«Το στόμα μου θα το κλείσω μαζί με τα μάτια μου»

Η αρχαιολόγος Δέσποινα Μακροπούλου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης το 2012, όταν ανακαλύφθηκαν δηλαδή οι αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου, και η οποία «άναψε το φιτίλι» των αντιδράσεων στο «έγκλημα» που συντελέστηκε [την αναφέρουμε στο αφιέρωμα του Σαββάτου 30/11 («Εφ.Συν.» «Από την “τρύπα του Κούβελα” στις ράγες των 9,6 χλμ. και των 3 δισεκατομμυρίων»)], γράφει το πρώτο επιστημονικό σχόλιο για όσα συντελέστηκαν στον σταθμό και παρουσιάζονται από την κυβερνητική προπαγάνδα ως «θαύμα». Οι παρατηρήσεις της κ. Μακροπούλου είναι συνάρτηση επιστημονικού λόγου και ανθρώπινου πόνου, ενώπιον της κατάστασης που διαμορφώθηκε στη Βενιζέλου· είναι καταγγελία για τη φίμωση των συναδέλφων της. Τα λόγια της αξίζει να διαβαστούν από τους συναδέλφους της αλλά και τους απλούς πολίτες:

Μετά λόγου γνώσεως σας λέγω ότι η παρουσία των αρχαιοτήτων στους σταθμούς δεν είναι προβολή της πραγματικότητας που ζήσαμε στο πεδίο όσοι δουλέψαμε εκεί και όσοι πληροφορηθήκαμε από αυτούς που δούλεψαν.

Δεν είναι υπόγειο μουσείο η Βενιζέλου. Ενα μουσείο έχει συμφραζόμενα, αντικείμενα φιλοξενεί που το ένα κρατάει το διπλανό του από το χέρι και συνομιλεί μαζί του και όλα μαζί συνομιλούν με τον επισκέπτη, που ρωτάει και του απαντάνε. Εχουν ψυχή τα εκθέματα ενός μουσείου, έχουν λαλιά.

Η Βενιζέλου είναι παζλ της γδαρμένης επιδερμίδας των υποκείμενων και παρακείμενων αρχαιότατων κτισμάτων από τα ελληνιστικά χρόνια ώς το 300 μ.Χ., τα τεκμήρια έμειναν στα χαρτιά, τα δομικά υλικά πετάχτηκαν, τα αντικείμενα είναι στις αποθήκες. Αποκολλήθηκε και τεμαχίστηκε η επιδερμίδα του πτώματος και μεταφέρθηκαν εκεί τα ελκυστικά κομμάτια της που συγκολλήθηκαν με επιμέλεια.

Δεν θα χρησιμοποιήσω τη λέξη σκηνοθεσία, γιατί ίσα ίσα επί σκηνής τα επιμέρους συνομιλούν εις επήκοον πάντων, όπως συνομιλούν στο μουσείο τα πράγματα και οι ιδέες και οι αξίες που αυτά έχουν, μεταφέρουν ή γεννούν.

Στους άλλους σταθμούς εκτίθενται κάτι λιγοστά σπαράγματα της πραγματικότητας ή φωτογραφίες τους ή εικόνες ανασκαφής που δεν κατανοούνται αν δεν επεξηγηθούν. Είμαι σίγουρη ότι οι του μετρό ζήτησαν από την υπηρεσία τρακόσιες καλές φωτογραφίες, «πιασάρικες» που λέμε, αλλά το στόλισμά τους ανέλαβαν οι ίδιοι, όπως τους βόλευε ο χώρος που είχαν να καλύψουν. Σημειωτέον ότι χρόνια παρακαλούσαμε «δώστε μας στοιχεία για την τελική εικόνα των σταθμών για να σας προτείνουμε τους τρόπους απόδοσης στο κοινό των ευρημάτων, κινητών και ακίνητων». Αλλά ποτέ δεν μας έδωσαν τίποτε (μήπως είχαν;). Αντιθέτως, κάποιοι επιστημονικοί συνεργάτες τους μας διέβαλλαν σε κάθε ευκαιρία με παραμύθια της Χαλιμάς.

Τα σχόλια φωτογραφιών στους σταθμούς, όπου υπάρχουν, δεν επαρκούν, είναι φράσεις κόπι πέιστ από έγγραφα. Κάποιος λοιπόν φίμωσε τους αρχαιολόγους από το να δημιουργήσουν, τους έκλεισε το στόμα με τρόπους τυπικά σύννομους και χειριστικούς αλλά επιστημονικά παράνομους, ας πω σε αντιδιαστολή. Η επιστήμη λέει την αλήθεια και όταν επιχειρείς να τη φιμώσεις οφείλει να σηκώνεται πάνω από όλους και όλα σαν θεριό.

Φίλες και φίλοι, εγώ είμαι λάτρις του θεριού, ειλικρινής και πικρή αν χρειάζεται, και το δικό μου στόμα θα το κλείσω μαζί με τα μάτια μου. Αλλωστε, όπως λέει ο λαός, το κάθε κατσικάκι από το ποδαράκι του κρέμεται...