών και ουσιαστικά αναβαθμίζει τη ζωή μας. Ωστόσο, τέτοια φαινόμενα που επαναλαμβάνονται, βανδαλισμοί και κλοπές, ουσιαστικά ακυρώνουν το έργο και υποβαθμίζουν τη ζωή μας, σε μια εποχή που η κρίση πλήττει όχι μόνο τις τσέπες αλλά και τις αξίες μας.