Ο πρώτος θάνατος μεγάλου σκηνοθέτη της νέας χρονιάς συνέβη χθες. Στις 16 του Γενάρη του 2025: ο Ντέιβιντ Λιντς δεν είναι πια μαζί μας, σε αυτόν τον κόσμο. «Εφυγε» λίγο πριν τα 79α γενέθλιά του, που θα τα γιόρταζε στις 20 Ιανουαρίου. Ο λόγος ήταν πως η καρδιά του δεν άντεξε - τι; Ο,τι δεν της άρεσε, φανταζόμαστε. Να ’ταν ένα και δύο; Τυπικά, ο ίδιος είχε δηλώσει πέρυσι πως είχε διαγνωστεί με εμφύσημα μετά από «μια ζωή καπνίσματος», γι’ αυτό και είχε αφήσει να εννοηθεί πως ίσως δεν θα μπορούσε να ξανασκηνοθετήσει, όχι τουλάχιστον παρών στα πλατό. Το σίγουρο είναι πως ο Ντέιβιντ Λιντς, ο σπουδαίος αυτός κινηματογραφικός σκηνοθέτης, κάπνιζε από την ηλικία των οκτώ ετών και τους τελευταίους μήνες ναι μεν έλεγε πως πρέπει να κόψουμε το κάπνισμα, ωστόσο δεν μετάνιωσε για τις επιλογές του. Και καλά έκανε και ποιοι είμαστε εμείς για να τον κρίνουμε; Κρίναμε τις ταινίες του: τις λατρέψαμε. Και αυτό αρκεί και περισσεύει. Πόσο μάλλον όταν το τσιγάρο, εκτός από αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του και της καλλιτεχνικής, ήταν και ένας από τους πρωταγωνιστές των ταινιών του: Mulholland Drive, Blue Velvet, Twin Peaks - όλες μέσα στον καπνό!
Ηταν πολυβραβευμένος: Τιμητικό Οσκαρ, Χρυσός Λέων, Σεζάρ, Μέγα Βραβείο του Φεστιβάλ Κανών, Βραβεία της Ενωσης Κριτικών Κινηματογράφου, Βρετανικά Βραβεία κ.ά. Οσο για τις ταινίες του, και να μην τις έχει δει κάποιος (πράγμα δύσκολο), σίγουρα τις έχει ακούσει: Ο Ανθρωπος Ελέφαντας (με έναν εξαιρετικό Αντονι Χόπκινς, σε μία αξεπέραστη ταινία), Ντιουν (του 1984), Μπλε Βελούδο, Χαμένη Λεωφόρος, Οδός Μαλχόλαντ... Ο ίδιος ήθελε να γίνει ζωγράφος: γεννημένος σε μία πόλη της πολιτείας Μοντάνα, μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών, ωστόσο την εγκατέλειψε καθώς «δεν ήταν του γούστου μου τα γούστα τους» όπως έχει δηλώσει σχετικά. Ηρθε στην Ευρώπη, προσπάθησε να μαθητεύσει δίπλα στον εξπρεσιονιστή ζωγράφο Οσκαρ Κοκόσκα, δεν τα κατάφερε και επέστρεψε στις ΗΠΑ. Ως εικαστικός (στο βλέμμα έστω) συνέχισε όλη του τη ζωή και αυτό φαίνεται στα πλάνα του: δεν είναι τυχαίο το ονειρικό, σουρεαλιστικό στιλ των ταινιών του, ούτε η αποδομητική του οπτική πάνω σε υπαρξιακά όσο και κοινωνικά θέματα, ακόμη και για το τι σημαίνει η ίδια η χώρα του.
To 2018 η λέξη «Lynchian» εντάχθηκε στο Λεξικό της Οξφόρδης. Ο ορισμός είναι ο εξής: «Lynchian: όταν κάτι ή κάποιος θυμίζει ή μιμείται τα έργα του David Lynch. Ο Λιντς είναι γνωστός για την αντιπαράθεση σουρεαλιστικών ή απειλητικών στοιχείων με καθημερινά περιβάλλοντα, καθώς και για τη χρήση συναρπαστικών οπτικών εικόνων για να τονίσει μια ονειρική ποιότητα μυστηρίου ή μια απειλή». Περιττό να πούμε πως είναι από τους μεγαλύτερους Aμερικανούς σκηνοθέτες και ένας από τους καλύτερους στην ιστορία του σινεμά: έθεσε την προσωπική του σφραγίδα στην 7η Τέχνη, δεν σταμάτησε να τολμάει και έθεσε τους δικούς του κινηματογραφικούς όρους.
Το «Eraserhead» ήταν η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, το 1977, ένα ανεξάρτητο σουρεαλιστικό φιλμ τρόμου, ασπρόμαυρο - για τον ίδιο τον σκηνοθέτη «το πιο πνευματικό του έργο» ενώ ενυπήρχε μέσα στην ταινία και ο φόβος του Λιντς για την πατρότητα. Τρία χρόνια μετά γύρισε τον «Ανθρωπο Ελέφαντα», επίσης σε ασπρόμαυρο φιλμ, που έχει αφήσει εποχή στην ιστορία του σινεμά: η ταινία σχολίαζε δραματικά τη βιομηχανία του θεάματος στη βικτωριανή Αγγλία, που πρότασσε τον κυνισμό και την απανθρωποποίηση απέναντι στο κέρδος και την αγοραία διασκέδαση. Συνεχίζει διασκευάζοντας κινηματογραφικά το «Dune» του Φρανκ Χέρμπερτ, η οποία αν και έχει μείνει επίσης ιστορική, τότε ήταν μία παταγώδης εμπορική αποτυχία (ίσως ήταν λίγο νωρίς για σουρεαλιστικές ταινίες επιστημονικής φαντασίας, ίσως γιατί ο ίδιος δεν είχε και τον τελικό λόγο για το αποτέλεσμα). Το 1990 ο Λιντς «έφερε την επανάσταση», όπως έγραψαν, στην αμερικανική τηλεόραση με τη σειρά «Twin Peaks», η οποία αναδείκνυε πολλά θέματα ταμπού για την κοινωνία τότε. Το «Mulholland Drive» τού χάρισε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στις Κάνες το 2001.
«Υπάρχει ένα μεγάλο κενό στον κόσμο τώρα που δεν είναι πια μαζί μας. Αλλά, όπως θα έλεγε και ο ίδιος, “Να κοιτάς το ντόνατ και όχι την τρύπα”»: με αυτή την ανακοίνωση η οικογένεια του Λιντς μάς δήλωσε τον θάνατό του. Εμεις κρατάμε και κάτι ακόμα από τα όσα έχει πει: πως «μπορείς να είσαι ειλικρινής στο κοινό, δίχως να ξέρεις τα πάντα». Δίχως δηλαδή να θεωρείς εαυτόν αυθεντία - πόσο αυθεντική ρήση. Τον ευχαριστούμε.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας