Από τη ρωσική στην αμερικανική πρωτοπορία

Πρωτοπόρος στη χρήση τού νέον για περισσότερο από 50 χρόνια, ακούραστος ερευνητής της σχέσης του χώρου με τα γεωμετρικά σχήματα, ο διάσημος Ελληνοαμερικανός καλλιτέχνης Στήβεν Αντωνάκος ανακάλυψε στο τέλος της πορείας του συγγένειες του έργου του με τη ρωσική πρωτοπορία. Ετσι, αποφάσισε το 2012 -ένα χρόνο πριν φύγει από τη ζωή- να δωρίσει 67 τυπώματά του στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, που έχει την περίφημη συλλογή Κωστάκη με έργα ρωσικής πρωτοπορίας.

Τώρα, η έκθεση «Στήβεν Αντωνάκος-Τυπώματα» στη Μονή Λαζαριστών φέρνει στο προσκήνιο αυτή τη μοναδική δωρεά, στην οποία ο ίδιος ο εικαστικός αναφερόταν σε μία από τις επιστολές του προς το μουσείο: «Υπάρχουν μεγάλοι δρόμοι που μπορούν να εξερευνηθούν και να φέρουν καρπούς από τη μελέτη της σχέσης ανάμεσα στα έργα των Ρώσων κονστρουκτιβιστών και της συγκεκριμένης και αφηρημένης γεωμετρίας που χρησιμοποιώ με ποικίλα μέσα εγώ στα δικά μου έργα».

Οπως αναφέρει η διευθύντρια του ΚΜΣΤ, Μαρία Τσαντσάνογλου: «H καθαρή γεωμετρία του κονστρουκτιβισμού σε συνδυασμό με τον μυστικισμό της σουπρεματιστικής σύνθεσης φόρμας και χρώματος ήταν τα στοιχεία που ώθησαν τον Αντωνάκο να στρέψει το βλέμμα του –κάπως αργά, όπως ο ίδιος εξομολογείται– προς τη ρωσική πρωτοπορία. Βλέποντας σήμερα ξανά αυτή τη σχέση, διαπιστώνουμε πόσο δίκιο είχε ο Αντωνάκος όταν μας παρακίνησε να εξερευνήσουμε αυτή τη διάσταση της δουλειάς του».

Ο επιμελητής της έκθεσης και ιστορικός Τέχνης στο μουσείο της Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπόλης, επισημαίνει πως τα σχέδια του Στήβεν Αντωνάκου συνδέονται αρχικά με τις συνθέσεις του με νέον –ως προσχέδια και στάδια προετοιμασίας τους–, στη συνέχεια, ωστόσο, διεκδικούν τη δική τους αισθητική αξία. «Το ίδιο ισχύει για τα τυπώματά του που διακρίνονται, κατ' αρχάς, για την εξαιρετική τεχνική τους.

»Ο Αντωνάκος εκκινεί από τα πρωτογενή στοιχεία της τέχνης –τη γραμμή, τη φόρμα, το επίπεδο, το χρώμα και το φως– ενώ εμφανείς είναι οι συσχετισμοί και οι παραπομπές στο μορφολογικό λεξιλόγιο κινημάτων της ρωσικής πρωτοπορίας, όπως ο σουπρεματισμός και ο κονστρουκτιβισμός».

Γεννημένος στον Αγιο Νικόλαο Γυθείου Λακωνίας το 1926, ο Στήβεν Αντωνάκος σε νεαρή ηλικία μετανάστευσε στην Αμερική όπου γρήγορα καθιερώθηκε και η Νέα Υόρκη έγινε το ορμητήριό του. «Ανακάλυψε» το νέον ως εικαστικό μέσον το 1960 και το ανέδειξε σε πρωταρχικό μέσο της δημιουργίας του.

Το έργο του, που έχει παρουσιαστεί σε μουσεία και δημόσιους χώρους σε Αμερική, Ευρώπη και Ασία, περιλαμβάνει γλυπτική, εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας, αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις, επιτοίχιες συνθέσεις στις οποίες το νέον συνυπάρχει με το χρώμα και με μεταλλικά φύλλα, σχέδια και τυπώματα.

Ο καλλιτέχνης ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για το έργο σε δημόσιο χώρο, με σκοπό να προκαλέσει συναισθήματα και σκέψεις, να φέρει σε άμεση επαφή με την τέχνη ακόμα και τους πιο ανυποψίαστους. Τις δημιουργίες του μπορούμε να τις δούμε στο μετρό «Αμπελόκηποι» στην Αθήνα, ενώ στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης έχει προσφέρει και το παρεκκλήσι που βρίσκεται στον αύλειο χώρο στη Μονή Λαζαριστών, με αφορμή την έκθεση «Αντωνάκος-Δοξαστικό», το 2000.

Info:

Μέχρι τις 27 Φεβρουαρίου 2016, στη Μονή Λαζαριστών. Τρίτη-Σάββατο 10.00-18.00. Ξεναγήσεις κάθε Σάββατο στις 12.00 (με το εισιτήριο εισόδου 3€, 1,5€ μαθητικό-φοιτητικό-μειωμένο, 1€ ομαδικό).