To KΑΣ υπέκυψε στα έργα του... ανέμου

Με δύο από τα τρία θαλάσσια αιολικά πάρκα κοντά σε Γυάρο και Ζάκρο να παίρνουν τελικώς το «πράσινο φως», αλλά αυτό κοντά στη Σπιναλόγκα να εξαιρείται (κυρίως λόγω της αντίδρασης ξενοδόχων της Ελούντας, σύμφωνα με πληροφορίες), έληξε η προχθεσινή συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου που είχε κληθεί να επανεξετάσει το ζήτημα μετά την αίτηση θεραπείας την οποία είχε καταθέσει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θοδωρής Σκυλακάκης, κατά της απόφασης της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη.

Στο πλαίσιο της διαδικασίας της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών πάρκων είχε προηγηθεί, ας θυμίσουμε, τον Ιούλιο η ομόφωνη απόρριψη από το ΚΑΣ των τριών θαλάσσιων περιοχών χωροθέτησης, δηλαδή αυτών: α) απέναντι από την Κάτω Ζάκρο σε σημείο που βρισκόταν σε άμεση οπτική επαφή με τον αρχαιολογικό χώρο και το μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου υποψήφιο προς ένταξη στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, β) κοντά στη Σπιναλόγκα και τη χερσόνησο Νησί ή Κολοκύθα που αφορά κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους και τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και γ) στη Γυάρο σε σημείο που βρισκόταν σε άμεση οπτική επαφή με τον κηρυγμένο Ιστορικό Τόπο της Γυάρου. Τους λόγους «προστασίας των εγκείμενων μνημείων και θέσεων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος» επικαλούνταν και το ΚΑΣ στην αρνητική γνωμοδότησή του, που ασπάστηκε η υπουργός Πολιτισμού υπογράφοντας σχετική απόφαση.

Μετά την αίτηση θεραπείας του κ. Σκυλακάκη αλλά και την προ ημερών επίσκεψη εκπροσώπων τής θυγατρικής του Δημοσίου Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρίας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ Α.Ε.) στο ΥΠΠΟ για ακρόαση από την υπουργό, το θέμα αναπέμφθηκε στο ΚΑΣ. Και προχθές το Συμβούλιο, σε μία όχι και τόσο συνήθη απαρτία και των 18 τακτικών μελών του, άκουσε τη μερική αναδιαμόρφωση των σχεδίων χωροθέτησης: η απόσταση χωροθέτησης του αιολικού πάρκου απέναντι από την Κάτω Ζάκρο μετακινήθηκε από τα 5 χλμ. στα 9 χλμ., χωρίς να προσδιοριστεί εάν αυτό θα είναι στο βόρειο ή στο νότιο άκρο του ορίζοντα. Αναλόγως επιμηκύνθηκε και η απόσταση για την περιοχή ανοιχτά της Γυάρου από τα 5 χλμ. στα 10 χλμ. και σε σημείο που θα βρίσκεται πίσω από τον ιστορικό τόπο. Για την περιοχή κοντά στο νησί της Σπιναλόγκα δεν τέθηκε θέμα αφού το ΚΑΣ ήταν εξ αρχής αρνητικό.

Εξ αρχής αρνητικοί ήταν και οι ξενοδόχοι αλλά και συλλογικοί φορείς στην Ελούντα που είχαν γνωστοποιήσει τη διαμαρτυρία τους καταγγέλλοντας μεταξύ άλλων: «α) Μια τέτοια εγκατάσταση θα είναι καταστροφική για τον τόπο μας αφού θα επιφέρει ανυπολόγιστες συνέπειες στον τουρισμό, στην αλιεία και στην αισθητική εικόνα της περιοχής. β) Το γεγονός της τοποθέτησης των γιγάντιων ανεμογεννητριών σε μια περιοχή χαρακτηρισμένη ως ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, που γειτνιάζει με τη Σπιναλόγκα και ξενοδοχεία πολυτελείας. γ) Το γεγονός ότι οι ανεμογεννήτριες αυτές θα είναι ορατές από όλη την παράκτια ζώνη του Μεραμπέλου, επιφέροντας οπτική-αισθητική ρύπανση, υποβαθμίζοντας περιοχές με ισχυρό «brand name» στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη». Σ’ αυτή την περίπτωση τα επιχειρήματα είχαν ανταπόκριση. Και όπως παρατήρησε πικρά ένας αρχαιολόγος με τον οποίο συνομιλήσαμε, «αν κάτι θα σώσει τον θαλάσσιο ορίζοντα στη χώρα μας, θα είναι η τουριστική βιομηχανία».

Αντιδράσεις

Η Ζάκρος και η Γυάρος δεν είχαν το προνόμιο της γειτνίασης με τέτοιο τουριστικό brand-name και βέβαια οι φωνές αρχαιολόγων, οικολόγων, περιβαλλοντολόγων, συλλογικοτήτων, αριστερών κομμάτων δεν αρκούν. Τουλάχιστον από τη Ζάκρο το θαλάσσιο αιολικό πάρκο δεν θα φαίνεται, αλλά βέβαια είναι σημαντικό να διευκρινιστούν στην επόμενη φάση και οι ακριβείς όροι, αν δηλαδή η χωροθέτηση θα γίνει στο βόρειο ή στο νότιο άκρο του ορίζοντα. Και στη Γυάρο από το ιστορικό μνημείο το θαλάσσιο πάρκο δεν θα διακρίνεται. Από την άλλη έχει σημασία να καταγραφεί ότι π.χ. εκεί συναντάται η μεγαλύτερη αποικία μεσογειακής φώκιας monachus monachus και ότι άνω του 50% της θαλάσσιας περιοχής καλύπτεται από μοναδικούς κοραλλιογενείς σχηματισμούς και λιβάδια ποσειδωνίας.

Ανησυχητικό είναι βέβαια και ότι αυτή η πρώτη έγκριση των συνολικά 18 σημείων χωροθέτησης των θαλάσσιων αιολικών πάρκων (τα 16 είχαν λάβει εξ αρχής το «πράσινο φως» από το ΚΑΣ) μπορεί ν’ ανοίξει την όρεξη για περισσότερες ανάλογες επενδύσεις.

Μετά από αυτά η προχθεσινή ευχή με την οποία κατέληγε η σχετική ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων [«Ευελπιστούμε ότι το ΚΑΣ θα εμμείνει στην αρχική του απόφαση και δεν θα διακυβεύσει την προστασία των εξέχουσας σημασίας μνημείων. Ελπίζουμε τα μέλη του Συμβουλίου να αναλογισθούν ότι η Αρχαιολογική Υπηρεσία διαχρονικά έχει αποδειχθεί θεματοφύλακας της προστασίας του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος (...)»] ακούγεται πλέον ως ρομαντικά ουτοπική. Αλλωστε και το ίδιο το ΚΑΣ μοιάζει να έλαβε υπ’ όψιν κυρίως τα κελεύσματα της τουριστικής βιομηχανίας και με τον -προεδρεύοντα στο Συμβούλιο- γ.γ. του ΥΠΠΟ, Γιώργο Διδασκάλου, να επιχειρηματολογεί υπέρ της αναγκαιότητας της «ανάπτυξης» να βάζει σε δεύτερη μοίρα τα άγχη των αρχαιολόγων και των κάθε λογής… ρομαντικών.