Η γνωστή ρήση «Πίσω από έναν επιτυχημένο άντρα κρύβεται πάντα μια έξυπνη γυναίκα» θα αποδεικνυόταν ανίσχυρη και λίγη εάν επρόκειτο να περιγράψει τη σχέση του Μίλαν Κούντερα με τη δεύτερη σύζυγό του, τη Βέρα Χραμπάνκοβα, που υπήρξε ταυτόχρονα σύντροφος, μεταφράστρια, γραμματέας, θεματοφύλακας του έργου του κι ένας αφοσιωμένος «φύλακας άγγελος» για τον ίδιο και τη δημόσια εικόνα του. Το ζευγάρι συμβίωσε περισσότερο κι από αγαστά από το 1967, όταν παντρεύτηκαν. Εζησαν μαζί την οδύνη της εξορίας και συμπορεύτηκαν μέχρι τον θάνατό του, στα 94 του χρόνια, πέρυσι τον Ιούλιο. Κάτι περισσότερο από έναν χρόνο αργότερα, το πρωί του περασμένου Σαββάτου, η 89χρονη Βέρα Χραμπάνκοβα-Κούντερα «βρέθηκε άψυχη από μια καμαριέρα» σ’ ένα παραλιακό ξενοδοχείο στο Pas-de-Calais όπου έκανε διακοπές. Την είδηση γνωστοποίησε πρώτα η περιφερειακή εφημερίδα La Voix du Nord και επιβεβαίωσε αργότερα στο γαλλικό πρακτορείο ο εκδότης του σπουδαίου Γαλλοτσέχου λογοτέχνη: «Ο Αντουάν Γκαλιμάρ και οι Εκδόσεις Γκαλιμάρ ανακοινώνουν με μεγάλη θλίψη τον θάνατο της Βέρα Κούντερα στις 14 Σεπτεμβρίου 2024.
Διατηρώντας στενό δεσμό με τον σύζυγό της, τον πρόσεχε μέχρι την τελευταία μέρα και εργάστηκε αξιοθαύμαστα για να προωθήσει το πεζογραφικό και κριτικό του έργο σ’ όλο τον κόσμο», ανέφερε χαρακτηριστικά η ανακοίνωση του περίφημου εκδοτικού οίκου.
Η Βέρα Κούντερα «διατήρησε ζωντανή τη μνήμη του συγγραφέα μέχρι την τελευταία στιγμή», δήλωσε κι ο πρέσβης της Τσεχίας στη Γαλλία, αποχαιρετώντας «μια σπουδαία προσωπικότητα που συνόδευσε και ενέπνευσε το έργο του Μίλαν Κούντερα μέσα από τις γνώσεις της για την παγκόσμια λογοτεχνία και τον κόσμο». Σύμφωνα με τον ίδιο, η τελευταία επιθυμία και των δύο ήταν οι σοροί τους «να μεταφερθούν στο Μπρνο (τη γενέτειρα του συγγραφέα). Κι αυτό θα γίνει». Να θυμίσουμε άλλωστε ότι μετά από 40 χρόνια εξορίας στο Παρίσι, ο 90χρονος τότε Κούντερα και η Βέρα είχαν αποκτήσει και πάλι την τσεχική υπηκοότητα, το 2019, έναν μήνα μετά τη συνάντησή τους με τον τότε πρωθυπουργό Αντρέι Μπάμπις.
Στο Παρίσι
Η Βέρα ήταν παρουσιάστρια στην τσεχοσλοβακική τηλεόραση όταν γνώρισε και παντρεύτηκε τον Κούντερα -αφού ο ίδιος είχε ζήσει κι έναν προηγούμενο γάμο το 1956 με τη λυρική τραγουδίστρια Ολγκα Χαάσοβα. Μετά την ενεργό εμπλοκή του Κούντερα στην Ανοιξη της Πράγας, έφυγαν μαζί για τη Γαλλία το 1975. Στο Παρίσι πέρασαν την υπόλοιπη ζωή τους, μ’ ένα μικρό διάλειμμα την περίοδο που είχαν πάει μαζί στην Ισλανδία, ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο αποκομμένοι από τον κόσμο (ήταν γνωστή η άρνηση του Κούντερα για τη δημοσιότητα, τις δημόσιες εμφανίσεις, τις συνεντεύξεις και τις κοινωνικές συναναστροφές). Μία άλλη περίοδο είχαν αποσυρθεί στην Κορσική, στο σπίτι του καλού φίλου του Κούντερα, ζωγράφου Ερνέστ Μπρελέρ, αλλά τελικά παρέμειναν στο Παρίσι. Στο σπίτι τους εργάζονταν μαζί κι εκείνη ήταν ο σύνδεσμός του με τον έξω κόσμο. Εκείνη φρόντιζε να φρενάρει τις επιδιώξεις διαφόρων ατζέντηδων και, στον αντίποδα, να καλλιεργεί τη σχέση με τους συναδέλφους και φίλους του, όπως τον Αμερικανό, επίσης σπουδαίο συγγραφέα, Φίλιπ Ροθ -που «συνηγόρησε» στη διεθνή αναγνωρισιμότητα του Κούντερα, όταν δημοσίευσε κείμενα και βιβλία του στο πλαίσιο της σειράς «Φωνές από την Αλλη Ευρώπη» που επιμελούνταν.
Και ο ίδιος ο Κούντερα δεν σταμάτησε ποτέ να την αναγνωρίζει και να αναφέρει σε διαφορετικά βιβλία στοιχεία για τη γνωριμία και τη σχέση τους. Εχει π.χ. διηγηθεί πως εκείνη είχε σταθεί στο πλευρό του όταν ο ίδιος είχε θεωρήσει ότι μετά το «Βαλς του αποχαιρετισμού» (1972) η συγγραφική του καριέρα είχε λήξει. Πως με τη δική της αλύγιστη προτροπή ο ίδιος ξανάρχισε να γράφει, στη Γαλλία πια, πρώτα «Το Βιβλίο του Γέλιου και της Λήθης» και ύστερα την «Αβάσταχτη Ελαφρότητα της Υπαρξης» (στα ελληνικά κυκλοφορούν και τα δύο από την «Εστία» σε μετάφραση Γιάννη Χάρη), το μυθιστόρημα που λόγω και της κινηματογραφικής του μεταφοράς (1988) από τον Φίλιπ Κάουφμαν χάρισε στον Κούντερα διεθνή δημοφιλία.
Μία από τις τελευταίες αποφάσεις της Βέρα Χραμπάνκοβα-Κούντερα ήταν να δωρίσει λίγους μήνες πριν, σε μια συμβολική κίνηση, 3.000 αντίτυπα των σπουδαιότερων βιβλίων του Μίλαν Κούντερα στο Μπρνο, την πόλη όπου γεννήθηκε εκείνος. Ισως όμως ακόμα χαρακτηριστικότερο να είναι ότι αφού έζησαν μία ολόκληρη ζωή μαζί, αποχαιρέτησαν τον κόσμο σχεδόν ταυτόχρονα -σαν ο χρόνος που πέρασε από τον θάνατό του Κούντερα να χρησίμευσε σε εκείνη απλά για να ρυθμίσει κάποιες τελευταίες λεπτομέρειες.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας