Το 1977, στα 28 της, μετέφρασε τον «Φύλακα στη σίκαλη», του Τζ. Ντ. Σάλιντζερ. Ηταν «μοιραίο»; Ηταν αν σκεφτούμε τη μετέπειτα σχέση της με τον Σάλιντζερ. Πάντως ήταν προφανώς κι ενδεικτικό για τον δρόμο που θα ακολουθούσε. Χθες το βράδυ έγινε γνωστό ότι πέθανε στα 75 της χρόνια. Το 1989, πριν από 35 χρόνια, την ίδια χρονιά που βραβεύτηκε από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια με το βραβείο Thornton Niven Wilder για το μεταφραστικό της έργο, η ίδια με την έτερη ιδιότητα, της ποιήτριας, έγραφε: «Πάντοτε νύχτα ταξιδεύουν τα μεγάλα χαίρε, τα έχε γεια,/καλότυχοι οι νεκροί που ξαγρυπνάνε, τις κορυφές,/τ’ ακροκεραύνια περιπλέοντας, τις λόχμες μιας απύθμενης υπνολαλίας(...)Σαν να πεθύμησαν τη δροσερή φυγή, το αλγεινό/των αρωμάτων σε κλεισμένους χώρους, τον ταπεινό αιγιαλό,/τη φοβερή φωλιά του ύπνου φεύγοντας, το λίγο των ονείρων».
Η Τζένη Μαστοράκη, από τις σημαντικότερες ποιήτριες και μεταφράστριες της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνικής πραγματικότητας, ήταν από τους τελευταίους των «αθόρυβων»: σπουδαίο έργο, λιγότερη δημόσια έκθεση.
Είχε γεννηθεί τον Φεβρουάριο του 1949 στην Αθήνα και σπούδασε βυζαντινή και μεσαιωνική φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα με ένα ποίημά της που περιλήφθηκε στην «Αντι-ανθολογία» του Δημήτρη Ιατρόπουλου, το 1971. Την επόμενη χρονιά τα ποιήματά της κίνησαν το ενδιαφέρον του Γιάννη Ρίτσου και της Νανάς Καλλιανέση και εκδόθηκε από τον «Κέδρο» το πρώτο της βιβλίο, «Διόδια» - με τον τίτλο που επέλεξε ο Ρίτσος. Είχε άλλωστε ήδη αποδείξει την ποιητική της ωριμότητα: «Οι άνθρωποι πεθαίνουν/μονάχα στη μνήμη των λαών./Κολακεύονται/στις εξάρσεις της μακροθυμίας/του όχλου./Ζουν αχόρταγα τα βουβά διαστήματα/ανάμεσα σε δύο λέξεις ή δυο χειρονομίες/κι ύστερα σβήνουν/με μια βαθιά υπόκλιση/—ένδειξη υποταγής/ή περιφρόνησης—/σε μια δυναστεία/συγκεντρωτικών/ανελέητων στιγμών/που ήταν ωστόσο/μονάχα δικές τους» έγραφε τότε.
Η συνέχεια της λογοτεχνικής της πορείας έφερε διαρκώς παράλληλη την πορεία της ποίησης και της μετάφρασης: μετά τα «Διόδια» (1972) εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές «Το σόι», 1978, «Ιστορίες για τα βαθιά», 1983 και «Μ’ ένα στεφάνι φως», 1989. Τα ποιήματά της μεταφράστηκαν σε διάφορες γλώσσες και δημοσιεύτηκαν σε ανθολογίες και περιοδικά. Η διευθύντρια του προγράμματος ελληνικών σπουδών στο Columbia University της Νέας Υόρκης, Karen Van Dyck, της αφιέρωσε μάλιστα ένα ολόκληρο κεφάλαιο του βιβλίου της «Η Κασσάνδρα και οι λογοκριτές» (1998), θεωρώντας τη «μία από τις κορυφαίες ποιήτριες και μεταφράστριες της Ελλάδας».
Το άλλο «κεφάλαιο» της εμπλοκής της με τη λογοτεχνία αφορούσε τη μετάφραση έργων συγγραφέων απολύτως διαφορετικών μεταξύ τους, όπως οι Κάρσον ΜακΚάλερς, Ελίας Κανέτι, Χάινριχ Μπελ, Χάινριχ φον Κλάιστ, Καρλ Μαρξ, Κάρλο Γκολντόνι, Εντγκαρ Αλαν Πόε, Απτον Σίνκλερ, Λιούις Κάρολ, Τζόρτζιο Μανγκανέλι, Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Χάρολντ Πίντερ, Σάρα Κέιν, Μιγέλ δε Θερβάντες, Χάουαρντ Μπάρκερ, Πολ Σουίζι, Αγκνες Χέλερ κ.ά.
Πέρα από τις άλλες βραβεύσεις της το 1992 πήρε το ειδικό βραβείο του ΙΒΒΥ (International Board on Books for Young People) για τη μετάφραση του παιδικού βιβλίου «Ο ταξιδιώτης της αυγής», του Σι-Ες Λιούις (εκδόσεις Kέδρος). Ποιήματά της στα ελληνικά και σε γαλλική μετάφραση, επιλεγμένα από την ίδια, περιλαμβάνονται στο ιστολόγιό της: http://mastorakilfh2007.blogspot.com.
Στις αρχές του 2008 κάποια παιδιά από το φοιτητικό περιοδικό «Καλειδοσκόπιο» της Φιλοσοφικής Σχολής της ζήτησαν συνέντευξη με αφορμή τα τριάντα χρόνια από την έκδοση του “Φύλακα στη σίκαλη” στα ελληνικά και με αφορμή τη νέα μετάφραση που επιχειρούσε η ίδια τότε, είχε δώσει μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις της στο «Βήμα».
-Σήμερα, με τη νέα μετάφραση που δουλεύετε, πώς μπορούμε να το ξανακάνουμε με ένα βιβλίο του 1951 και τη γλώσσα τού τότε; την είχαν ρωτήσει.
«Στην Αμερική πιστεύουν πως σε λίγο ο Catcher θα χρειάζεται γλωσσάρι για να διαβαστεί. Εχω φυλλομετρήσει κάνα δυο Companions που ξεμύτισαν, έχουν την πλάκα τους, έχουν και γλύκα και μελαγχολία. Πάντως, αν με ρωτάτε, δεν θα εκσυγχρονίσω τίποτα - θα ήταν εύκολο και λάθος. Ο Χόλντεν είναι ένα παλιό παιδί. Γεννήθηκε δεκαεξάχρονος το 1941. Ο,τι κι αν απογίνει, σε όποια γλώσσα, στον κόσμο του τα σινεμά θα παίζουν πάντα “Επίκαιρα” πριν από το έργο και η νεολαία θα χορεύει σουίνγκ», είχε πει.
Και σε μία ακόμα ερώτηση: «Μένετε στην Κυψέλη πλέον. Η Αθήνα έχει αλλάξει πάρα πολύ. Πώς τα βλέπετε όλα αυτά; Γιατί φοβίζει τόσο ο “ξένος”;» είχε απαντήσει:
«Αγαπώ πεισματικά την Αθήνα. Και την Κυψέλη μαθαίνω να την αγαπώ πεισματικά. Τους ξένους τους φοβάμαι όταν ψάχνουν στα σκουπίδια μας. Τους φοβάμαι, γιατί δεν μπορούν να ξέρουν πόσο με πονάει αυτό που βλέπω».
Το 2020 η Τζένη Μαστοράκη τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας