Με τον επίκαιρο τίτλο «Τέχνη Νοημοσύνη - Αναδρομή σαν μισή ανάσα», που εμπεριέχει, ωστόσο, όλη την ευαισθησία και την ποίηση που χαρακτηρίζουν τον Μιχάλη Μανουσάκη και τη δουλειά του, διοργανώνεται η αναδρομική του έκθεση σε επιμέλεια του δρος Παναγιώτη Πάγκαλου. Εγκαινιάστηκε χθες στον εκθεσιακό χώρο «Νίκος Κεσσανλής», της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, και παρουσιάζει περισσότερα από 200 έργα του όλων των περιόδων, ανάμεσά τους και πολλά που εκτίθενται για πρώτη φορά. Ζωγραφικά, γλυπτά, εγκαταστάσεις, βίντεο, παιχνίδια (είναι γνωστός συλλέκτης) και έργα φίλων του, δημιουργούν το αφήγημα της πορείας του και καλύπτουν την περίοδο 1969-2024, καθώς παρουσιάζεται και ένα από τα πρώτα σχέδια που ζωγράφισε ο Μ. Μανουσάκης σε ηλικία 16 ετών.
Τα Χανιά, η ιδιαίτερη πατρίδα του, μνήμες από τα πρώτα χρόνια μαθητείας και ζωής, η οικογένεια, οι ρίζες, η Μικρασιατική Καταστροφή, οι γονείς, προσωπικές αγωνίες, συγκινήσεις και αναζητήσεις, τα έργα του από τα πρώτα μέχρι εκείνα του 2024, τα παιχνίδια ως δομικό υλικό της έκθεσης που ενσωματώνονται σαν ντοκουμέντα της παιδικής ηλικίας αλλά και τα έργα φίλων του, όπως του Μάριου Σπηλιόπουλου, του Τάσου Μαντζαβίνου, του Τάσου Μισούρα, του Ράλλη Κοψίδη και άλλων «που συντροφεύουν την πορεία μου», όπως μας λέει ο Μ. Μανουσάκης, στήνουν τη αφήγημα της έκθεσης που αποτυπώνει μνήμες, την καλλιτεχνική του πορεία και πολλές στιγμές της ζωής του. «Αν θεωρήσουμε ότι το συνολικό έργο ενός καλλιτέχνη ανάγεται εντέλει σε ένα και μοναδικό έργο, κατακερματισμένο σε επιμέρους τμήματα, τότε η αναδρομή επιτρέπει στους παραλήπτες να δουν όλα μαζί τα κομμάτια του παζλ, να εντοπίσουν στο σύνολό τους τις έννοιες, τις θεματικές και τις τεχνικές που απασχόλησαν τον δημιουργό, αλλά και στον δημιουργό να αναστοχαστεί επί του βασικού ερωτήματος, που μια μοναδική απάντηση δεν μπορεί να έχει: τι είναι τέχνη;» γράφει στον κατάλογο της έκθεσης ο Παναγιώτης Πάγκαλος, αρχιτέκτων, καθηγητής Σχολής εφαρμοσμένων τεχνών και πολιτισμού ΠΑΔΑ, και καταλήγει: «Η αναδρομική πορεία του Μιχάλη Μανουσάκη ξεκλειδώνει βιώματα, σχέσεις, νοσταλγίες, συγκρούσεις, πάθη, ανεκπλήρωτους πόθους και εκπληρωμένες επιθυμίες, ενότητες μιας ζωής απλωμένης σε έργα που αντανακλούν έναν χαρακτήρα αιρετικό, ένα πρόσωπο ερωτικό και απρόσμενο, έναν ποιητή που πολεμάει τον χρόνο με τη μνήμη, ένα χελιδόνι που αδιάκοπα και βασανιστικά επιστρέφει σε τόπους και στιγμές, σαν να μη λυτρώθηκε ποτέ».
Η έκθεση σηματοδοτεί έναν ακόμη σταθμό στην πολυετή του πορεία, καθώς ο Μιχάλης Μανουσάκης αποχαιρετά την ΑΣΚΤ, όπου υπηρέτησε ως καθηγητής από το 1987 έως το 2020. Είχαν προηγηθεί τα χρόνια της μαθητείας του εκεί με καθηγητή τον Δημοσθένη Κοκκινίδη (1979-1984). «Με τρομάζει η λέξη. Οχι, δεν αποχαιρετώ, γιατί δεν αισθάνομαι ότι φεύγω. Εδώ νιώθω την ενέργεια του χώρου, των φοιτητών, των συναδέλφων μου... ήταν η τροφή μου», μας λέει, στη σύντομη συνομιλία μας.
«Τα έργα του Μιχάλη Μανουσάκη αποδίδουν ευγνωμοσύνη στην κοινότητα που τον περιέβαλε. Με αυτά επανέρχεται στις ρίζες του, τιμά τον τόπο που επηρέασε καθοριστικά την πορεία του και προσφέρει μια συνολική οπτική της ζωής του, των αγώνων, των ονείρων και της φιλοσοφίας του. Στημένα σε αλληλένδετες αρμονικές διατάξεις, που συνέθεσε με τον επιμελητή της έκθεσης Παναγιώτη Πάγκαλο, συντονίζουν ένα σύνολο εσωτερικής ανασκόπησης, που επιτρέπει στους παραλήπτες να δουν βαθύτερα μέσα στην ψυχή του δημιουργού, μέσα από το φως που διαπερνά τις μικρές χαραμάδες που ο ίδιος εκουσίως αφήνει ανοιχτές», γράφει η δρ Ερατώ Χατζησάββα, πρύτανης της ΑΣΚΤ. «Ο Μιχάλης Μανουσάκης είναι ένας σπουδαίος καλλιτέχνης και υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους δασκάλους της ΑΣΚΤ. Μαθητής και αργότερα στενός συνεργάτης του Δημοσθένη Κοκκινίδη, τακτικός καθηγητής από το 2014, άφησε βαθύ αποτύπωμα στην ιστορία της Σχολής.
Το εργαστήριό του δεν ήταν μόνο χώρος διδασκαλίας αλλά και κέντρο πρωτοποριακής πρόσληψης και προσέγγισης της τέχνης. Στο επίκεντρο της τέχνης του, ο άνθρωπος. Υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητός ανάμεσα στους φοιτητές και τους συναδέλφους του. Ηταν για μένα μεγάλη τιμή που συνυπήρξα μαζί του στη Σχολή. Η επικοινωνία μαζί του ήταν πάντα δωρεά. Η Σχολή σήμερα τον υποδέχεται και τον τιμά», καταλήγει.
Στον κατάλογο περιλαμβάνονται επίσης κείμενα του Μιχάλη Μανουσάκη, του Δημήτρη Α. Σεβαστάκη, ζωγράφου και καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, του ζωγράφου Γιάννη Ζιώγα κ.ά., μαζί με φωτογραφίες των έργων. Η έκθεση διοργανώνεται υπό την αιγίδα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, του υπουργείου Πολιτισμού και του ΟΠΑΝΔΑ, με την υποστήριξη της γκαλερί «έκφραση - Γιάννα Γραμματοπούλου».
♦ Πληροφορίες: Διάρκεια έκθεσης έως 15 Φεβρουαρίου 2025. Ημέρες & ώρες λειτουργίας: κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 15.00 - 20.30. Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, Αίθουσα «Νίκος Κεσσανλής», Πειραιώς 256, Αγιος Ιωάννης Ρέντης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας